Podczas gdy większość publikowanych oficjalnie porad dotyczących zdrowia zaleca unikanie tłuszczów nasyconych z powodu fałszywego przekonania, że wywołują one choroby serca, ten rodzaj tłuszczu jest w rzeczywistości bardzo ważny dla ogólnego stanu zdrowia. Dlatego mój plan kompleksowego żywienia zawiera stosunkowo dużą ilość tłuszczów nasyconych.
Olej kokosowy jest jednym z najlepszych źródeł tłuszczów nasyconych, gdyż posiada także wiele innych korzystnych właściwości. Sam go używam, co dość szczegółowo omawiałem już w wielu moich artykułach. Dziś mam zamiar omówić kolejny olej tropikalny, który także zasługuje na uwagę ze względu na wysokie stężenie tłuszczów nasyconych i doskonały profil składników odżywczych: jest to olej palmowy.
Co to jest olej palmowy?
Olej palmowy pozyskuje się z dwóch rodzajów owoców palmy olejowej: Elaeis guineensis, która powszechnie występuje w Afryce oraz Elaeis oleifera występująca Ameryce Południowej.
Historyczne sprawozdania wskazują na to, że olej palmowy był składnikiem diety rdzennej ludności tych regionów.
Palma jest obecnie drugą pod względem wielkości produkcji rośliną oleistą na świecie, po soi, a jej głównymi producentami są Malezja i Indonezja. Oleju palmowego nie należy mylić z olejem z ziaren palmowych. Oba oleje pochodzą z owoców palmy, ale ten drugi pozyskuje się z nasion palmy olejowej.
Olej z ziaren palmowych zawiera większą ilość tłuszczów nasyconych, co czyni go idealnym tłuszczem do smażenia.
Olej palmowy - znany również jako czerwony olej palmowy - zawiera duże ilości tłuszczów nasyconych, witamin i przeciwutleniaczy. Jeśli napotkasz w sklepie olej palmowy, który jest bezbarwny (znany jako biały olej palmowy), oznacza to, że został on przetworzony. Brak koloru oznacza, że olej taki został pozbawiony większości swoich właściwości odżywczych.
Zastosowanie oleju palmowego
Niektóre sposoby zastosowania czerwonego oleju palmowego to:
- Olej do smażenia: Podobnie jak olej kokosowy, olej palmowy jest odporny na wysokie temperatury w porównaniu do innych olejów roślinnych. Jego stabilność ułatwia również przechowywanie w temperaturze pokojowej przez wiele miesięcy.
- Składnik poprawiający smak potraw: Olej palmowy może być stosowany jako składnik zup i sosów lub jako przyprawa w niektórych daniach.
- Suplement diety: Olej palmowy ma wysoką zawartość składników odżywczych, co czyni go przydatnym do suplementacji.
- Środek do higieny osobistej i środek gospodarstwa domowego: Olej palmowy jest dodawany do mydła i różnego rodzaju detergentów, kosmetyków i produktów użytku domowego.
- Środek nawilżający skórę: Ze względu na swoje wartości odżywcze, olej palmowy jest korzystny dla zdrowia skóry. Jest on dodawany do wielu produktów do pielęgnacji skóry.
- Filtr przeciwsłoneczny: Dzięki wysokiej zawartości karotenów, czerwony olej palmowy zapewnia równie skuteczną ochronę przed promieniami słońca, co komercyjny krem z filtrem SPF15, lecz nie zawiera innych niebezpiecznych składników.
- Biopaliwo: Olej palmowy jest coraz częściej stosowany jako biodiesel i paliwo w elektrowniach.
Skład oleju palmowego
Olej palmowy zawiera około 50 procent tłuszczów nasyconych (z których większość to kwas oleinowy), 40 procent jednonienasyconych kwasów tłuszczowych (MUFA) i 10 procent wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (PUFA).
Czerwony kolor oleju palmowego jest wynikiem wysokiej zawartości beta-karotenu i likopenu, tych samych składników odżywczych, które nadają koloru marchwi i pomidorom. Ma on 15-krotnie wyższą zawartość karotenu niż marchew i 300-krotnie wyższą niż pomidory.
Właśnie dlatego olej palmowy jest uznawany za najlepsze źródło beta-karotenu i alfa-karotenu, które są prekursorami witaminy A. Olej palmowy zawiera również 20 innych karotenów, a także następujące składniki odżywcze:
- Witamina E, szczególnie tokotrienol
- Witamina K
- CoQ10
- Skwalen
- Fitosterole
- Flawonoidy
- Kwasy fenolowe
- Glikolipidy
Właściwości prozdrowotne oleju palmowego
Badania wykazały, że nierafinowany olej palmowy może być bardzo korzystny dla zdrowia układu krążenia. W jednym z badań opublikowanym w British Journal of Biomedical Science stwierdzono, że pomimo wysokiego poziomu tłuszczów nasyconych w oleju palmowym, olej ten nie przyczynia się do miażdżycy tętnic i/lub zakrzepicy tętniczej.
Naukowcy przypuszczają, że jest to spowodowane korzystnym stosunkiem kwasów tłuszczowych nasyconych do nienasyconych w tym oleju, a także jego dużą zawartością składników odżywczych.
Tokotrienole znajdujące się w oleju palmowym chronią też serce przed skutkami stresu, dlatego są cennym środkiem chroniącym przed chorobami serca. Inne korzyści dla układu sercowo-naczyniowego związane ze spożywaniem oleju palmowego to:
- Poprawa krążenia krwi
- Regulacja poziomu cholesterolu
- Minimalizowanie uszkodzeń i stanów zapalnych wywołanych wolnymi rodnikami
- Obniżenie ciśnienia krwi
Badania sugerują, że właściwości przeciwutleniające oleju palmowego pomagają zapobiegać różnym rodzajom nowotworów. Zgodnie z wynikami badań naukowych, tokotrienole wykazują silne właściwości przeciwutleniające i pomagają hamować rozwój raka skóry, żołądka, trzustki, płuc, wątroby, piersi, prostaty, okrężnicy i innych nowotworów. Zwykła witamina E tego nie zapewnia.
Stwierdzono również, że przeciwutleniacze zawarte w oleju palmowym pomagają zapobiegać zwyrodnieniom układu neurologicznego, powstrzymując działanie wolnych rodników, które uszkadzają tkanki mózgu i nerwów. Poprawiają też one krążenie, co zapewnia ochronę przed chorobami takimi jak demencja, choroba Alzheimera, choroba Parkinsona i inne zaburzenia psychiczne.
Coraz więcej jest także dowodów na to, że olej palmowy może wspomagać funkcjonowanie układu odpornościowego i wspomagać zdrowie kości, oczu, jamy ustnej, płuc, skóry i wątroby. Jako olej bogaty w tłuszcz, olej palmowy dostarcza organizmowi potrzebnej mu energii i poprawia wchłanianie rozpuszczalnych w tłuszczach składników odżywczych, takich jak witaminy A, D i E.
Jak zrobić olej palmowy
Produkcja oleju palmowego, czy to na dużą czy na mniejszą skalę obejmuje cztery etapy:
- Rozdzielenie kiści owoców (owoce palmy rosną w kiściach)
- Zmiękczenie miąższu owoców
- Ekstrakcja oleju z owoców
- Oczyszczanie oleju
Niestety, jakość oleju palmowego ulega znacznemu pogorszeniu w trakcie procesu oczyszczania. Niektórzy producenci stosują procesy rafinacji, które zamieniają kolor oleju na biały — co oznacza, że olej jest pozbawiony większości jego właściwości odżywczych.
Jak działa olej palmowy?
Olej palmowy to przede wszystkim olej spożywczy. Zachęcam do stosowania wyłącznie nierafinowanego czerwonego oleju palmowego, aby mieć pewność, że w pełni wykorzystujesz jego wartości odżywcze. Jednakże olej taki ma dość wyrazisty smak, który nie każdemu przypadnie do gustu.
Korzystne jest także stosowanie oleju palmowego bezpośrednio na skórę. Urazy takie jak siniaki, oparzenia słoneczne czy rany cięte znacznie szybciej się goją, gdy zastosuje się na nie olej palmowy.
Czy olej palmowy jest bezpieczny?
Choć społeczność osób zorientowanych prozdrowotnie bardzo sobie chwali olej palmowy, to działacze ekologiczni nawołują do ograniczenia jego konsumpcji. Ze względu na rosnący popyt na olej palmowy, masowo wycina się lasy deszczowe w Malezji i Indonezji i zakłada w ich miejsce plantacje palmy afrykańskiej.
Produkcja oleju palmowego wiąże się więc z wylesianiem i zagraża dzikim zwierzętom, takim jak orangutany, słonie pigmejskie, pantery mgliste i niektóre gatunki ptaków.
Aby przeciwdziałać szkodom wyrządzanym środowisku, organizacje non-profit zajmujące się ochroną środowiska i producenci oleju palmowego spotkali się w 2004 roku i utworzyli globalną jednostkę certyfikującą RoundTable for Sustainable Palm Oil (RSPO).
Opracowali oni wspólnie osiem zasad ekologicznych obejmujących 39 kryteriów, mających zapobiegać negatywnemu wpływowi produkcji oleju palmowego na środowisko. Producenci muszą przestrzegać wszystkich tych kryteriów, aby móc otrzymać certyfikat.
Skutki uboczne oleju palmowego
Spożywanie czerwonego oleju palmowego jest bezpieczne, nawet w dużych ilościach. Nie wywołuje on żadnych skutków ubocznych podobnych do skutków wywoływanych przez leki. Ze względu na skład oleju palmowego, jest on lepiej trawiony z innymi pokarmami, co zmniejsza ryzyko wystąpienia dyskomfortu w jamie brzusznej lub problemów z jelitami.
Jednak jest jedna rzecz, na którą trzeba uważać: podczas spożywania dużych ilości oleju palmowego może wystąpić żółknięcie skóry. Wynika to z wysokiej zawartości karotenów w tym oleju. Z drugiej strony, są to zmiany nieszkodliwe i oznaczają, że zwiększa się także ochrona przed szkodliwymi promieniami UV.
Miejscowe stosowanie czerwonego oleju palmowego może też powodować, że skóra zabarwi się na żółto lub pomarańczowo. Chociaż przebarwienia takie można go usunąć przez mycie, plamy z oleju palmowego na ubraniach będą już trudniejsze do usunięcia. Jednym z rozwiązań może być zastosowanie oleju z ziaren palmowych, który jest skuteczniej absorbowany przez skórę niż olej palmowy.