Nutella zdemaskowana

Według dr Mercoli

Jeśli nigdy nie próbowałeś kanapki z Nutellą, to wiedz, że nie tracisz aż tak wiele, jak to próbują nam wmówić reklamodawcy. Nutella, reklamowana jako zdrowa słodka przekąska, to czekoladowe smarowidło używane do kanapek, naleśników, gofrów, tostów, a nawet jako nadzienie do pierożków.

Produkt ten ma ogromne rzesze miłośników zarówno w Europie jak i w Stanach Zjednoczonych. Niestety, wbrew temu, co twierdzą reklamy, Nutella nie jest zdrowym dodatkiem do śniadania.

Lista składników jest krótka i prosta – znajduje się na niej tylko pięć pozycji, a na jej czołowym miejscu plasuje się cukier. Nutella niedawno świętowała swoje 50 urodziny i wydaje się, że jej pozycja wśród innych czekoladowych smarowideł jest mocno ugruntowana.

Skład Nutelli może Cię zaskoczyć

Klienci uwielbiają smak Nutelli, co nierzadko graniczy wręcz z uzależnieniem. Jednak jej skład może niemile zaskoczyć niejednego fana. Pewna reklama Nutelli próbuje nas przekonać, że dzieci potrzebują takiej czekoladowej pokusy, aby w ogóle zechciały zasiąść do porannego posiłku.

Lecz zanim ruszymy do sklepu, aby nabyć słoik Nutelli, przyjrzyjmy się, co jest w środku. Reklama krzyczy o orzechach laskowych i zdrowym kakao, lecz zapomina wspomnieć o rafinowanym oleju palmowym i ogromnej ilości cukru. Etykieta pokazuje, że w 15-gramowej porcji Nutelli zawarte jest 8,5 gram cukru.

To oznacza, że produkt ten w ponad połowie składa się z cukru. Jednak rozsmarowując Nutellę na kanapce mało prawdopodobne jest, że ją uprzednio zważymy, a etykieta nie podaje danych dla 1 łyżeczki produktu.

To, co słyszymy w reklamach brzmi bardzo pięknie i przekonująco, lecz tak duża jednorazowa dawka cukru nie powinna stanowić części zbilansowanej diety. Jedzenie cukru pobudza naturalne opioidy w mózgu, które dla niektórych osób mogą być równie uzależniające jak kokaina.

Drugim przemilczanym w reklamach składnikiem jest olej palmowy, który jest pozyskiwany z palm rosnących w lasach Malezji i Indonezji. Jego produkcja w znacznym stopniu przyczynia się do deforestacji tych krajów i ma negatywny wpływ na środowisko naturalne i zwierzęta, dla których przetrwania drzewa palmowe są niezbędne.

Firma Ferrero – producent Nutelli – twierdzi, że olej palmowy wykorzystywany do produkcji Nutelli nie przyczynia się do deforestacji, ponieważ jest pozyskiwany w sposób nienaruszający równowagi ekologicznej. Jednak sprawa ekologii to nie jedyny problem związany z olejem palmowym będącym składnikiem Nutelli.

Rafinowany olej palmowy a zdrowie

Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA), podobnie jak amerykańska Agencja Żywności i Leków (FDA) opublikowały niedawno odkrycie, z którego wynika, że toksyczne związki chemiczne powstałe w wyniku rafinacji olejów warzywnych ( w tym oleju palmowego) mogą zwiększać ryzyko zachorowania na raka.

Problematyczne substancje to: glicydylowe estry kwasów tłuszczowych (GE), 3-monochloropropanediol (3-MCPD), i 2-monochloropropanediol (2-MCPD) oraz ich estry kwasów tłuszczowych. Podczas rafinacji olejów w temperaturze około 200 C (392 F), olej palmowy i tłuszcz palmowy mają największą ilość zanieczyszczeń, w tym GE.

Nie ustalono górnych granic bezpieczeństwa i tolerancji dla GE, ponieważ naukowcy znaleźli wystarczającą ilość dowodów na to, że jest to substancja rakotwórcza i genotyksyczna.

Badanie wykazało także, że dzięki odpowiednim środkom podjętym dobrowolnie przez producentów w latach 2010 – 2015 poziom GE spadł o połowę. Firma Ferrero twierdzi, że to właśnie olej palmowy – rafinowany w celu pozbycia się charakterystycznego posmaku i czerwonego koloru – nadaje Nutelli odpowiedniej konsystencji i smaku.

Producenci Nutelli twierdzą, że ich olej palmowy jest rafinowany w temperaturze poniżej 200 C i pod niskim ciśnieniem w celu pozbycia się zanieczyszczeń. Rezygnacja z oleju palmowego nie tylko zmieniłaby smak produktu, lecz również miałaby dla firmy niekorzystne skutki ekonomiczne.

Koszt to ważny czynnik produkcji

Olej palmowy to najtańszy z olejów warzywnych, jego cena wynosi około 800 dolarów za tonę. Dla porównania: cena oleju słonecznikowego to 845 dolarów za tonę, a oleju rzepakowego 900 dolarów za tonę. Ferrero wykorzystuje 185 tys. oleju rocznie, więc zmiana oleju palmowego na inny podniosłaby koszt produkcji Nutelli o 8-22 milionów dolarów rocznie.

Pomimo że Światowa Organizacja Zdrowia i Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) także dostrzegły ryzyko związane ze stosowaniem rafinowanego oleju palmowego, to jak dotąd nie zakazały one stosowania tego składnika. Przetwórstwo oleju palmowego, warte 44 miliardy dolarów, znalazło w firmie Ferrero silnego i namiętnego poplecznika.

Po tym, jak ogłoszono wyniki badania nad niekorzystnymi skutkami spożywania rafinowanych olejów, jedna z dużych sieci supermarketów w Europie zdecydowała zbojkotować przetworzony olej palmowy. Firma Barilla wyeliminowała je także ze swoich produktów. Jednak firma Ferrero, rozpoczęła kampanię reklamową w obronie Nutelli, w której zapewnia społeczeństwo we Włoszech, że produkt ten jest całkowicie bezpieczny.

Firmy Unilever i Nestle także wciąż wykorzystują olej palmowy w swoich produktach, pomimo niepokojących raportów EFSA. Jednak jak dotąd, Ferrero jest jedyną firmą, która tak silnie i publicznie staje w obronie swoich produktów na bazie oleju palmowego.

Ferrero – która jest firmą prywatną – twierdzi, że ogłoszenie EFSA nie miało wpływu na globalną sprzedaż ich produktu, a zyski firmy wciąż wzrastają o około 5% każdego roku.

Właściwości prozdrowotne nierafinowanego oleju palmowego

To nie sam olej palmowy został zakwestionowany, lecz raczej to, co się z nim dzieje podczas procesu rafinacji w celu usunięcia koloru i zneutralizowania zapachu. W surowym, nieoczyszczonym stanie olej palmowy jest pełen zdrowych tłuszczów nasyconych i zawiera liczne składniki odżywcze korzystne dla naszego zdrowia.

Z zapisków historycznych dowiadujemy się, że olej palmowy stanowił składnik naturalnej diety rdzennych mieszkańców. Obecnie, po soi, palmy są drugą pod względem ilości uprawą olejową na świecie, a Malezja i Indonezja są głównymi producentami oleju palmowego.

W swoim naturalnym stanie olej palmowy ma czerwony kolor. Jeśli widzisz w sklepie biały olej palmowy, oznacza to, że został on poddany rafinacji i pozbawiony swojego bogactwa składników odżywczych.

Badania wykazały, że nierafinowany olej palmowy odgrywa ważną rolę we wspomaganiu zdrowia układu naczyniowo-sercowego. W pewnym badaniu opublikowanym w czasopiśmie British Journal of Biomedical Science odkryto, że pomimo wysokiej zawartości tłuszczów nasyconych w oleju palmowym, nie przyczynia się on do arteriosklerozy i/lub zakrzepicy tętniczej.

Naukowcy przypuszczają, że przyczyną tego jest korzystny stosunek tłuszczów nasyconych do nienasyconych, a także bogactwo składników odżywczych zawartych w tym oleju.

Tokotrienole znajdujące się w oleju palmowym chronią serce przed szkodliwymi skutkami stresu i przed chorobami wieńcowymi. Badania sugerują, że właściwości przeciwutleniające oleju palmowego chronią przed kilkoma postaciami raka, w tym przed rakiem skóry, narządów układu trawiennego, płuc, piersi, prostaty i innymi.

Olej palmowy jest olejem jadalnym, który można spożywać w stanie surowym i nieprzetworzonym, aby w pełni wykorzystać jego składniki odżywcze. Rzeczywiście ma mocny, wyraźny smak, który może nie każdemu przypaść do gustu. Można go także stosować bezpośrednio na skórę i w ten sposób wykorzystać niektóre jego dobroczynne właściwości.

Pewne niewielkie uszkodzenia tkanek, takie jak siniaki, oparzenia słoneczne i skaleczenia goją się znacznie szybciej po zaaplikowaniu na nie oleju palmowego. Aby mieć pewność, że kupujesz olej pozyskiwany metodami bezpiecznymi dla środowiska naturalnego, szukaj oleju z certyfikatem zgodności z wymaganiami standardu RSPO.

Spożywanie dużych ilości nieprzetworzonego oleju palmowego nie ma poważnych niekorzystnych dla zdrowia skutków, choć po jakimś czasie można zauważyć żółknięcie skóry, co jest wynikiem dużej zawartości karotenów.

Taka zmiana w kolorze skóry oznacza także, że Twoja skóra jest lepiej chroniona przed szkodliwym promieniowaniem UV. Zastosowany na skórę olej palmowy może ją zabarwić na żółto-pomarańczowy kolor, który można jednak łatwo zmyć wodą. Olej może też plamić ubranie.

Powolny wzrost popularności

W Europie Nutella cieszy się ogromną popularnością już od wielu lat. W Stanach Zjednoczonych pojawiła się w roku 1983, a zyskanie podobnej do europejskiej popularności zajęło jej kilka dekad. Po kampanii reklamowej, która rozpoczęła się w 2009 roku, jej sprzedaż gwałtownie wzrosła do 240 milionów dolarów. Dzięki dużej ilości oddanych fanów, sukces Nutelli to więcej niż tylko sukces finansowy: to prawdziwy fenomen w przemyśle spożywczym.

Wielbiciele Nutelli w Stanach Zjednoczonych zakładają strony na Facebooku poświęcone temu produktowi, tworzą książki z przepisami, konta na Twitterze, a nawet ustanowili święto Nutelli, które po raz pierwszy obchodzono w dniu 5 lutego 2007 roku. Początkowo firma próbowała powstrzymać fanów do szerzenia tego typu rozgłosu, lecz ilość miłośników Nutelli tylko jeszcze dzięki temu wzrosła.

Co ciekawe, eksperci sądzą, że popularność Nutelli wśród milenialsów wynika z tego, iż młodzi ludzie nie chcą jeść tego samego smarowidła orzechowego, co ich rodzice, lecz szukają czegoś charakterystycznego dla ich własnej kultury jedzenia. W Europie Nutella jest na półkach sklepowych już od wielu dekad, lecz w Stanach Zjednoczonych to właśnie ona spełnia pragnienia młodej bazy fanów, by jeść coś nowego, innego niż spożywano dotąd.

Widząc potrzebę wybiegania naprzeciw klientom, firma głośno opowiada o bezpieczeństwie swojego produktu, tworzy ogromne kampanie reklamowe, aby zyskiwać nowych fanów i trzyma się mocno swojego głównego atutu, jakim jest połączenie w produkcie orzechów laskowych, czekolady i cukru.

Komu zależy na Twoim zdrowiu?

Niestety niemożliwe jest poleganie w tej kwestii na agencjach rządowych, producentach czy nawet na niezależnych agencjach, które monitorują produkty spożywcze wędrujące na półki sklepowe i leki farmaceutyczne, zanim znajdą się one w domowej apteczce.

Choć ich retoryka jest najczęściej przekonująca, to fakty z historii tych organizacji jasno dowodzą, że nie wypełniają one należycie swojej misji. Na przykład założycielka, a następnie prezes Amerykańskiej Rady ds. Nauki i Zdrowia (ACSH), Elizabeth Whelan, w swoim artykule w Huffington Post krytykuje Agencję Ochrony Środowiska (EPA) za fundowanie badań nad substancjami chemicznymi, które mogą wywoływać choroby u dzieci, twierdząc że:

"Niestety pośród odbiorców dotacji z EPA na badania “chemikaliów środowiskowych” znajdują się osoby, które zbudowały swoje kariery na twierdzeniu, że śladowe ilości przemysłowych substancji chemicznych powodują choroby u dzieci… Pomimo konwencjonalnej mądrości, brak jest powszechnie akceptowanych dowodów naukowych na to, że zdrowie dzieci może być zagrożone przez śladowe ilości chemikaliów w środowisku."

Whelan często broniła przemysłu spożywczego, który częściowo finansował jej wysiłki skierowane przeciwko grupom i organizacjom ekologów.

ACSH twierdzi, że zaliczenie oleju palmowego do środków rakotwórczych jest gorsze niż 'Fake News'

Jednym z przykładów jest stanowisko ACSH na sprawę DDT, owadobójczego środka chemicznego powszechnie stosowanego do roku 1972. W wywiadzie radiowym Whelan twierdziła, że akcje ukierunkowane na wycofanie DDT z użycia były oparte na emocjach, a nie na faktach naukowych.

A jednak naukowcy wykazali oczywisty związek DDT z otyłością, cukrzycą typu 2, chorobą Alzheimera i podwyższonym ryzykiem chorób serca.

Obecne stanowisko ACSH wobec sprawy rafinowanych olejów pokazuje, że organizacja ta wciąż występuje przeciw zdrowiu. W swoim artykule komentującym badanie, które wykazało, że rafinowany olej palmowy jest rakotwórczy, organizacja twierdzi:

"Każdy, kto będzie szukał odpowiednio długo znajdzie dowody na to, że właściwie wszystko może być rakotwórcze. Bekon. Telefony komórkowe. Wi-fi… To szaleństwo musi gdzieś mieć swój koniec. Niestety jeszcze nie dotarliśmy do tego punktu. Nagłówki typu 'Nutella może powodować raka' szerzą sią jak wirusy. Jak zwykle, brak jest naukowych podstaw takiej histerii."

To, co ACSH nazywa histerią to wyniki poważnych badań naukowych, które wykazują poważne negatywne skutki olejów rafinowanych dla zdrowia. Oleje warzywne po podgrzaniu stają się niestabilne i powstają w wyniku tego duże ilości niebezpiecznych produktów utleniania, miedzy innymi aldehyd, który może powodować raka płuc.

Oleje warzywne zawierają także duże ilości biologicznie aktywnych kwasów tłuszczowych omega-6, a więc zaburzają równowagę pomiędzy omega-6 do omega-3 w organizmie, przez co mogą wywoływać choroby serca, astmę, raka, otyłość i reumatoidalne zapalenie stawów.

Kiedy spożywamy nadmierną ilość omega-6, zwiększa się ilość ognisk zapalnych w organizmie, co przyczynia się do powstawania wspomnianych wyżej chorób. Im mniej omega-6 spożywamy, tym mniej omega-3 jest nam potrzebne, aby zachować zdrową równowagę.

Nierównowaga omega-6 zwiększa ryzyko raka, nawet bez dodatkowego zanieczyszczenia organizmu cząsteczkami GE powstałymi w procesie rafinacji. Według Międzynarodowej Agencji Badań nad Rakiem (IARC), glycidol został sklasyfikowany jako substancja rakotwórcza grupy 2A.

Domowe czekoladowe smarowidło

Wcale nie jest trudno zrobić samemu smarowidło podobne do Nutelli, używając w tym celu zdrowszych składników, które nie podnoszą poziomu insuliny, nie zwiększają ryzyka wystąpienia syndromu metabolicznego i cukrzycy.

Można je wykonać samodzielnie w domu z podanych poniżej składników. Pierwszy przepis, opracowany przez Academy of Culinary Nutrition, nie zawiera orzechów, natomiast drugi to jeden z moich ulubionych przepisów na czekoladowy deser, do którego najczęściej używam orzechów makadamia, choć można je oczywiście zastąpić orzechami laskowymi, wedle własnego upodobania.