Jak BPA i BPS wywołują choroby

Według dr Mercoli

Ledwie zdaliśmy sobie sprawę z tego, jak niebezpieczny dla zdrowia może być bisfenol A (BPA), coraz liczniejsze badania dowodzą, że zarówno BPA, jak i jego substytuty chemiczne są w stanie przekraczać barierę łożyska, zwiększając toksyczne obciążenie rozwijającego się płodu. W krwi pępowinowej noworodków wykryto ponad 200 różnych substancji chemicznych.

Stworzony w roku 1891 przez rosyjskiego chemika bisfenol A nie był stosowany do wytwarzania produktów aż do lat pięćdziesiątych XX wieku, kiedy to zaczęto stosować go do produkcji mocnych, przeźroczystych tworzyw sztucznych. Mimo silnych dowodów naukowych, że BPA wywiera negatywny wpływ na zdrowie, wartość tej branży produkcji w 2013 roku była szacowana na ponad 13 miliardów dolarów, a do roku 2020 najprawdopodobniej osiągnie 20 miliardów dolarów.

Obecnie BPA można znaleźć w niezliczonej ilości produktów do pielęgnacji ciała i wyrobów z tworzyw sztucznych, od puszek na produkty spożywcze po plastikowe opakowania, butelki na wodę, a nawet paragony kasowe. Mimo że Amerykańska Agencja Żywności i Leków (FDA) twierdzi, że BPA jest bezpieczny dla ludzi, to został on zakazany do produkcji kubeczków i innych produktów dla niemowląt.

Niestety chemiczne substytuty bisfenolu A wykorzystywane, aby zwiększyć wytrzymałość i odporność tworzyw sztucznych prawdopodobnie nie są bezpieczniejsze niż sam BPA, ponieważ są one związkami chemicznymi niemal z nim identycznymi.

Bisfenol A i S przenika do łożyska powodując zagrożenie dla nienarodzonego dziecka

W 2010 roku badacze odkryli, że BPA przenika do łożyska. Ale co ważniejsze, odkryli też, że aktywna forma BPA pozostaje aktywna u rozwijającego się płodu, podczas gdy jego forma nieaktywna może być przekształcana w formę aktywną, co oznacza, że ekspozycja na tę substancję u nienarodzonych jeszcze dzieci jest większa niż pierwotnie przewidywano.

W odpowiedzi na trend w kierunku usuwania bisfenolu A z licznych produktów, producenci zaczęli stosować zamiast niego bisfenol S (BPS) oraz bisfenol F (BPF). Te substancje zastępcze są hormonalnie aktywne w taki sam sposób jak bisfenol A i dlatego wywołują silne zaburzenia hormonalne. Obydwie wykazują szkodliwe skutki dla fizjologii ludzi i szczurów.

Naukowcy z Kanady i Chin wykazali obecnie to, w co od dawna wierzyli ekolodzy – że BPS i BPA mogą przenikać do łożyska, wpływając na wzrost i rozwój niemowlęcia przed jego narodzeniem. BPS został już wykryty w próbkach moczu ponad 80% niemowląt w Chinach, USA i sześciu innych krajach azjatyckich.

Wcześniejsze badania wykazywały różnice behawioralne u matek gryzoni mających styczność z BPS w okresie ciąży oraz u ich żeńskich potomków.

W najnowszym badaniu mierzono poziom BPS i BPA w 61 parach próbek krwi matek i krwi pępowinowej i znaleziono "pierwszy dowód na to, że BPS przenika do ludzkiego łożyska". Metabolity BPA w krwi pępowinowej były również wyższe niż te znalezione w krwi matek.

Na czym polegają zaburzenia hormonalne

Metabolity BPA być może nie wykazują tak silnej estrogennej aktywności chemicznej jak sam BPA, lecz nie można też przyjąć, że są one biologicznie nieaktywne. W kilku badaniach zidentyfikowano różne rodzaje aktywności biologicznej między hodowanymi komórkami a jednym metabolitem BPA, a całkowity BPA jest znanym czynnikiem wywołującym zaburzenia hormonalne.

Ze względu na jego wszechobecność i liczne drogi oddziaływania na komórki ludzkie, BPA stanowi złożone zagrożenie dla zdrowia ludzkiego. Ekspozycja na BPA u gryzoni w okresie okołoporodowym, czyli na kilka tygodni przed i po urodzeniu, miała istotny wpływ na neuroendokrynologiczne reakcje stresowe.

Naukowcy teoretyzują, że taka ekspozycja może wiązać się z rozwojem zaburzeń związanych ze stresem w późniejszym okresie życia. Czynniki zaburzające funkcjonowanie układu endokrynologicznego działają poprzez naśladowanie lub częściowe naśladowanie hormonów, które występują naturalnie w organizmie człowieka. Może to powodować nadmierną stymulację hormonalną.

Niektóre z tych czynników ingerują lub blokują sposób tworzenia lub kontrolowania ilości hormonów. Takie zaburzenia układu hormonalnego mogą powodować ujemne skutki dla rozwoju niemowlęcia oraz dla układu rozrodczego, neurologicznego i odpornościowego u dzieci i dorosłych.

Istnieje szeroki zakres substancji i związków chemicznych, które mogą powodować zaburzenia endokrynologiczne, a bisfenol jest tylko jedną z nich.

Pestycydy, leki farmaceutyczne, związki dioksopodobne i bifenyle polichlorowane to tylko niektóre z substancji powodujące zaburzenia hormonalne i mające ogólnie niekorzystny wpływ na zdrowie, a znajdują się one w licznych produktach, wodzie i żywności.

Zwiększone długookresowe ryzyko chorób

Mimo że narażenie na BPA w okresie prenatalnym i okresie niemowlęctwa może mieć najgorsze następstwa, to nastolatki i osoby dorosłe są także narażone na ryzyko wystąpienia zaburzeń hormonalnych i późniejszych problemów zdrowotnych.

Niedawne badanie wpływu kosztów opieki zdrowotnej w Europie wykazało, że substancje chemiczne zaburzające funkcjonowanie układu endokrynalnego przyczyniają się do rozwoju chorób i problemów ze zdrowiem.

Ponieważ układ hormonalny ma zasadnicze znaczenie dla regulacji nastroju, wzrostu i rozwoju, funkcjonowania tkanek, metabolizmu, a także dla czynności seksualnych i procesów reprodukcyjnych, nie powinno być zaskakujące, a BPA i jego substytuty wpływają na różne problemy ze zdrowiem, takie jak:

BPA i jego substytuty zwiększają ryzyko otyłości i cukrzycy

Ponieważ otyłość jest głównym czynnikiem rozwoju wielu problemów zdrowotnych wymienionych powyżej, należy zauważyć, że prawie 67% kobiet i 75% mężczyzn ma obecnie nadwagę lub otyłość. Te liczby wciąż rosną, co stanowi znaczne zagrożenie dla zdrowia publicznego.

Chociaż często sprawę się upraszcza i przypisuje się winę za zwiększony obwód talii jednemu lub dwóm czynnikom, to należy pamiętać, że metabolizm i kontrola wagi są sprawą bardzo złożoną i zależą od różnych czynników. Niedawno przeprowadzone badanie wykazało, że aby zachować tę sama masę ciała w roku 2006 co w roku 1988 należałoby jeść mniej i ćwiczyć więcej.

Logicznym jest więc wniosek, że jakiś czynnik środowiskowy rozpowszechniony po roku 1988 wpływa na nasz metabolizm. Badania przeprowadzone przez Health Canada wykazały, że organizm ludzki nie potrafi bezpiecznie metabolizować i wydalać BPA, ale przekształca go w coś, co przyczynia się do produkcji komórek tłuszczowych. Potwierdziło to wyniki wielu wcześniejszych badań łączących BPA z podwyższonym ryzykiem otyłości.

Jedno z badań wykazało również, że BPA nie tylko zwiększa liczbę komórek tłuszczowych, które różnią się od preadipocytów (komórek przedtłuszczowych), ale także zwiększa ilość tłuszczu wewnątrz komórek.

Ostatnie badania wykazują, że BPS – substancja prawie identyczna z BPA – ma te same cechy. Co ciekawe, w badaniu tym wszystkie komórki wystawione na działanie BPS wytwarzały tłuszcz, ale komórki z najmniejszą i największą ekspozycją na tę substancję wykazywały większe ilości tłuszczu niż komórki z umiarkowaną ekspozycją. Główna autorka najnowszego badania nad BPS, dr Ella Atlas z Health Canada, tak skomentowała te wyniki:

"Nasze badania wskazują, że BPS i BPA wywierają bardzo podobne działanie na komórki tłuszczowe i ich metabolizm. Jest to pierwsze badanie, które wykazało, że ekspozycja na BPS może powodować powstawanie ludzkich komórek tłuszczowych.

Ponieważ BPS jest jedną z substancji chemicznych używanych zamiast BPA w produktach dla konsumentów, które są sprzedawane jako niezawierające BPA, to ważne jest, aby zbadać, czy BPS także działa jako substancja powodująca zaburzenia endokrynologiczne. To badanie wykazało, że BPS i BPA mają podobne skutki, jeżeli chodzi o tworzenie się komórek tłuszczowych, gromadzenie lipidów i ekspresję genów ważnych dla metabolizmu lipidów."

Czy oznaczenie "nie zawiera BPA" coś daje?

Obawy o skutki zdrowotne BPA spowodowały, że wielu konsumentów zaczęło poszukiwać produktów, które nie zawierają BPA. Badania wskazują jednak, że substytuty BPA stosowane w celu zwiększenia wytrzymałości tworzyw sztucznych również wpływają niekorzystnie na układ hormonalny i stwarzają zagrożenie dla zdrowia publicznego. W badaniu oceniającym zagrożenia wynikające ze stosowania zarówno BPS, jak i drugorzędnego substytutu BPF, naukowcy stwierdzili, że są one równie aktywne hormonalnie jak BPA.

Struktura tych trzech substancji chemicznych jest bardzo podobna, dają one taką samą stabilność tworzywom sztucznym i powodują podobne zagrożenia dla zdrowia ludzi. Autorka badania, dr Johanna Rochester, badaczka z instytutu badawczego The Endocrine Disruption Exchange, komentuje:

"Zgodnie z całkiem sporą literaturą na temat tych dwóch substytutów, są one hormonalnie aktywne w sposób podobny do BPA – uruchamiają podobne mechanizmy i działają z podobną siłą."

Odkryto, że produkty oznaczone jako "nie zawierające BPA" także wydzielają substancje chemiczne o działaniu estrogennym. W pewnym badaniu testowano plastiki oznaczone jako "nie zawierające BPA" i inne plastiki. Poddano je działaniu mikrofal, promieni ultrafioletowych i innych typowych stresorów. Prawie wszystkie dostępne na rynku produkty, które zostały przetestowane uwalniają substancje chemiczne o działaniu estrogennym, w tym także te, które oznaczono jako "nie zawierające BPA".

Naukowcy wyraźnie sugerują, że producenci mają obecnie możliwość produkowania tworzyw sztucznych bez związków czynnych estrogennie, a jednocześnie w sposób opłacalny, co znacznie zmniejszyłoby ryzyko dla zdrowia publicznego. Dlaczego więc tego nie robią?

Podejmij następujące kroki, aby uniknąć ryzyka zawiązanego z BPA