Według dr Mercola
Herbata i kawa należą do najczęściej pitych napojów na świecie. Herbata jest najczęściej spożywanym napojem tuż po wodzie, każdego ranka pije ją 2 miliardy ludzi. 87% milenialsów również twierdzi, że piją ją regularnie.
Zarówno kawa, jak i herbata zawierają kofeinę (chociaż istnieją również w bezkofeinowej wersji), co wiąże się z niekorzystnymi skutkami zdrowotnymi, takimi jak podwyższone ciśnienie krwi, problemy żołądkowe i zwiększona nerwowość.
Jednakże kawa i herbata zawierają także liczne składniki pro-zdrowotne, które mogą niwelować niekorzystne działanie kofeiny.
Należą do nich między innymi korzystne dla zdrowia antyoksydanty, a zdaniem naukowców to kawa – choć bardziej ze względu na wypijaną ilość, nie na wysoką ich zawartość – jest właśnie głównym źródłem antyutleniaczy w zachodniej diecie. Przeciwutleniacze mogą neutralizować silne niekorzystne właściwości kofeiny, którą kawa zawiera naturalnie.
Zastrzeżenia dotyczące kawy
Wybierając kawę należy być ostrożnym, ponieważ większość produkowanych kaw jest silnie zanieczyszczona pestycydami. Jest to jedna z najbardziej opryskiwanych roślin. Kiedy więc mówimy tutaj o zaletach kawy, należy rozumieć, że mowa jest o kawie uprawianej ekologicznie (oraz zgodnie z zasadami sprawiedliwego handlu), bez pestycydów.
Innym problemem dotyczącym kawy jest to, że większość dostępnych na rynku kaw jest zjełczała, gdyż została zmielona przed zapakowaniem, a zmielona kawa nie jest w stanie zachować świeżości nawet przez tydzień. Dzieje się tak, ponieważ szybkość jełczenia wzrasta dramatycznie po zmieleniu ziaren. W związku z tym większość kaw paczkowanych, dostępnych w sklepach spożywczych nie zawiera już korzystnych właściwości.
Jedyne, co taka kawa może dać, to dawka kofeiny. Nie dostarcza ona żadnych zdrowych składników żywieniowych. Tak więc kolejną podstawową zasadą związaną z piciem kawy dla jej korzyści zdrowotnych jest samodzielne jej mielenie.
Po trzecie, należy upewnić się, że jest ona palona prawidłowo. Często faktem jest, że żywność zabarwiona najciemniej oferuje najsilniejsze korzyści zdrowotne, a kawa palona na ciemno, jak na przykład French Roast, espresso lub turecka, nie jest tutaj wyjątkiem.
W badaniu przeprowadzonym w 2011 roku stwierdzono, że kawa ciemno palona przyczyniła się do znacznej redukcji masy ciała uczestników z nadwagą, podczas gdy kawa lekko palona nie miała takiego efektu. Kawa mocno palona wytwarza również więcej substancji, które zapobiegają produkcji nadmiaru kwasu żołądkowego, więc w mniejszym stopniu podrażnia żołądek.
Podsumowując: najzdrowsza kawa to kawa ekologiczna, świeżo zmielona i pita jako czarna, czyli bez dodatku mleka lub cukru. Dodanie mleka może zaburzać wchłanianie przez organizm korzystnych kwasów chlorogenowych, natomiast cukier przyczynia się do insulino-odporności, która często jest przyczyną licznych chorób przewlekłych.
Końcowa uwaga: używając przelewowego ekspresu do kawy należy pamiętać, aby używać filtrów brązowych, niebielonych. Filtry koloru białego są wybielane chlorem, a część tego chloru przedostaje się do kawy podczas procesu parzenia. Bielone filtry mogą również zawierać niebezpieczne produkty dezynfekujące, takie jak dioksyna.
Jakość kluczową sprawą przy wyborze herbaty
Wybór dobrej herbaty także nastręczać pewne problemy. Plantacje zielonej herbaty szczególnie mocno chłoną ołów z gleby, który jest następnie przenoszony do liści roślin.
Obszary o nadmiernym zanieczyszczeniu przemysłowym, takie jak Chiny (gdzie znajduje się prawie 90% światowych upraw zielonej herbaty), także zawierają znaczne ilości ołowiu.
Choć uważa się, że ołów w liściach herbaty nie przedostaje się w dużych ilościach do naparu, to osoby pijące zieloną herbatę Matcha (która zawiera sproszkowane liście herbaty) powinny zwrócić uwagę, aby pochodziła ona z Japonii, a nie z Chin.
Zarówno czarna, jak i zielona herbata naturalnie zawierają wysokie ilości fluorku, nawet jeśli są uprawiane w sposób organiczny bez pestycydów. Dzieje się tak dlatego, że roślina ta łatwo chłonie fluorek poprzez system korzeniowy, a fluorek naturalnie występuje w glebie.
Tak więc, podobnie jak w przypadku kawy, wybierając herbatę warto zdecydować się na organiczną (aby uniknąć pestycydów), uprawianą w nieskażonym środowisku (aby uniknąć fluorku, metali ciężkich i innych toksyn z zanieczyszczonej gleby i wody). Odpowiednie środowisko ma kluczowe znaczenie dla produkcji czystej, dobrej jakościowo herbaty.
Kawa na zdrowe serce
Osobiście nie piję kawy i mógłbym policzyć na palcach jednej ręki ilość wypitych w ciągu swojego życia filiżanek. Większość polifenoli dostarczam sobie jedząc codziennie 3 łyżki świeżo zmielonych surowych ziaren kakaowca, które dają znacznie więcej korzyści niż opisywane tutaj korzyści picia kawy, gdyż mają wyższe stężenie polifenoli niż kawa.
Lecz osoby lubiące kawę mogą być mile zaskoczone faktem, że właściwie uprawiana, zbierana i palona kawa może być bardzo zdrowa.
Do niedawna wierzono, że kawa może podnosić ciśnienie krwi, przynajmniej przejściowo. Jednakże długoterminowe badania nie potwierdziły tego związku, a obecnie uważa się, że ludzie często uodparniają się na te właściwości kawy, które podwyższają ciśnienie.
Najnowsze badania sugerują, że kawa może być korzystna dla zdrowia serca:
• Meta-analiza danych z 11 badań obejmująca prawie 480 000 osób wykazała, że picie od 2 do 6 filiżanek kawy dziennie wiąże się ze zmniejszonym ryzykiem udaru mózgu.
Analiza ta wykazała również, że picie od 1 do 4 filiżanek kawy dziennie wiąże się z istotnie zmniejszonym ryzykiem wystąpienia choroby wieńcowej u kobiet oraz ze zmniejszonym ryzykiem zachorowania na cukrzycę typu 2.
• Inne badanie wykazało, że umiarkowane picie kawy zmniejsza ryzyko hospitalizacji z powodu zaburzeń rytmu serca.
• Japońscy badacze odkryli, że picie jednej filiżanki kawy może powodować 30%-wy wzrost przepływu krwi przez drobne naczynka krwionośne, dzięki czemu serce może pracować z mniejszym wysiłkiem. Efekt ten trwa około 75 minut.
• Naukowcy ze szpitala klinicznego Beth Israel Deaconess Medical Center oraz z Harvard School of Public Health stwierdzili również, że umiarkowana konsumpcja kawy, wynosząca dwie porcje po około 8 uncji dziennie, może chronić przed niewydolnością serca.
• Badania wykazały także, że picie kawy ogólnie chroni przed przedwczesną śmiercią. Im więcej kawy jest wypijane, tym niższe ryzyko śmierci, w tym zgonów spowodowanych chorobami serca, układu oddechowego, udaru mózgu, cukrzycy i infekcji.
Zdrowe serce
Zielona herbata poprawia zarówno krążenie krwi, jak i zdolność tętnic do odprężenia. Badania wskazują, że wypijanie codziennie kilku filiżanek zielonej herbaty może zapobiegać arteriosklerozie, skrzeplinom w mózgu, zawałowi serca i udarowi. |
Cukrzyca typu 2
Jedno z badań wykazało, że osoby pijące 6 lub więcej filiżanek zielonej herbaty dziennie miały o 33% niższe ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2 niż te, które spożywały mniej niż 1 filiżankę na tydzień. |
Odchudzanie
Istnieją dowody na to, że długotrwałe spożywanie katechin zawartych w zielonej herbacie przyspiesza spalanie tłuszczu, a wraz z innymi substancjami może przyspieszać utlenianie tłuszczu i termogenezę. |
Zdrowie kości
Jak wykazały badania przeprowadzone na zwierzętach, polifenole zawarte w zielonej herbacie w połączeniu z pewną formą witaminy D zwaną alfakalcydolem mogą wzmacniać strukturę kości. |
Zdrowy wzrok Katechiny w zielonej herbacie mogą stanowić ochronę przed jaskrą i innymi chorobami oczu, ponieważ – jak wykazały badania – związki te są łatwo transportowane z układu pokarmowego do tkanek oka.
Podczas badania na szczurach, katechiny zawarte w zielonej herbacie były absorbowane w tkankach oka w czasie od 30 minut do 12 godzin po podaniu. |
Rak Udowodniono, że składniki w zielonej herbacie zmniejszają ekspresję białek zaangażowanych w stany zapalne, sygnalizację komórkową, motorykę komórkową i angiogenezę, a ponadto wykazano także związek między spożywaniem zielonej herbaty a zmniejszonym ryzykiem wystąpienia raka (w tym raka jajników i piersi).
Wcześniejsze badania wykazały, że polifenole z zielonej herbaty działają na szlaki molekularne, zmniejszając produkcję i szybkość rozprzestrzeniania się komórek nowotworowych. Redukują one także wzrost naczyń krwionośnych, które zaopatrują nowotwór w krew.
Galusan-3-epigallokatechiny (EGCG) znajdujący się w zielonej herbacie działa też jako środek antyangiogenny i przeciwnowotworowy oraz pomaga modulować odpowiedź komórek nowotworowych na chemioterapię. |
Pozostałe właściwości zdrowotne kawy
Najnowsze badania wykazują, że wyższe spożycie kawy wiąże się również z znacznie mniejszą zapadalnością na chorobę Parkinsona, a kofeina może pomóc w lepszej kontroli ruchów ciała u pacjentów z chorobą Parkinsona.
Picie kawy jest także związane z niższym wskaźnikiem występowania raka wątroby i innych chorób wątroby. Co ciekawe, kawa wydaje się zawierać składnik, który chroni przed alkoholową marskością wątroby.
Według jednego z badań, picie dwóch lub więcej filiżanek kawy dziennie może zmniejszać ryzyko zgonu w wyniku marskości wątroby aż o 66%. Badania przeprowadzone we Włoszech wykazały również, że spożywanie kawy może zmniejszać ryzyko raka wątroby o około 40%, a picie trzech filiżanek dziennie zmniejsza to ryzyko o ponad połowę.
Właściwości zdrowotne herbaty
Chociaż większość wypijanej herbaty to herbata czarna, aby zmaksymalizować korzyści zdrowotne związane z piciem tego napoju, warto rozważyć zmianę herbaty czarnej na herbatę zieloną. Zielona herbata jest uznawana za bogate źródło galusanu-3-epigallokatechiny (EGCG), polifenolu katechiny oraz innych przeciwutleniaczy.
Jedną z najzdrowszych opcji, a także osobiście moją ulubioną herbatą jest zielona herbata Matcha. Ponieważ zawiera ona dokładnie sproszkowane całe liście herbaty, może zawierać nawet ponad 100 razy więcej EGCG niż zwyczajnie parzona zielona herbata.
Lecz aby uniknąć skażenia ołowiem, należy wybierać herbaty Matcha pochodzące z Japonii, a nie z Chin. Ponadto herbaty parowane są korzystniejsze dla zdrowia niż prażone.
Czarna kawa z rana, zielona herbata po południu
Choć badania sugerują, że można bezpiecznie wypijać do pięciu filiżanek kawy dziennie bez negatywnych skutków, osobiście uważam, że dla wielu osób taka ilość może być zbyt duża, zwłaszcza gdy tak często spotykane jest wyczerpanie nadnerczy.
Jednym ze sposobów na zbalansowanie ryzyka i korzyści płynących z picia kawy może być ograniczenie spożycia kawy do jednej lub dwóch filiżanek rano, natomiast po południu picie zielonej herbaty. Należy także pamiętać, że aby w pełni wykorzystać terapeutyczne właściwości kawy, musi być ona:
- Uprawiana organicznie: większość produkowanych obecnie kaw jest silnie zanieczyszczona pestycydami. Jest to jedna z najbardziej opryskiwanych roślin uprawnych. Tak więc każda kawa, którą pijemy, powinna być organiczna, wyprodukowana bez udziału pestycydów.
- Niemielona: najlepiej kupować kawę niemieloną, w całych ziarnach, a następnie mielić ją samemu przed zaparzeniem, aby zapobiec jej jełczeniu. Paczkowana kawa mielona może być zjełczała na długo, zanim trafi do naszej filiżanki.
- Suszona i palona we właściwy sposób: kawa powinna mieć świeży zapach i smak, nie może być stęchła. Jeśli kawa nie ma przyjemnego aromatu, przypuszczalnie jest ona zjełczała i słabej jakości. Mocno palona kawa może dawać większe korzyści zdrowotne i być delikatniejsza dla żołądka niż kawa lekko palona.
- Czarna: kawę najlepiej pić czarną, bez cukru i śmietanki. Dodanie cukru niweluje wszelkie omówione powyżej korzyści zdrowotne, gwałtownie podnosząc poziom insuliny i powodując insulino-oporność.
Ostatnia uwaga: kobiety w ciąży powinny całkowicie unikać kawy, ponieważ kofeina może znacząco wpływać na rozwijające się dziecko. Kofeina łatwo przenika przez łożysko, a badanie z 2008 roku wykazało, że nawet dwie filiżanki kawy dziennie spożywane podczas ciąży mogą wystarczyć, aby mieć niekorzystny wpływ na rozwój płodu i zaburzać czynności serca dziecka.
Ponieważ kofeina nie przynosi żadnych korzyści dla rozwijającego się dziecka, lecz zamiast tego jest potencjalnie niebezpieczna, gorąco zalecam kobietom w ciąży unikać kofeiny w KAŻDEJ postaci, w tym kawy i wszelkich herbat zawierających kofeinę.