Praktyczny, tani, mający liczne zastosowania dla zdrowia i w domu – nic dziwnego, że olejek z drzewa herbacianego został okrzyknięty "najbardziej uniwersalnym" spośród wszystkich naturalnych olejków ziołowych. Oto, co warto wiedzieć o olejku z drzewa herbacianego.
Co to jest olejek z drzewa herbacianego?
Olejek z drzewa herbacianego (TTO), zwany także olejem melaleuca, jest pozyskiwany z liści drzewa herbacianego, zwanego inaczej melaleuką skrętolistną (Melaleuca alternifolia), należącego do rodziny mirtów, które pochodzi z Australii. Nazwa została wymyślona przez brytyjskiego badacza, porucznika Jamesa Cooka w latach siedemdziesiątych XVII wieku, kiedy natknął się on na rodzimych Australijczyków parzących herbatę z liści tego drzewa. Później parzył on swoją własną herbatę i podawał ją swojej załodze, aby zapobiec szkorbutowi.
Drzewo herbaciane było i jest wysoko cenione przez prymitywne społeczności australijskie za swoją wyjątkową zdolność do uzdrawiania. Według University of Sydney, liczne społeczności aborygeńskie na wschodnim wybrzeżu Australii od dawna używają drzewa herbacianego jako środka antyseptycznego na różne choroby skóry. Po prostu miażdżyli oni liście drzewa herbacianego i stosowali bezpośrednio do leczenia skaleczeń, oparzeń i infekcji.
Dopiero w latach dwudziestych XX wieku, po tym jak Arthur Penfold – chemik australijskiego rządu stanowego – opublikował serię artykułów na temat antyseptycznych właściwości olejku z drzewa herbacianego, korzyści płynące z jego stosowania stały się powszechnie znane. Dzięki nowoczesnym metodom destylacji producenci mogą obecnie wytwarzać olejek z drzewa herbacianego o jasno- lub bardzo blado-złocistej lub żółtej barwie i świeżym zapachu przypominającym kamforę.
Zastosowanie olejku z drzewa herbacianego
Olejek z drzewa herbacianego od dawna ceniony jest za swoje właściwości przeciwgrzybicze, przeciwbakteryjne i antywirusowe. W latach dwudziestych był używany w stomatologii i chirurgii do oczyszczania ran i zapobiegania infekcjom. Chirurdzy wierzyli, że jest on skuteczniejszy niż kwas karbolowy, powszechnie stosowany w tym czasie środek antyseptyczny.
Olejek z drzewa herbacianego zyskał na popularności w ciągu ostatnich kilku lat, a obecnie dodaje się go do mydeł, szamponów, balsamów i innych środków do higieny osobistej. Olejek z drzewa herbacianego ma także wiele zastosowań w gospodarstwie domowym. Artykuł w Mother Nature Network wymienia dziewięć zastosowań olejku z drzewa herbacianego w gospodarstwie domowym, między innymi:
- Do czyszczenia szczoteczki do zębów – kropla olejku z drzewa herbacianego zdezynfekuje szczoteczkę do zębów, która często bywa pożywką dla pleśni i bakterii.
- Usuwanie pleśni – Wymieszaj kroplę olejku ze szklanką wody, spryskaj spleśniałe miejsca, a następnie wytrzyj do czysta. Aby uzyskać całkowicie naturalny środek dezynfekujący, można również dodać kilka kropli olejku z drzewa herbacianego do sody oczyszczonej i posypywać takim proszkiem czyszczone powierzchnie w łazience lub kuchni.
- Naturalna kontrola szkodników – Silny zapach olejku z drzewa herbacianego w naturalny sposób odstrasza mrówki i inne owady. Polecam przygotowanie własnego naturalnego środka odstraszającego owady poprzez zmieszanie kilku kropli olejku z drzewa herbacianego z olejem kokosowym.
- Odświeżacz do prania – Dodanie kilku kropel olejku z drzewa herbacianego do prania spowoduje, że prane ubrania i inne tkaniny nabiorą bardziej wyrazistego zapachu, a przy okazji z pralki usunięte zostaną mikroorganizmy.
Skład olejku z drzewa herbacianego
W olejku z drzewa herbacianego znajduje się ponad 100 składników, lecz składa się on głównie z węglowodorów terpenowych: monoterpenów, seskwiterpenów i ich alkoholi. Światło, ciepło, kontakt z powietrzem i wilgoć mogą źle wpływać na stabilność olejku z drzewa herbacianego, dlatego należy trzymać go w hermetycznym pojemniku i przechowywać w ciemnym, chłodnym i suchym miejscu.
Zalety olejku z drzewa herbacianego
Olejek z drzewa herbacianego zyskał reputację wszechstronnego środka: od usuwania makijażu po leczenie brodawek. Przeprowadzono liczne badania w celu wykazania potencjalnych korzyści płynących z olejku z drzewa herbacianego na dolegliwości zdrowotne, takie jak:
• Trądzik – Badanie porównawcze opublikowane w Medical Journal of Australia wykazało, że olejek z drzewa herbacianego i nadtlenek benzoilu mogą w znacznym stopniu poprawić stan skóry trądzikowej. Chociaż działanie olejku z drzewa herbacianego było wolniejsze, to powodował on jednak mniej skutków ubocznych niż nadtlenek benzoilu.
• Infekcje grzybicze – Badanie opublikowane w czasopiśmie Tropical Medicine and International Health wykazało, że leczenie grzybicy paznokci za pomocą 2% butenafiny i 5% olejku z drzewa herbacianego w postaci kremu było skuteczne u 80% pacjentów.
• Infekcje bakteryjne – Badanie przeprowadzone w roku 2004, sfinansowane przez National Centre for Complementary and Alternative Medicine (NCCAM) wykazało, że olejek z drzewa herbacianego można stosować jako środek wspomagający leczenie ran, a może być on nawet skuteczny w leczeniu ciężkich zakażeń, takich jak zakażenie opornym na metycylinę Staphylococcus aureus (MRSA).
Brak jest jednak jak dotąd dużych, dobrze zaplanowanych badań klinicznych, więc wciąż nie do końca wiadomo, czy olejek z drzewa herbacianego naprawdę ma aż tak ogromny potencjał.
Pomniejsze badania kliniczne olejku z drzewa herbacianego ujawniły potencjał tego olejku w leczeniu grzybicy stóp, łupieżu, wszy, zapalenia dziąseł i infekcji narządów płciowych.
W aromaterapii olejek z drzewa herbacianego pomaga w usuwaniu nadmiaru śluzu z klatki piersiowej i głowy, przynosi ulgę w zatkanym nosie i innych objawach przeziębienia i grypy, szczególnie w przypadku inhalacji. Inhalacja parowa oczyszcza zatkane kanały nosowe i niszczy bakterie.
Dodanie do inhalacji przeciwwirusowego olejku eterycznego – takiego jak olejek z drzewa herbacianego – sprawia, że jest ona o wiele bardziej skuteczna. Wystarczy dodać kilka kropli olejku do miski z parującą gorącą (oczyszczoną) wodą, nakryć głowę ręcznikiem i wdychać parę przez 5 – 10 minut. Dodanie kilku kropli olejku z drzewa herbacianego do wody w wannie także może powstrzymać przeziębienie.
Jak zrobić olejek z drzewa herbacianego
Producenci olejów z drzewa herbacianego na dużą skalę stosują destylację parową do ekstrakcji produktu. Ale jeśli jesteś w posiadaniu świeżych liści drzewa herbacianego, możesz w prosty sposób samodzielnie pozyskać ten olejek. Oto dokładny przepis ze strony OfftheGridNews.com:
Włóż liście drzewa herbacianego do garnka i zalej wodą. Umieść naczynie do parowania warzyw (np. durszlak) na wierzchu garnka, ponad liśćmi i wodą. |
Umieść mały szklany kubeczek w parowniku. |
Umieść pokrywkę na garnku do góry nogami, tak jej uchwyt był skierowany w stronę kubeczka. |
Zagotuj wodę, aby liście parowały. Woda skropli się i będzie parować, a kondensat spłynie po uchwycie pokrywki do kubeczka. |
Umieść około czterech kostek lodu na pokrywce, aby przyspieszyć kondensację pary wodnej. |
Wyłącz ogień gdy tylko cały lód się roztopi. |
Zdejmij pokrywkę, wylej wodę uzyskaną z kostek lodu do zlewu, a następnie wyjmij szklany kubeczek. |
Przelej zawartość kubeczka do rozdzielacza, ale upewnij się, że kurek znajdujący się w jego dolnej części jest zamknięty. Zamknij górną część rozdzielacza i energicznie nim potrząśnij. |
Odwróć rozdzielacz, a następnie otwórz, aby uwolnić ciśnienie. Olejek wypłynie na powierzchnię wody, skutecznie rozdzielając obydwie substancje. |
Umieść szklaną butelkę pod kranikiem i wylej wodę. Przelej olejek do ciemnej szklanej butelki. |
Powtórz ten sam proces jeszcze trzy razy, aby uzyskać więcej olejku z liści. |
Jak działa olejek z drzewa herbacianego?
Substancje chemiczne zawarte w olejku z drzewa herbacianego mogą zabijać bakterie i grzyby oraz redukować alergiczne reakcje skórne. Eksperci uważają, że najbardziej korzystnym składnikiem olejku z drzewa herbacianego jest terpen, który występuje w tym olejku w dużej ilości. Według dr Aurory DeJuliis, która jest dermatologiem i kosmetyczką z New Jersey, terpeny są rodzajem olejków lotnych, które zniszczą bakterie.
Zalecam jednak ostrożność w stosowaniu olejku z drzewa herbacianego – należy go stosować tylko zewnętrznie. Niektóre produkty do płukania jamy ustnej i pasty do zębów zawierają olejek z drzewa herbacianego, ale można je uznać za bezpieczne, ponieważ nie połyka się ich.
Stosowanie nierozcieńczonego olejku z drzewa herbacianego może powodować podrażnienie skóry, dlatego często jest on dodawany do innych naturalnych składników, takich jak surowy miód lub olej kokosowy. Różne sposoby leczenia olejkiem wymagają również jego różnych wartości procentowych. Na przykład do leczenia trądziku wystarczy używać olejek z drzewa herbacianego w stężeniu od 5 do 15%. W przypadku zakażeń grzybiczych stosuje się stężenie 70–100%.
Czy olejek z drzewa herbacianego jest bezpieczny?
Odpowiedź brzmi: tak, o ile jest on stosowany zewnętrznie, w odpowiednich dawkach i NIE jest połykany. Olejek ten może podrażniać skórę, szczególnie jeśli jest używany po raz pierwszy. Polecam zaczynać od niskich stężeń, dopóki skóra nie przyzwyczai się do niego.
Warto również sprawdzić, czy nie masz alergii na olejek z drzewa herbacianego przed jego zastosowaniem. Nałóż niewielką ilość olejku na wewnętrzną stronę ramienia, aby sprawdzić, czy wystąpi jakakolwiek reakcja.
NCCAM zaleca unikanie utlenionego olejku, który był wystawiony na działanie powietrza, ponieważ może on wywoływać alergie bardziej niż świeży olejek z drzewa herbacianego. Unikaj też stosowania nierozcieńczonego olejku z drzewa herbacianego, aby uniknąć podrażnień. Zamiast tego zastosuj go w postaci żelu, kremu lub maści. Szukaj produktu w pełni naturalnego, który zawiera olejek z drzewa herbacianego w bezpiecznych ilościach.
Zagrożenia związane z olejkiem z drzewa herbacianego
Olejek z drzewa herbacianego zawiera różne ilości 1,8-cineolu, który działa drażniąco na skórę, co u niektórych osób może wywoływać reakcje alergiczne. Wysypki są zazwyczaj łagodne, choć swędzące, ale zdarza się też, że występują pęcherze. Mogą również wystąpić poważniejsze reakcje alergiczne. Odnotowano również przypadki zawrotów głowy i obrzęku gardła.
Nigdy NIE połykaj ani nie spożywaj olejku z drzewa herbacianego. Może to spowodować ciężkie reakcje organizmu, takie jak wysypka, nieprawidłowości w komórkach krwi, biegunka, bóle brzucha, nudności, wymioty, senność, omamy i ataksja (zaburzenia koordynacji ruchowej).
Olejek z drzewa herbacianego może również być toksyczny dla zwierząt domowych w przypadku połknięcia. Toksykolodzy weterynarii stwierdzili, że duże ilości nierozcieńczonego olejku z drzewa herbacianego nałożone na skórę kotów i psów powodowały nadwrażliwość (reakcję alergiczną).
Jeśli jesteś uczulony na eukaliptol, stosuj olejek z drzewa herbacianego ostrożnie, ponieważ wiele preparatów jest mieszanych z eukaliptolem.