Według dr. Mercoli
Ostatnie badania przeprowadzone przez Washington University School of Medicine w St. Louis ujawniły, że mózgi kobiet wyglądają na trzy lata młodsze, pod względem metabolicznym, od mózgów mężczyzn będących w tym samym wieku chronologicznym.
Odkrycie może częściowo wyjaśniać, dlaczego kobiety mają tendencję do utrzymywania umysłu w dobrym stanie dłużej niż mężczyźni.
Oryginalne opracowanie można przeczytać online za darmo, ale podsumowano je w Science Daily:
„Czas inaczej wpływa na mózgi kobiet i mężczyzn. Podczas gdy mózg ma tendencję do kurczenia się z wiekiem, mózgi u mężczyzn zmniejszają się szybciej niż u kobiet. Metabolizm mózgu zwalnia wraz z wiekiem, a to także może się różnić u mężczyzn i kobiet…
Mózg działa spalając glukozę, ale nie wiadomo, jak mózg wykorzystuje zmiany cukru pojawiające się w miarę wzrostu i starzenia się ludzi.
Niemowlęta i dzieci wykorzystują część paliwa mózgowego w procesie zwanym glikolizą tlenową, który podtrzymuje rozwój mózgu i jego dojrzewanie.
Reszta cukru jest spalana, aby zasilać codzienne myślenie i działania. W przypadku nastolatków i młodych osób dorosłych, znaczna część glukozy w mózgu jest zużywana w procesie glikolizy tlenowej, ale ułamek ten stopniowo spada wraz z wiekiem, aż do bardzo małych ilości około 60 roku życia”.
Różnice i w metabolizmie ludzkiego mózgu pomiędzy płciami
Chociaż stwierdzono różnice między płciami, nadal nie jest jasne, w jaki sposób i dlaczego metabolizm mózgu różni się pomiędzy mężczyznami i kobietami.
Zespół pod kierownictwem dr Manu Goyal – profesora radiologii na Uniwersytecie Mallinckrodt Institute of Radiology, starał się ustalić, w jaki sposób mózg wykorzystuje cukier. Zbadano 205 osób (121 kobiet i 84 mężczyzn) w wieku od 20 do 82 lat.
Używając skanów PET, zmierzono przepływ tlenu, przepływ krwi i poziomy glukozy w mózgu. Oszacowano, ile glukozy było zużywanych w tlenowej glikolizie w różnych obszarach mózgu każdej osoby.
Następnie wykorzystano algorytm do określenia związku między wiekiem chronologicznym a metabolizmem mózgu.
Na podstawie tego algorytmu stwierdzono, że mózgi kobiet są średnio o 3,8 roku młodsze pod względem metabolicznym niż wynosi ich rzeczywisty wiek chronologiczny. Dotyczy to również kobiet w wieku 20 lat.
Z drugiej strony okazało się, że mózgi mężczyzn są średnio 2,4 roku starsze niż wynosi ich rzeczywisty wiek chronologiczny. Te odkrycia sugerują, że w wieku dorosłym mózgi kobiet w jakiś sposób przekształcają więcej glukozy w energię niż mózgi mężczyzn.
Goyal powiedział w wywiadzie dla Science Daily:
„Średnia różnica w obliczonym wieku mózgu między mężczyznami i kobietami jest znacząca i powtarzalna, ale jest to tylko ułamek różnicy między dowolnymi dwiema osobami.
Ta różnica jest silniejsza niż wiele innych różnic między płciami, które zostały zaobserwowane, ale nie jest tak duża, jak różnice dotyczące np. wzrostu. Nie chodzi o to, że mózgi mężczyzn starzeją się szybciej – dojrzewają o trzy lata wcześniej niż mózgi kobiet i ta różnica utrzymuje się przez całe życie”.
Dieta wysokotłuszczowa pomaga zachować młodość mózgu
Chociaż te odkrycia są interesujące, ich przyczyna nie jest jasna. Podstawową różnicą metaboliczną między kobietami przed menopauzą a mężczyznami jest poziom żelaza.
Ponieważ miesiączkujące kobiety co miesiąc tracą krew, w przeciwieństwie do mężczyzn mają stosunkowo niski poziom żelaza.
Nadmiar żelaza prowadzi do stresu oksydacyjnego, który może łatwo przyczynić się do niektórych z tych różnic.
Chociaż badano również kobiety długo po menopauzie, obniżony poziom żelaza w młodszych latach mógł przyczynić się do niektórych zaobserwowanych różnic.
Jednak nie ma powodu, dla którego mężczyźni mieliby się denerwować, ponieważ łatwo można zoptymalizować poziom żelaza.
Ponadto badania jasno pokazują, że dieta i inne strategie stylu życia, w tym zarządzanie stresem, mogą mieć znaczący wpływ na tempo starzenia się mózgu.
Warto zauważyć, że chociaż ludzki mózg używa glukozy jako paliwa, nie jest to jedyne źródło energii dla mózgu.
Ketony – rozpuszczalne w wodzie tłuszcze wytwarzane przez wątrobę podczas przekształcania tłuszczów w energię – są preferowanym paliwem dla mózgu, co częściowo wyjaśnia, dlaczego dieta ketogeniczna jest tak korzystna dla funkcjonowania mózgu.
Wykazano, że dieta ketogeniczna chroni przed chorobą Alzheimera, utrzymując mózg w zdrowiu i młodości.
W jednym z badań naukowcy doszli do wniosku, że dieta ketogeniczna działała jak prawdziwa „fontanna młodości”, znacząco poprawiając funkcje nerwowo-naczyniowe i metaboliczne u gryzoni laboratoryjnych, w porównaniu ze zwierzętami stosującymi dietę nie ekologiczną.
Funkcje i integralność układu nerwowego odgrywają znaczącą rolę w ocenie zdolności poznawczych.
Ketony są szczególnie korzystne dla osób cierpiących na cukrzycę, chorobę Alzheimera i inne choroby neurologiczne
Ketony wydają się być preferowanym źródłem energii dla mózgu, szczególnie w przypadku osób cierpiących na cukrzycę, chorobę Alzheimera i Parkinsona, ponieważ w tych chorobach niektóre neurony stały się oporne na insulinę lub straciły zdolność do wydajnego wykorzystywania glukozy. W rezultacie neurony powoli obumierają.
Ketony mogą uratować neurony nie będące w stanie wykorzystać glukozy, dzięki czemu będą one mogły przetrwać i rozwijać się.
W wielu badaniach wykazano, że ketony mają właściwości neuroterapeutyczne, jak i neuroprotekcyjne. Wydają się także obniżać markery ogólnoustrojowego stanu zapalanego.
Najczęstszym krążącym ketonem jest beta-hydroksymaślan. Jest on również ważnym czynnikiem epigenetycznym, mającym istotny wpływ na ekspresję genów, zwiększając szlaki detoksykacji i produkcję antyoksydantów w organizmie.
Beta-hydroksymaślan stymuluje także specyficzne receptory na komórkach tzw. białka G.
Dieta i ćwiczenia fizyczne mogą odmłodzić ludzki mózg
Wykazano również, że ćwiczenia fizyczne odgrywają ważną rolę w starzeniu się mózgu, a dieta w połączeniu z ćwiczeniami fizycznymi stanowi zwycięską kombinację. Najnowsze badania, które to udowodniły, opublikowano w czasopiśmie Neurology w grudniu 2018 roku.
Według Jamesa Blumenthala – psychologa klinicznego z Duke University, który kierował badaniami, było to pierwsze badanie, w którym przeanalizowano oddzielny i łączny wpływ diety i ćwiczeń na spadek funkcji poznawczych w późniejszym życiu u osób podatnych na rozwój demencji.
Ogółem, w badaniu wzięło udział 160 dorosłych (średnia wieku 65 lat). Wszyscy mieli w przeszłości wysokie ciśnienie krwi lub inne ryzyko sercowo-naczyniowe, nigdy nie ćwiczyli i mieli wyzwania poznawcze w funkcjonowaniu wykonawczym. U nikogo nie zdiagnozowano demencji.
Na początku badania, średnie umiejętności poznawcze uczestników były podobne do osób w wieku 93 lat – średnio o 28 lat więcej niż wynosił rzeczywisty wiek uczestników. Wolontariusze zostali podzieleni na cztery grupy:
- Pierwsza grupa uczestniczyła w zorganizowanym programie ćwiczeń aerobowych przez pierwsze trzy miesiące i otrzymała ćwiczenia do wykonywania w domu w ciągu ostatnich trzech miesięcy.
- Drugą grupę poproszono o spożywanie diety DASH o niskiej zawartości sodu (która redukuje spożycie przetworzonej żywności i zwiększa spożycie żywności pełnowartościowej). Ta grupa nie ćwiczyła.
- Trzecia grupa została poproszona o ćwiczenie i zmianę diety w tym samym czasie.
- Czwarta grupa służyła jako grupa kontrolna. Uczestnicy otrzymali 30-minutową sesję edukacyjną przez telefon na temat sposobów poprawy zdrowia mózgu, ale poproszono ich, aby nie zmieniali nawyków dotyczących ćwiczeń ani zwyczajów żywieniowych.
Wyniki sześciomiesięcznego badania były następujące:
- Pierwsza grupa, która ćwiczyła, ale nie zmieniła diety, miała większą poprawę w funkcjonowaniu wykonawczym niż grupa, która nie ćwiczyła.
- Osoby, które przestrzegały diety DASH bez ćwiczeń, nie doświadczyły znaczącej poprawy zdolności myślenia.
- Grupa, która zmieniła dietę i ćwiczyła, odmłodziła mózg o dziewięć lat, co doprowadziło do osiągnięcia średniego wieku umysłowego na poziomie 84 lat.
- Funkcja wykonawcza grupy kontrolnej spadła.
Siła mięśni jest wskaźnikiem zdrowia mózgu
Co ważne, badania pokazują, że siła mięśni, zwłaszcza mięśni nóg, wpływa na neurosygnalizację, odgrywając tym samym rolę w pogorszeniu zdrowia mózgu. Ten związek powoduje, że funkcjonowanie neurologiczne pacjentów ma tendencję do spadku, gdy ich ruchliwość fizyczna jest ograniczona.
W swojej książce pt. „Sitting Kills, Moving Heals”, dr Joan Vernikos – były dyrektor działu nauk przyrodniczych NASA – opisuje, w jaki sposób przenoszenie ciężaru na grawitację jest kluczowym elementem umożliwiającym optymalne funkcjonowanie ludzkiego ciała i mózgu.
Innym kluczowym czynnikiem jest wpływ ćwiczeń na poziom neurotroficznego czynnika pochodzenia mózgowego (BDNF), który występuje zarówno w mózgu, jak i w mięśniach.
Ćwiczenia stymulują produkcję białka zwanego FNDC5, które z kolei wyzwala BDNF. W mózgu BDNF zachowuje istniejące komórki mózgowe, aktywuje powstawanie nowych neuronów i promuje wzrost mózgu.
Składniki odżywcze poprawiające zdrowie mózgu
Oprócz diety ketogenicznej, niektóre składniki odżywcze są niezbędne dla zdrowia mózgu, podczas gdy inne mogą być pomocne.
Do najważniejszych należą witamina D i kwasy tłuszczowe omega-3 pochodzące z owoców morza, które zawierają dwa długołańcuchowe kwasy tłuszczowe niezbędne dla zdrowia mózgu: kwas dokozaheksaenowy (DHA) i kwas eikozapentaenowy (EPA).
Do innych składników odżywczych, które wpływają na zdrowie mózgu i funkcje poznawcze, należą:
Cholina — Najnowsze badania potwierdzają znaczenie choliny dla zdrowia mózgu i zapobiegania chorobom neurodegeneracyjnym, takim jak choroba Alzheimera.
Cholina jest prekursorem acetylocholiny – neuroprzekaźnika niezbędnego do prawidłowego funkcjonowania mózgu i układu nerwowego. Chroni również przed chorobą Alzheimera, obniżając poziom homocysteiny i hamując aktywację mikrogleju. |
Fosfatydyloseryna — to kolejny suplement, który może poprawić funkcje poznawcze i chronić przed chorobą Alzheimera. Fosfatydyloseryna jest pochodną aminokwasu, która jest bardzo rozpowszechniona w tkance nerwowej i odgrywa ważną rolę w funkcjonowaniu komórek w mózgu.
W jednym z badań wykazano, że przyjmowanie 400 mg fosfatydyloseryny zwiększyło szybkość obliczeń wykonywanych w pamięci krótkotrwałej o 20% w grupie zdrowych dorosłych. W innym zaobserwowano poprawę funkcji poznawczych u pacjentów geriatrycznych przyjmujących 300 mg fosfatydyloseryny na dobę przez sześć miesięcy. |
Acetylo-L-karnityna — ten suplement korzystnie wpływa na metabolizm mózgu, chroni przed urazami neurotoksycznymi i okazał się korzystny w leczeniu pewnych rodzajów depresji. |
Witamina B12 — Badania wykazały, że osoby z wysokim poziomem markerów niedoboru witaminy B12 są bardziej narażone na niższe wyniki testów poznawczych i mają mniejszą całkowitą objętość mózgu, co sugeruje, że brak witaminy B12 może przyczyniać się do kurczenia mózgu.
Jedno z badań wykazało, że przyjmowanie witamin z grupy B, w tym witaminy B12, pomaga spowolnić zanik mózgu u osób starszych z łagodnymi zaburzeniami poznawczymi. |
Olej MCT — Jak już wspomniano, ketony są wytwarzane przez organizm, gdy tłuszcz (a nie glukoza) jest przetwarzany w energię. Głównym źródłem ciał ketonowych są trójglicerydy o średniej długości łańcucha (MCT).
Podczas gdy olej kokosowy jest jedną ze zdrowych opcji, olej MCT jest skoncentrowanym źródłem ketonów, więc jest bardziej odpowiedni do zastosowań klinicznych. Według Mental Health Daily:
„Badania kliniczne przeprowadzone na niewielkiej liczbie osób wykazały, że już pojedyncza dawka MCT zwiększa zdolności poznawcze u osób z zaburzeniami poznawczymi i łagodnymi postaciami choroby Alzheimera”.
|
Ashwagandha — Wzmocnienie pamięci jest jednym z tradycyjnych zastosowań, szczególnie korzenia żeń-szenia indyjskiego. Badanie opublikowane w 2017 roku w Journal of Dietary Supplements wykazało pozytywne wyniki przy użyciu ekstraktu z korzenia ashwagandha w celu poprawy pamięci i funkcji poznawczych u 50 osób z łagodnymi zaburzeniami poznawczymi. |
Bacopa (Bacopa monnieri), czyli tojeść rozesłana, jest popularnym ziołem stosowanym w medycynie ajurwedyjskiej od ponad trzech stuleci.
Ziele tojeści jest powszechnie znane jako lek nootropowy, co oznacza, że może pomóc naprawić uszkodzone neurony i poprawić funkcjonowanie mózgu. Mówi się, że leki nootropowe mają zdolność „odblokowania” mózgu, jeśli chodzi o kreatywność i zdolności poznawcze. |
Kurkumina — Badanie z podwójnie ślepą próbą, kontrolowane placebo, obejmujące 40 dorosłych w wieku od 50 do 90 lat z łagodnymi zanikami pamięci, ale bez demencji wykazało, że osoby, które przyjmowały kurkuminę, odnotowały znaczną poprawę pamięci i koncentracji, podczas gdy w grupie kontrolnej nie zaobserwowano żadnej poprawy. |