Według dr Mercoli
Uzależnienie od jedzenia to prawdziwe wyzwanie, które często uniemożliwia nam wdrożenie strategii korzystnych dla zdrowia.
W tym artykule rozmawiam z doktorem Markiem Hymanem na temat jego książki pt. „Dziesięciodniowa dieta oczyszczająca” (The 10-Day Detox Diet), która stała się bestsellerem New York Times, a której myślą przewodnią jest oczyszczenie organizmu z cukru i wyeliminowanie nałogów żywieniowych.
Od toksycznego bałaganu do pełni zdrowia—osobista podróż doktora
Choć dr Hyman zawsze interesował się zdrowiem, dietetyką oraz aktywnością fizyczną, po wstąpieniu do szkoły medycznej został – jak twierdzi – poddany „praniu mózgu” i dał się „wciągnąć” w system medycyny konwencjonalnej. Po kilkuletniej praktyce medycznej jako lekarz rodzinny w małym miasteczku w Idaho, kolejne kilka lat przepracował jako lekarz pogotowia ratunkowego.
W tym czasie, z powodu przepracowania i stresu, zaczął podupadać na zdrowiu. Następnie wyjechał na rok do pracy Chinach, gdzie uległ zatruciu rtęcią w wyniku zanieczyszczenia powietrza spalanym węglem.
"Przed wyjazdem do Chin mogłem jeździć na rowerze po 100 mil dziennie, lecz tu doszło do tego, że nie byłem w stanie nawet wejść po schodach, a układy trawienny i immunologiczny były zupełnie rozregulowane – wspomina dr Hyman.
Miałem wysypkę i bąble na języku. Liczba białych ciałek krwi spadła, a liczba przeciwciał wzrosła, wyniki badań wątrobowych i aktywność enzymów mięśniowych także poszły w górę. Nikt jednak nie potrafił postawić diagnozy."
Odrzuciwszy zalecenia swojego lekarza, który po prostu przepisał Prozac, dr Hyman zagłębił się w przeszukiwaniu literatury medycznej, próbując znaleźć przyczynę, dla której jego organizm nagle odmówił posłuszeństwa.
Natknął się wówczas na pracę Jeffrey’ego Blanda, zwanego ojcem medycyny funkcjonalnej. Medycyna funkcjonalna to w rzeczywistości pewien wzorzec. W każdej chorobie doszukuje się ona najpierw jej przyczyny. Jest to więc medycyna oparta na leczeniu przyczyn, nie symptomów.
"Słuchając go myślałem: ten facet musi być albo geniuszem, albo szaleńcem. Jeśli jest geniuszem, to cała dzisiejsza medycyna opiera się na błędnych fundamentach – mówi dr Hyman.
Musiałem to wszystko bardzo dokładnie przemyśleć, dla siebie samego i dla moich pacjentów. Zacząłem wypróbowywać jego zalecenia najpierw na sobie, potem na pacjentach w Canyon Ranch. To działało! Byłem w szoku, że stan zdrowia wielu osób tak wyraźnie się poprawiał, nawet w przypadku chorób, których nie potrafiłem wyleczyć lekami konwencjonalnymi.
Dziś jestem w pełni zdrowy. Mam 54 lata, a czuję się lepiej niż wtedy, gdy miałem 25. Biegam, jeżdżę na rowerze, dużo pracuję. Napisałem osiem bestsellerów New York Times. Jestem niezmiernie płodnym pisarzem, podczas gdy wcześniej z trudem funkcjonowałem i myślałem. Czuję się tak, jakbym odzyskał stracone życie."
Dr Hyman pracował w Canyon Ranch Resort przez niemal dziesięć lat. Opracował tam program medycyny funkcjonalnej. Prawie 10 lat temu opuścił Canyon Ranch, by założyć własny ośrodek medyczny – UltraWellness Center – w miejscowości Lenox w stanie Massachusetts.
Medycyna funkcjonalna w leczeniu nałogów żywieniowych
Odporność na insulinę i leptynę powoduje gromadzenie tłuszczu w organizmie, zwiększa uczucie głodu i spowalnia metabolizm. Dr Hyman porusza ten problem w swojej książce The Blood Sugar Solution (Cukier we krwi – rozwiązanie).
Dr Hyman jest lekarzem bardzo świadomym istnienia nałogów i uzależnień żywieniowych, które są spowodowane uzależniającymi właściwościami cukru, rafinowanych węglowodanów, soli oraz tłuszczów trans. Substancje te są niemal tak uzależniające jak heroina lub kokaina, wywołują uczucie przyjemności pobudzając naturalne procesy mózgowe poprzez wytwarzanie dopaminy i aktywację sygnałów opioidowych. Kazeina i gluten (główny składnik pszenicy) także mają właściwości uzależniające.
Mózg człowieka może się uzależnić od stymulującego działania uwalnianych przez organizm opioidów. Przemysł spożywczy potrafi dobrze wykorzystać ten fakt dla własnej korzyści: wie, jak oddziaływać na nasze kubki smakowe, biochemię mózgu oraz metabolizm. Jak twierdzi dr Hyman, to właśnie przemysł spożywczy stworzył cały naród ludzi uzależnionych od przetworzonego, śmieciowego jedzenia.
Amerykanie spożywają średnio 152 funty cukru (69 kg) rocznie na jedną osobę. Oprócz tego przeciętny Amerykanin konsumuje 146 funtów (66 kg) rafinowanej mąki rocznie, a należy pamiętać, że mąka ma wyższy indeks glikemiczny niż biały cukier rafinowany.
Cukier dodawany do jedzenia (szczególnie przetworzona fruktoza) oraz rafinowana mąka to dwie główne przyczyny uzależnienia od jedzenia. Na trzecim miejscu dr Hyman stawia glutaminian sodu (MSG), który jest powszechnie dodawany do żywności pod różnymi nazwami. Dodawany jest dla polepszenia smaku, lecz jest niestety bardzo uzależniający i podnosi poziom insuliny.
"Właśnie tego typu dodatki do żywności prowadzą do licznych zaburzeń metabolizmu i sprawiają, że trudno nam po prostu przestać jeść – mówi dr Hyman. W naszym społeczeństwie obwiniamy za to zazwyczaj samą osobę otyłą.
Mówimy: ‘Ćwicz więcej, jedz mniej, a stan twojego zdrowia na pewno się poprawi. To prosty bilans kalorii: kalorie spożyte vs kalorie spalone.’ Taką informację przekazuje nam też ministerstwo zdrowia, tę samą informację otrzymujemy od przemysłu spożywczego: gdy zachowamy umiar w jedzeniu, nie ma dla nas gorszych lub lepszych produktów spożywczych.
Zdałem sobie sprawę z tego, że to założenie jest zupełnie błędne – mówi dr Hyman. Doszedłem do wniosku, że wszystkie zalecenia dotyczące odżywiania powinny być opracowane na nowo, że ludzi trzeba poddać detoksykacji od cukru, by zresetować kompletnie ich metabolizm...
[Jedzenie] jest pewnego rodzaju informacją. Wydaje ono instrukcje, by organizm włączył/wyłączył pewne geny, co reguluje gospodarkę hormonalną, a to z kolei reguluje funkcjonowanie układu immunologicznego. Jeśli damy organizmowi pożywienie wykazujące prozdrowotne właściwości, a wyeliminujemy substancje, które mu szkodzą – organizm szybko się zresetuje.”
Medycyna żywienia dla utraty wagi i poprawy zdrowia
Bez względu na chorobę, którą próbujemy pokonać, najpierw należy uporządkować dietę. Wiele objawów chorobowych zniknie bez jakiejkolwiek dodatkowej interwencji. Dieta oczyszczająca doktora Hymana polega na stopniowym zastępowaniu żywności przetworzonej jedzeniem naturalnym przez okres 10 dni.
"Zalecamy pacjentom jedzenie naturalnych produktów takich jak ryby, kurczak, dobre jakościowo mięso, orzechy i nasiona, świeże owoce oraz mnóstwo warzyw. Jest to przede wszystkim dieta roślinna – wyjaśnia dr Hyman. Kiedy wyeliminujemy z naszej diety wszystkie niepotrzebne śmieci, nasz organizm bardzo szybko się resetuje.
Jednak należy spodziewać się objawów typowych dla odstawienia. Mogą one potrwać dzień lub dwa, lecz potem ochota na niezdrowe jedzenie powinna minąć. Poprawi się energia. Organizm pozbędzie się ogromnych ilości płynów – są osoby, które straciły na tej diecie 25 funtów (11 kg) wody w ciągu 10 dni.
Osoby stosujące się do powyższych zaleceń oczywiście tracą także tkankę tłuszczową. Organizm szybko przestraja się z gromadzenia tłuszczu na jego spalanie. Przy diecie niskoglikemicznej organizm szybko przerzuca się na spalanie tłuszczu, nawet gdy ilość spożywanych kalorii nie zmienia się. Nie jest to więc dieta o obniżonej kaloryczności. Nie ograniczamy także ilości jedzenia.
Zauważyłem, że ludzie często nie potrafią kontrolować tego, jak dużo jedzą, dużo łatwiej jest im natomiast kontrolować to, co jedzą. Gdy zmienimy sposób odżywiania, nasze ciało automatycznie zmieni się także: apetyt i ilość spożywanego jedzenia uregulują się automatycznie, bez potrzeby ciągłego zastanawiania się nad tym."
Okresowy post—najlepszy sposób na wyeliminowanie łaknienia cukru
Proponuję, aby posunąć się nawet o krok dalej niż to, co zaleca dr Hyman i zastosować program okresowego postu (ang. intermittent fasting). To jest naprawdę jeden z najbardziej skutecznych znanych sposobów na wyeliminowanie łaknienia cukru i pozbycie się niechcianych kilogramów.
Rzeczywiście pozwala organizmowi szybko się zresetować i rozpocząć spalanie tłuszczu zamiast cukru jako głównego paliwa. Kiedy organizm przestaje wykorzystywać cukier jako swoje podstawowe paliwo, łaknienie cukru znika jak za dotknięciem magicznej różdżki.
Istnieje wiele różnych rodzajów okresowego postu. Osobom z insulinoodpornością, czyli około 85% populacji, osobiście zalecam codzienny post, który polega na ograniczaniu czasu przyjmowania posiłków do 8-godzinnego przedziału. Można na przykład wybrać godziny od 11 rano do 17 po południu lub jakiekolwiek inne, jeśli to bardziej odpowiada naszemu trybowi życia.
Okresowy post najczęściej oznacza po prostu pominięcie śniadania, a potraktowanie lunchu jako pierwszego posiłku dnia. Długość codziennego postu będzie wówczas wynosiła około 16 godzin – jest to dwa razy więcej czasu, niż organizm potrzebuje, aby zużyć zapasy glikogenu i przerzucić się na spalanie tłuszczu.
Według mnie ta metoda jest dużo łatwiejsza niż poszczenie przez pełne 24 godziny lub nawet dłużej dwa razy w tygodniu. Kiedy nasza waga jest już idealna, nie mamy objawów cukrzycy, nadciśnienia oraz nieprawidłowego poziomu cholesterolu, można być trochę mniej restrykcyjnym, jeżeli chodzi o okresowy post. Jednak z pewnością nasze zdrowie skorzysta na tym, jeżeli od czasu do czasu poddamy się nieco bardziej ścisłej diecie, aby mieć pewność, że nie popadamy w stare nawyki żywieniowe.
Ćwiczenia o wysokiej intensywności przyspieszają metabolizm
Podobnie jak ja, dr Hyman stosuje trening interwałowy o wysokiej intensywności (HIIT) w swoim programie fitness. Jest to najbardziej skuteczny rodzaj ćwiczeń, zwłaszcza dla osób pragnących schudnąć.
Badania wykazują, że HIIT pozwala w krótszym czasie uzyskać lepsze rezultaty niż stosując klasyczne ćwiczenia: waga spada szybciej, więcej kalorii jest spalane podczas snu, a kondycja i sprawność fizyczna szybko ulegają poprawie.
"Uwielbiam gry i zabawy. Lecz naprawdę nienawidzę tradycyjnych ćwiczeń – mówi dr Hyman. Nie spotkacie mnie zbyt często na siłowni. Latem jeżdżę na rowerze wśród wzgórz Berkshires. Gram w tenisa, gram w koszykówkę z synem.
Chodzę z psem biegać do lasu. Uprawiam najróżniejsze rodzaje aktywności sportowej. Ćwiczę jogę, gdyż uważam że pod wieloma względami jest ona niezwykle wartościowa.
Uprawiam też trening interwałowy o wysokiej intensywności (HIIT), który polega na wykonywaniu bardzo energicznych ćwiczeń przeplatanych krótkim odpoczynkiem przez około 7 – 10 minut. Są to głównie ćwiczenia kalisteniczne, takie jak pompki i podciągnięcia na drążku.
Ten rodzaj treningu bardzo skutecznie przyspiesza metabolizm. Mam 54 lata, lecz jestem teraz szczuplejszy, sprawniejszy i bardziej umięśniony niż 10 lat temu.
To niezmiernie fascynujące, że wszystko to można osiągnąć przez zmianę diety i stylu życia. Zmiany nie muszą być wcale drastyczne. Jeśli ja jestem w stanie wprowadzić je przy moim wyjątkowo pracowitym trybie życia, każdy może to zrobić."
Mądry wybór miejsca spożywania posiłków
Stosunkowo łatwo jest zmienić sposób odżywiania jedząc w domu. Jednak zachowanie tych nowych standardów może być trudniejsze, kiedy zostaniemy zaproszeni na obiad lub większą imprezę. Dr Hyman ma pewne porady dotyczące tego, jak zachować kontrolę i nie czuć się „przymuszonym” do jedzenia przetworzonej żywności w takich sytuacjach:
- Na stronie cleanplates.com można znaleźć restauracje oferujące zdrowe, pożywne ekologiczne posiłki. Mają oni także aplikację na telefon.
- Kolejnym dobrym przewodnikiem po restauracjach jest Zagat.
- Wybierając się na przyjęcie lub imprezę zjedzmy posiłek przed wyjściem lub zabierzmy ze sobą zdrowe przekąski. Dr Hyman zawsze ma ze sobą coś zdrowego do jedzenia w kieszeniach swojego garnituru.
- Podczas podróży, zawsze warto mieć przy sobie jedzenie „na wszelki wypadek”. Dr Hyman na swoim blogu opublikował post pt. "Don't Ever Be in a Food Emergency Again", gdzie można znaleźć jego sugestie, co taki suchy prowiant może zawierać.