Łakniesz lodu? Być może masz niedobór żelaza

Według dr Mercoli

Trzymanie u ustach kostki lodu w gorący, letni dzień może przyjemnie ochłodzić, ale jeśli łaknienie lodu występuje częściej, może to oznaczać coś więcej niż potrzebę ochłody. Żucie lodu to jedna z form łaknienie spaczonego, tzw. picy – nieodpartej chęci spożywania produktów pozbawionych jakiejkolwiek wartości odżywczej.

Pica jest częściej obserwowana u dzieci, ale ssanie kostek lodu jest nawykiem, który przekracza granice wieku. Łaknienie substancji bez wartości odżywczych jest często związane z niedoborem pewnych składników.

W przypadku ssania lodu może to być niedór żelaza lub niedokrwistość. Aby zaliczyć to schorzenie do pagofagii lub nałogowego ssania lodu, musi się ono utrzymywać przez co najmniej miesiąc. Osoby z pagofailą tak bardzo łakną lodu, że są nawet w stanie zjadać szron z zamrażarki, aby zaspokoić swoją potrzebę.

Chociaż zwykłe pragnienie spożywania lodu może oznaczać niedobór żelaza, to istnieje złożona interakcja między zapotrzebowaniem na składniki odżywcze a zachowaniem. W wielu przypadkach zwykłe uzupełnienie niedoborów żelaza może rozwiązać problem.

Jednakże, ponieważ zbyt wysoki poziom żelaza może także powodować poważne problemy zdrowotne, ważne jest zrozumienie procesu przyswajania żelaza przez organizm i monitorowanie jego poziomu.

Pagofalia z niedoborem żelaza

W celu wykazania związku między łaknieniem lodu a niedoborem żelaza, w jednym z badań naukowych oceniono zachowanie 81 pacjentów, u których wystąpiła niedokrwistość spowodowana niedoborem żelaza i stwierdzono, że pagofagia jest częstą formą picy.

16% uczestników badania, którzy doświadczyli pagofagii, po zastosowaniu suplementacji żelaza zaobserwowało szybsze złagodzenie swoich objawów niż wskazywałby na to poziomu ich hemoglobiny.

Choć objawy pagofalii znane są od wieków, istnieje pewna grupa lekarzy, którzy wciąż nie są świadomi powiązania pomiędzy łaknieniem substancji nieodżywczych a niedoborem niektórych składników odżywczych w organizmie.

W pewnym badaniu stwoerdzono, że zarówno pacjenci jak i leczący ich lekarze nie byli świadomi ważności zachowań wskazujących na picę i ich możliwych powiązań z niedoborem żelaza.

Naukowcy zalecają lekarzom, aby brali pod uwagę możliwość przewlekłej utraty krwi u pacjentów, u których występuje łaknienie lodu, ponieważ objawy takie mogą wskazywać na ukryte krwawienia i niedobór żelaza.

Niedokrwistość występuje, gdy poziom krwinek czerwonych jest niższy niż normalnie, co powoduje zmniejszoną ilość tlenu, które organizm dostarcza do komórek.

Bez tlenu organizm nie jest w stanie funkcjonować optymalnie. Jeśli jednak spadek poziomu żelaza następuje powoli, organizm może się zaadoptować i różnice w jego funkcjonowaniu mogą pozostać niezauważone, dopóki poziom krwinek czerwonych nie spadnie do niebezpiecznie niskiego. Innymi słowy, można pozornie dobrze funkcjonować pomimo anemii.

Ryzyko związane ze ssaniem lodu

Nawyk ssania lodu może wydawać się pozornie nieszkodliwy, lecz istnieją liczne niebezpieczeństwa z nim związane.

Skutki niepożądane nie są oczywiście tak niebezpieczne, jak uzależnienie od substancji chemicznych, takich jak tytoń, leki czy alkohol, ale mimo to ssanie lodu może powodować uszkodzenie zębów, a nieleczona niedokrwistość może prowadzić do uszkodzeń serca.

Niektórzy pacjenci posuwają się nawet do zakupu kruszarki do lodów do domu lub pracy, aby zaspokoić swoje potrzeby w tym zakresie. Jednak osoby niemające dostępu do kruszonego lodu często uciekają się do ssania zwykłych kostek lodu, zwiększając tym samym ryzyko uszkodzenia zębów.

W przypływie silnej nagłej potrzeby, łaknienie lodu może być równie silne jak potrzeba zapalenia papierosa u osób uzależnionych od nikotyny. Żucie lodu może spowodować pękanie emalii na zębach, uszkodzenia dziąseł lub założonych koron lub plomb. Inne problemy to ból mięśni szczękowych i pogłębienie się problemów ze stawami skroniowo-żuchwowymi.

Jakie jest powiązanie między łaknieniem lodu a anemią?

Istnieje kilka teorii, dlaczego można odczuwać łaknienie lodu mając niedobór żelaza. Niektóre z objawów ze strony układu żołądkowo-jelitowego sugerujące niedór żelaza to: obolały język, suchość w ustach, zmieniony zmysł smaku, trudności w połykaniu i owrzodzenia jamy ustnej.

Każdy z tych objawów można złagodzić przez żucie lub ssanie zimnego lodu, co często pomaga zmniejszyć obrzęk i dyskomfort. Jednakże dalsze badania wykazały również, że żucie lodu w przypadku niedoboru żelaza powoduje zmiany w procesach neurologicznych odpowiedzialnych za funkcje poznawcze.

Czy ssanie lodu poprawia funkcje poznawcze?

Inne objawy niedoboru żelaza to anemia, chroniczne zmęczenie i wyczerpanie, które często mają wpływa na zdolności intelektualne i sprawność kognitywną. Badacze przypuszczają, że żucie lodu może powodować zmiany w układzie naczyniowym mózgu, które mogą prowadzić do zwiększonej ilości dostarczanego tlenu.

Ta zwiększona perfuzja krwi i tlenu może z kolei powodować zwiększenie czujności i szybkości przetwarzania.

W tym badaniu naukowcy wykazali, że żucie lodu przez osoby cierpiące na niedobór żelaza rzeczywiście poprawiło ich szybkość przetwarzania kognitywnego, podczas gdy u zdrowych uczestników badania nie zaobserwowano takiej zależności.

Porównano wyniki testów u osób z niedoborem żelaza, którym podawano wodę z wynikami osób, które ssały kostki lodu bezpośrednio przed badaniem. Naukowcy przypuszczają, że refleksyjny wzrost przepływu krwi do mózgu w przypadku ssania lodu może wykazywać podobieństwa di odruchu nurkowania.

Autorka badania Melissa Hunt, psycholog kliniczny z Uniwersytetu Pensylwanii, tak opisuje ten odruch:

"Działa to podobnie jak u wielorybów i delfinów: gdy woda staje się zimniejsza, ich obwodowe naczynia krwionośne kurczą się i przesyłają całą krew do narządów wewnętrznych i mózgu. U ludzi odruch ten jest marginalny, lecz można go wciąż zaobserwować."

Wydaje się, ze odruch ten zaczyna działać, gdy zimna woda dotyka twarzy, co pozwala na przepływ krwi do mózgu, co z kolei poprawia funkcje poznawcze. Melissa Hunt twierdzi, że jak mówią uczestnicy badania, nie potrzebują oni lodu dla pobudzenia energii, lecz bardziej dla zaspokojenia łaknienia.

Jak niedokrwistość z niedoboru żelaza wpływa na zdrowie

Istnieje kilka sposobów na to, jak niedobór żelaza może się objawiać: z wystąpieniem anemii lub bez.

Może on wynikać z przewlekłej utraty krwi, spowodowanej na przykład polipami żołądkowo-jelitowymi, zbyt obfitymi krwawieniami miesięcznymi, przewlekłym krwawieniem z wrzodów żołądka lub po niektórych zabiegach chirurgicznych, które przyczyniają się do zmniejszonej zdolności organizmu do wchłaniania żelaza, takich jak bajpasy gastryczne.

Stan ten może powodować długotrwałe skutki zdrowotne, wynikające zarówno z pierwotnego problemu powodującego anemię, jak i z samej niedokrwistości.

Pierwszym krokiem w kierunku podjęcia leczenia jest więc odkrycie przyczyny utraty krwi. Utrata dostarczania tlenu do komórek może objawiać się jako przewlekłe zmęczenie, duszności, zawroty głowy i szybkie lub nieregularne tętno.

Powikłania spowodowane długotrwałym niedoborem żelaza i niedokrwistością mogą obejmować niewydolność serca w wyniku długiego okresu czasu, gdy serce musi pompować krew szybciej, aby dostarczyć więcej krwi do komórek, aby zaspokoić ich zapotrzebowanie na tlen.

Dzieci są również narażone na niedobór żelaza. Zdarza się, że dziecko przychodzi na świat zbyt wcześnie lub z niską masą urodzeniową, co często wiążące się z negatywnymi skutkami dla jego zdrowia. Dzieci przewlekle anemiczne mogą wolniej rosnąć i rozwijać się oraz wykazywać zwiększoną podatność na zakażenia.

Jakie badania krwi warto wykonać

Przed zdecydowaniem się na rozwiązywanie problemu na własną rękę, ważne jest, aby wiedzieć, czy niedobór żelaza rzeczywiście występuje. Nadmiar żelaza w organizmie może być jeszcze bardziej szkodliwy dla zdrowia niż jego niedobór. Podobnie jak z większością składników odżywczych, istnieje pewien idealny poziom żelaza, przy którym organizm działa optymalnie i do którego należy dążyć.

Istnieją trzy podstawowe powody niedokrwistości: utrata krwi, upośledzenie produkcji komórek krwi lub zniszczenie komórek krwi. W każdym przypadku ważne jest, aby nie tylko zdiagnozować niedokrwistość, ale także znaleźć przyczynę utraty krwi. W niektórych przypadkach suplementacja żelazem może spowodować poważne problemy zdrowotne.

Określenie czy mamy niedobór żelaza, czy też jego nadmiar, można wykonać za pomocą prostego badania krwi, zwanego badaniem stężenia ferrytyny w surowicy. Badaniu poddawana jest cząsteczka krwi, która przenosi żelazo. Jeśli stężenie ferrytyny jest niskie, poziom żelaza jest także niski. Optymalny zakres ferrytyny w surowicy wynosi od 20 do 80 nanogramów na mililitr (ng/ml). Niektóre laboratoria zawyżają dopuszczalny poziom do 300 ng/ml, lecz uważam, że taki poziom jest już zbyt wysoki.

Kolejnym badaniem, które może być ważne w diagnozowaniu niedoboru żelaza jest badanie morfologiczne krwi, w którym określa się rozmiar, liczbę i objętość krwinek. Oprócz badania stężenia ferrytyny w surowicy, lekarz może także zalecić inne badania, zwłaszcza jeśli podejrzewa atak układu odpornościowego na czerwone krwinki, wady enzymów, hemoglobiny lub problem z krzepliwością krwi.

Jak naturalnie zwiększyć poziom żelaza

W zależności od aktualnego poziomu żelaza w organizmie, często udaje się poprawić jego poziom stosując odpowiednią dietę. Istnieją dwa rodzaje żelaza, które można znaleźć w żywności: żelazo hemowe i niehemowe. Żelazo hemowe znajduje się przede wszystkim w mięsie i owocach morza.

Produkty pochodzenia roślinnego, takie jak owoce, warzywa i orzechy zawierają żelazo niehemowe. Chociaż żelazo z tych źródeł nie jest wchłaniane przez organizm tak szybko jak żelazo hemowe, to stanowi ono ważną część zdrowej diety. Niezależnie od tego, czy spożywamy produkty zawierające żelazo hemowe czy niehemowe, zawsze warto także włączyć do diety produkty o wysokiej zawartości witaminy C, która znacznie poprawia wchłanianie żelaza.

Pomidory, żółta i czerwona papryka, owoce cytrusowe, kapusta włoska, brokuły i brukselka to najważniejsze produkty o wysokiej zawartości witaminy C. Natomiast produkty spożywcze bogate w żelazo to:

Jeśli okaże się, że sama dieta o wysokiej zawartości żelaza jest niewystarczająca, aby podnieść poziom żelaza do optymalnego poziomu, to po znalezieniu przyczyny tak niskiego poziomu, można rozważyć suplementację.

W takim przypadku lepiej jest zastosować disglicynian żelaza zamiast siarczanu żelaza. Najczęściej przepisywanym suplementem jest 325 miligramów siarczanu żelaza, w trzech dawkach dziennych. Jednakże jego skutki uboczne znacznie zwiększają prawdopodobieństwo przerwania przyjmowania leku przez pacjentów.

Porównując różne doustne preparaty z żelazem przepisywane na receptę, badacze odkryli znaczne różnice, jeżeli chodzi o czas rozpuszczania się tych preparatów i ich biodostępność dla organizmu. Ważnymi czynnikami są tutaj sposób przygotowania preparatu i forma, w jakiej żelazo występuje w danym suplemencie.

W ostatnich badaniach wykazano, że biodostępność żelaza z wody mineralnej z dużą zawartością tego minerału jest podobna do jego biodostępności w syntetycznych preparatach żelaza.

Suplementacja disglicynianu żelaza ma dodatkowo tę zaletę, że wywołuje niewiele skutków ubocznych ze strony układu żołądkowo-jelitowego oraz że potrzebne są niższe dawki, aby wyrównać poziomu żelaza w organizmie, co wiąże się z niższymi kosztami kuracji.

Jak witamina D może wpływać na poziom żelaza

Witamina D ma znaczny wpływ na produkcję krwinek czerwonych, czyli na proces zwany erytropoezą. W jednym z badań oceniających próbki krwi od ponad 550 uczestników, naukowcy wykazali związek między niedoborem witaminy D a zwiększonym ryzykiem niedokrwistości.

Nie powinno to dziwić, ponieważ witamina D odgrywa ważną rolę w funkcjonowaniu organizmu i ma między innymi wpływ na funkcjonowanie układu żołądkowo-jelitowego, skłonność do depresji, zdrowie mózgu, działanie metaboliczne i raka. Unormowanir poziomu witaminy D w organizmie to prosty, niedrogi, a zarazem skuteczny sposób na poprawę ogólnego samopoczucia i zdrowia.

Szacuje się, że 50% ogólnej populacji jest zagrożone niedoborem witaminy D. Światło słoneczne jest idealnym sposobem na zoptymalizowanie poziomu witaminy D, lecz jedynym sposobem na stwierdzenie, czy braki w organizmie rzeczywiście występują jest zmierzenie jej poziomu. Odpowiedni poziom witaminy D w organizmie może w dużym stopniu zapobiegać chorobom i promować pełnię zdrowia.