Aloes zwyczajny, często określany jako Aloe Vera, jest rośliną o mięsistych liściach z kolcami. Można ją uprawiać w pomieszczeniach, aby zawsze mieć pod ręką kojący żel na oparzenia i skaleczenia.
Stosowanie aloesu jako maści jest bardzo proste – wystarczy pokroić długie, zwężające się liście, aby uzyskać dostęp do żelu.
Aloes zwyczajny należy do rodziny roślin Liliaceae. Jego nazwa pochodzi od arabskiego słowa „alloeh”, co oznacza „lśniąca gorzka substancja”, natomiast łacińskie słowo „vera” oznacza „prawdziwy”.
Aloes najlepiej rośnie w klimacie tropikalnym lub innym suchym klimacie, takim jaki panuje w Ameryce Południowej, południowej części Stanów Zjednoczonych, Afryki, Azji i Europy.
Istnieje co najmniej 420 różnych gatunków aloesu, ale “aloes zwyczajny” odnosi się konkretnie do rośliny inaczej nazywanej aloes barbadoski, używanej w tradycyjnej medycynie przez tysiące lat.
Współczesne badania wykazały, że zawiera najbardziej biologicznie aktywne substancje.
Aloes nadaje się zarówno do stosowania wewnętrznego, jak i zewnętrznego. Istnieje kilka form możliwych do zastosowania, takich jak proszek, kapsułki, koncentraty, soki, środki aromatyzujące i inne produkty.
W badaniu opublikowanym w Journal of Pharmacy and Bioallied Sciences w 2015 roku wyjaśniono:
„Najbardziej zewnętrzną warstwą jest twarda skórka, która ma grubość 15 komórek. Ta skórka jest bardzo ważna, ponieważ tam właśnie zachodzi synteza wszystkich 75 składników odżywczych zawartych w roślinie. Pod skórką znajduje się sok. System cyrkulacji transportuje sok do liści i korzeni”.
To samo badanie pokazuje, że wiele witamin i minerałów zawartych w aloesie jest odpowiedzialnych za właściwości zdrowotne aloesu.
Inne składniki odżywcze zawarte w aloesie to cholina, kwas foliowy, alfa-tokoferol i beta-karoten. Ponadto aloes zawiera 19 z 20 wymaganych aminokwasów, w tym 7 z 8, które są uważane za niezbędne.
Enzymy – trawienne i przeciwzapalne – występujące w aloesie zapewniają dodatkowy zestaw korzyści; należą do nich amylaza rozkładająca skrobię i cukier lub lipaza, która rozkłada tłuszcze.
Sterole, takie jak lupeol, mają właściwości zarówno antyseptyczne, jak i przeciwbólowe, a kwas salicylowy podobnie jak kwas acetylosalicylowy pomaga złagodzić ból.
Ponadto aloes zawiera cukier o nazwie acemannan, który ma właściwości przeciwwirusowe, wspiera odporność, łagodzi infekcje i zwiększa aktywność dużych białych krwinek (makrofagów), co wspomaga gojenie się ran.
Korzyści z picia soku z aloesu
Wiele innych badań wykazało, że aloes zawiera wiele fitoskładników oraz związków o właściwościach immunomodulujących, przeciwwirusowych i przeciwzapalnych.
W Medical News Today opisano sześć konkretnych korzyści zdrowotnych wynikających ze stosowania aloesu:
1. Leczenie zaparć — Chociaż doustny środek przeczyszczający sporządzany jest z suszonej rośliny, to napoje aloesowe również są używane jako środek wspomagający trawienie i łagodzący zaparcia.
Amerykańskie Narodowe Instytuty Zdrowia twierdzą, że aloes działa jak środek przeczyszczający ze względu na związki antrachinonowe, w tym aloinę.
Badania potwierdziły działanie przeczyszczające, ale Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) aprobuje aloes jako dodatek smakowy do produktów spożywczych.
Biorąc powyższe pod uwagę, osobom, które spożywają sok z aloesu po raz pierwszy zaleca się ograniczenie porcji do 8 uncji (ok. 240 ml).
2. Łagodzenie zapalenia dziąseł — Potwierdza to stosunkowo małe badanie, w którym udział wzięło 30 osób poddanych zabiegowi usunięcia płytki nazębnej u dentysty, z czego 15 osób stosowało płyn do płukania ust wykonany z soku z aloesu.
Pod koniec badania okazało się, że osoby stosujące sok z aloesu miały mniejsze zapalenie dziąseł niż pozostałe osoby.
Naukowcy przypisali złagodzenie zapalenia właściwościom przeciwbakteryjnym i przeciwdrobnoustrojowym aloesu.
W badaniu opublikowanym w 2009 roku, żel z aloesu skutecznie kontrolował bakterie i został uznany jako środek odgrywający znaczącą rolę w leczeniu kilku chorób zębów:
Liszaj płaski w jamie ustnej jest przewlekłą chorobą zapalną, którą aloes leczy skuteczniej niż placebo. |
Włóknienie podśluzówkowe jamy ustnej jest stanem przednowotworowym, który, jak się okazało, ulega znacznemu złagodzeniu w przypadku leczenia zarówno kapsułkami zawierającymi aloes, jak i przeciwutleniacze. |
Stwierdzono, że stosowanie płynów do płukania ust z aloesem zapobiega rozwojowi bolesnego zapalenia błony śluzowej jamy ustnej wywołanego promieniowaniem, które powoduje bolesną „kandydozę jamy ustnej” u osób z rakiem głowy lub szyi. |
Na podstawie badania porównawczego z udziałem 45 pacjentów stwierdzono, że zapalenie dziąseł wywołane płytką nazębną stanowi mniejszy problem, gdy pacjenci oprócz usuwania płytki u dentysty stosowali płyn do płukania ust z aloesem. |
Zapalenie przyzębia – powszechna infekcja dziąseł, która może uszkadzać dziąsła i niszczyć kości szczęki – ulega złagodzeniu dzięki poddziąsłowemu podaniu żelu z aloesu. |
Zapalenie wyrostka zębodołowego (zębodół suchy pusty) uległo znacznemu złagodzeniu w przypadku stosowania żelu z aloesu w porównaniu z typowymi zabiegami stomatologicznymi. |
W nawracającym aftowym zapaleniu błony śluzowej jamy ustnej, okazało się, że aloes obniża ocenę bólu u pacjentów, jak również rozmiar i czas gojenia ran. |
3. Kontrola poziomu cukru we krwi — Metaanaliza opublikowana w Journal of Clinical Pharmacy and Therapeutics wykazała, że aloes ma właściwości regulujące poziom cukru we krwi u osób z cukrzycą typu 2 i cukrzycą typu 1.
W badaniu udział wzięło 470 uczestników, których podzielono na różne grupy. Każda grupa otrzymała różne preparaty z aloesu do spożycia i oceny, w tym w formie proszku i soku.
Podsumowując, naukowcy zaobserwowali poprawę poziomu cukru we krwi na czczo u osób, które spożywały sok z aloesu.
Podobnie jak w wielu innych przypadkach, naukowcy zalecają dalsze badania w celu zweryfikowania wpływu soku z aloesu na osoby chorujące na cukrzycę.
4. Źródło witaminy C — Uważana za istotną dla zdrowia, witamina C jest ważnym składnikiem aloesu, ponieważ jest naturalnym przeciwutleniaczem i pomaga zwalczać stany zapalne. 8-uncjowa porcja soku z aloesu (ok. 240 ml) zawiera 9,1 miligrama witaminy C.
Korzyści zdrowotne witaminy C obejmują m.in. poprawę funkcjonowania układu odpornościowego i zmniejszenie ryzyka rozwoju chorób sercowo-naczyniowych. Ponadto walkę z wolnymi rodnikami wspierają również witaminy A i E, a witamina C wspomaga proces gojenia ran.
Poza tym, odpowiednie ilości witaminy C, znajdującej się również w brokułach, pomarańczach i pomidorach, pozwalają organizmowi lepiej wchłaniać żelazo z pokarmów roślinnych i wspierają produkcję kolagenu, który pomaga utrzymać silne kości i stawy. Aloes zawiera także witaminy z grupy B – aloes jest jedną z niewielu roślin, która zawiera witaminę B12.
5. Zapobiega powstawaniu wrzodów żołądka — Według badania opublikowanego w 2014 roku, aloes wspomaga trawienie i zapobiega rozwojowi wrzodów żołądka. Naukowcy są przekonani, że odpowiada za to zawartość witaminy C i innych związków o właściwościach przeciwzapalnych.
6. Leczenie chorób skóry — Liczne badania kliniczne, że aloes skutecznie leczy choroby skóry, takie jak trądzik i łuszczyca oraz prawdopodobnie atopowe zapalenie skóry.
Ponadto jedno z badań wykazało, że aloes „ma bardzo dobre wyniki w leczeniu chorób skóry i jest uważany za napój o właściwościach prozdrowotnych. Jest także skuteczny w leczeniu zmarszczek, rozstępów i przebarwień”.
Kolejną zaletą picia soku z aloesu jest jego zdolność do nawadniania organizmu. Szklanka soku z aloesu zawiera tylko 36 kalorii i jest doskonałą alternatywą dla słodkich soków owocowych, napojów gazowanych i innych napojów.
Niemniej jednak skład soku zależy od producenta, dlatego należy sprawdzić zawartość węglowodanów, zwłaszcza ilość dodanego cukru.
Amerykańskie Towarzystwo Kardiologiczne (AHA) zaleca ograniczenie spożycia cukru w takich napojach do nie więcej niż 24 gramów dziennie (6 łyżeczek) w przypadku kobiet i 36 gramów (9 łyżeczek) w przypadku mężczyzn.
W rzeczywistości praktycznie wszyscy skorzystają ze spożywania produktów bez dodatku cukru.
Właściwości odżywcze aloesu
Książka pt. „Herbal Medicine: Biomolecular and Clinical Aspects" dotyczy właściwości odżywczych i działania metabolicznego aloesu. Zauważono, że jako tradycyjny lek, aloes leczy pasożyty, zaparcia, kolkę i liczne infekcje.
W zależności od obszaru świata, oprócz wspomnianych już zastosowań, jest to remedium na nadciśnienie i choroby grzybicze, a także wiele innych schorzeń. Autorzy zauważają:
„Aloes był szeroko stosowany przez Egipcjan, Asyryjczyków, cywilizację śródziemnomorską oraz w czasach biblijnych. Pierwszy zapis dotyczący aloesu jako rośliny o właściwościach leczniczych pochodzi z mezopotamskiej glinianej tabliczki datowanej na (około) 2100 r. p.n.e.
Jednak pierwszy szczegółowy opis właściwości leczniczych tej rośliny znajduje się w Papirusie Ebersa – egipskim dokumencie datowanym na 1550 r. p.n.e., który opisuje wiele preparatów zawierających aloes stosowanych w leczeniu dolegliwości zewnętrznych i wewnętrznych.
Aloes zwyczajny został szczegółowo opisany w greckim „The Greek Herbal of Dioscorides” (datowany na około 70 r. n.e.). Był stosowany w leczeniu ran, wypadania włosów, wrzodów narządów płciowych i hemoroidów.
Aloes zwyczajny został oficjalnie wymieniony w amerykańskiej farmakopei z 1820 roku jako środek przeczyszczający i chroniący skórę".
Obecnie aloes jest stosowany szczególnie na Zachodzie w przemyśle kosmetycznym, który obejmuje szeroki wachlarz produktów, takich jak balsamy, perfumy, kremy do golenia, środki nawilżające, szampony i wiele innych.
Ze względu na swoje właściwości antybakteryjne i przeciwgrzybicze, aloes jest również bardzo popularnym składnikiem produktów farmaceutycznych, zarówno do stosowania miejscowego, jak i doustnego.
Sok z aloesu – środki ostrożności i zalecenia dotyczące spożycia
Badanie Memorial Sloan Kettering wykazało, że picie soku z aloesu może powodować u niektórych ludzi rozstrój żołądka i zaburzenia równowagi elektrolitowej, dlatego eksperci podkreślają, że należy rozpoczynać od picia niewielkich ilości soku, aby ochronić się przed niektórymi niewygodnymi działaniami niepożądanymi.
Jeśli chodzi o ilość aloiny w produktach komercyjnych, NIH zauważa, że:
„Przemysł zwykle przetwarza liście aloesu w celu odbarwiania ekstraktu i usunięcia aloiny. Przemysł przyjął, że górny limit poziomu aloiny nie może przekraczać 10 ppm w doustnie przyjmowanych produktach, ale nie ma wymagań dotyczących etykietowania zawartości aloiny”.
Niektórzy producenci soków z aloesu podają zawartość aloiny. Naukowcy sugerują ograniczenie konsumpcji aloesu jako środek zapobiegawczy.
NIH odkrył również, że myszy biorące udział w badaniu laboratoryjnym opublikowanym w 2010 roku, które spożywały nieodbarwiony ekstrakt z liści aloesu, miały zwiększone ryzyko zachorowania na raka. Stwierdzono, że:
„Trwające dwa lata badanie NTP dotyczące spożycia nieodbarwionego ekstraktu z całych liści aloesu dostarczyło wyraźnych dowodów wskazujących na działanie rakotwórcze u samców i samic szczura, w oparciu o nowotwory jelita grubego.
Z tego, co wiemy teraz, nie ma niczego, co mogłoby nas przekonać, że te odkrycia nie dotyczą ludzi. Jednakże, aby ustalić potencjalne ryzyko dla ludzi, potrzebne są dodatkowe informacje, w tym sposób, w jaki używane są różne rodzaje produktów z aloesu”.
Jeszcze jedną rzeczą, o której należy wiedzieć, jest to, że złożono kilka pozwów przeciwko takim detalistom, jak Target i Walmart, po przebadaniu niektórych z ich produktów z aloesu, które jak się okazało, nie zawierały aloesu.
Zamiast tego jako substytutu użyto altodekstryny – podobnie wyglądającej, ale tańszej substancji.
Chociaż istnieją podejrzenia, że aloes nie jest tak zdrowy, jak niektórzy twierdzą, zawiera wiele związków i składników odżywczych, które mają długą historię w leczeniu różnych chorób i promowaniu zdrowia. Poza tym, badania potwierdziły wysoką skuteczność żelu z aloesu w leczeniu ran i oparzeń.
Co ciekawe, naukowcy, opisy przypadków i anegdotyczne dowody wskazują na kliniczną istotność aloesu i zauważają, że stale rośnie liczba badań dotyczących aloesu z powodu pozytywnych wyników.
Podsumowując, jak zauważono w jednym z badań:
„Aloes zwyczajny znalazł również zastosowanie we wspomaganiu procesu gojenia się ran, w leczeniu oparzeń, ochronie skóry przed uszkodzeniem wywołanym przez promieniowanie rentgenowskie, leczeniu problemów jelitowych, redukcji płytki nazębnej i zapalenia dziąseł, regulacji poziomu lipoprotein w osoczu, obniżeniu poziomu cukru we krwi i poprawie odporności organizmu.
Inne biologiczne działania aloesu obejmują właściwości przeciwgrzybicze, przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe, przeciwzapalne, przeciwnowotworowe i immunomodulujące – one również zostały udokumentowane w licznych badaniach”.