Według dr. Mercoli
Według Susan Carnicero, przeciętna osoba kłamie 10 razy dziennie – i tylko ona o tym wie. Jako była funkcjoariuszka CIA, która spędziła ponad 20 lat na przesłuchiwaniu podejrzanych, przeprowadzaniu rozmów i badań wykrywaczem kłamstw, nauczyła się czegoś o tym, jak rozpoznać kłamcę.
Carnicero opracowała także programy badań behawioralnych używane przez rząd USA i jest współautorką książki „Spy the lie”, która uczy, jak wykryć kłamstwo.
Jest także współzałożycielką firmy QVerity, będącej dostawcą analiz behawioralnych i badań z tego zakresu dla sektora prywatnego i publicznego.
Może wydawać się szokujące, że ludzie kłamią regularnie, ale pamiętajcie, że nie wszystkie kłamstwa są złośliwe. Według badań opublikowanych w Journal of Language and Social Psychology, małe białe kłamstwa są częściej opowiadane niż duże kłamstwa.
Dotyczy to niewinnych stwierdzeń, takich jak mówienie, że czujesz się dobrze, gdy ktoś Cię pyta, jak się miewasz – nawet jeśli w rzeczywistości czujesz się źle.
Istnieje wiele rodzajów kłamstw – zauważa Carnicero. Na jednym końcu spektrum znajdują się kłamstwa, których celem jest oszczędzenie czyichś uczuć lub nadanie konwersacji odpowiedniego kierunku.
Na drugim końcu znajdują się odważne stwierdzenia typu: „Nie zrobiłem tego”.
W tym drugim przypadku umiejętność zauważenia kłamcy z pewnością może działać na Twoją korzyść. Na przykład, jeśli zatrudniasz nowego pracownika lub myślisz o zainwestowaniu pieniędzy, znajomość prawdy jest niezwykle ważna.
Podobnie jest w życiu osobistym, bez względu na to, czy konfrontujesz się ze swoim partnerem odnośnie potencjalnej niewierności, ze swoim dzieckiem odnośnie używania narkotyków, czy zastanawiasz się, czy Twój nowy przyjaciel jest godny zaufania.
Nawet jeśli poszukujesz nowego samochodu lub firmy remontującej, zwracanie uwagi na wyraźne oznaki oszustwa może pomóc uniknąć kosztownego błędu.
Jak rozpoznać kłamcę: analiza versus spekulacja
Stwierdzenie czy dana osoba kłamie czy nie, wyłącznie na podstawie samej obserwacji jest trudne, jeśli nie niemożliwe. To byłaby tylko spekulacja.
Zamiast tego Carnicero podkreśla wagę analizy sytuacji. „Należy spojrzeć na to, jak człowiek reaguje na rzeczy” – mówi, używając przykładu kogoś siedzącego z założonymi rękami – jest to „zachowanie globalne”.
Chociaż może być początkowo uznane za postawę zamkniętą lub zwodniczą, jest wiele powodów, dla których ktoś może siedzieć w ten sposób, od odczuwania zimna po nawyk.
„Nadajemy zbyt dużą wagę globalnym zrachowaniom” – mówi Carnicero. „Należy to zlikwidować. To spekulacja.
W celu określenia, co jest istotne, a co nie, należy najpierw zidentyfikować bodziec – pytania, które zadajesz – a następnie skupić się na zachowaniach, które są bezpośrednio związane z odpowiedzią danej osoby.
Kluczowe znaczenie ma synchronizacja; ostrzeżenie stanowią charakterystyczne zachowania, które pojawią się w ciągu pierwszych pięciu sekund po zadaniu pytania.
„Jeśli nie zauważę charakterystycznego zachowania w ciągu pięciu sekund, uznaję, że dana osoba nie kłamie” – mówi, dodając, że zwracanie uwagi na klastry to kolejny klucz. „Chcę zobaczyć co najmniej dwa takie zachowania [podczas udzielania odpowiedzi], aby uznać ją za kłamstwo”.
W niektórych przypadkach pierwsze zwodnicze zachowanie może wystąpić, zanim jeszcze skończysz zadawać pytanie – jest to ważne ostrzeżenie – pamiętaj, że pierwsze z nich powinno pojawić się w ciągu pierwszych pięciu sekund. W sumie powinny być co najmniej dwa zachowania sygnalizujące kłamstwo.
Zarządzanie nastawieniem i brakiem konkretności
Wielu ludzi uczy się, że kłamstwo jest złe i starają się szukać dobra w ludziach. Jednakże, gdy próbujemy dostrzec kłamcę, ważne jest, aby zignorować uczciwe zachowanie, które tylko wzmocni Twoje nastawienie i przyczyni się do tego, co Carnicero określa jako „efekt halo”.
„Kłamcy mogą udzielać również prawdziwych odpowiedzi” – mówi Carnicero – i spróbują zmanipulować Cię, byś im uwierzył. W wielu przypadkach mogą dać Ci więcej informacji, niż prosiłeś, czym chcą sprawić, abyś pomyślał, że są dobrą osobą.
Warto więc zignorować to zachowanie, a zamiast tego skupić się na kłamstwach. Poznaj taktykę braku konkretności, która jest główną wskazówką mówiącą, że dana osoba nie jest szczera. Obejmuje ona:
- Brak konkretnych odpowiedzi na zadane pytania — czy dana osoba długo opowiada, ale nie udziela odpowiedzi na zadane pytanie?
- Brak zaprzeczenia — „Najważniejszą rzeczą dla uczciwej osoby jest udzielenie odpowiedzi oraz zaprzeczenie, jeśli czegoś nie zrobiła. Prawda jest ich największym sprzymierzeńcem” – mówi Carnicero.
- Używanie wybiórczych kwalifikatorów, takich jak wyrażenia: „w przeważającej części”, „zasadniczo” lub „nie do końca”. Aż się proszą o zadanie kolejnych pytań, które ujawnią, co dana osoba opuszcza.
Agresja często jest oznaką kłamstwa, podobnie jak „przekonująco brzmiące” zdania
Według Carnicero, podczas oceniania czyjejś prawdomówności, “niektóre zachowania mają większe znaczenie niż inne“. Jednym z nich jest agresja.
Gdy pytasz dziecko o to, czy bierze narkotyki, a jego bezpośrednią odpowiedzią jest okazanie złości, jest to poważne ostrzeżenie. Podobnie, gdy w firmie zdarzyła się kradzież i pracownik, którego o to pytasz zaczyna Cię atakować.
“Jeśli ktoś reaguje agresją na zadane przez Ciebie pytanie — nieważne kto to jest… masz problem”- mówi Carnicero.
Obiektem ataku może też być strona trzecia, na przykład sama firma, ponieważ nie zapewnia wystarczającego bezpieczeństwa, aby zapobiec kradzieży.
W tym kontekście wykazanie niewłaściwego poziomu obaw jest kolejnym charakterystycznym znakiem, że ktoś nie mówi prawdy.
Na przykład, jeśli ktoś uważa ważne pytanie za nieistotne, uśmiecha się w nieodpowiednim czasie lub gniewa się bez powodu, prawdopodobnie kłamie.
Carnicero podkreśla również znaczenie rozróżnienia między przekonującymi stwierdzeniami a stwierdzeniami mającymi na celu przekazanie informacji – pierwsze jest oznaką kłamstwa. Powiedzmy, że pytasz kogoś o to, czy coś ukradł.
Jeśli dana osoba rozpoczyna długą mowę o swojej dobrej historii zatrudnienia i wiarygodności, są to przekonujące stwierdzenia, które, chociaż brzmią prawdziwie, sygnalizują kłamstwo. Mówiąc po prostu „nie”, przekazuje się informacje, które prawdopodobnie są prawdziwe.
Carnicero mówi: „Przekonujące twierdzenie jest najsilniejszą strzałą, jaką każdy kłamca będzie miał w swoim kołczanie.
Mówiąc „Jestem dobrym człowiekiem”, „Jestem dobrym pracownikiem”… dana osoba próbuje Cię przekonać o czymś, zamiast przekazywać informacje – to ważna oznaka kłamstwa.
Zwrócenie uwagi na drobne szczegóły również może zdemaskować kłamstwo – na przykład powiedzenie „nie zrobiłbym tego” w przeciwieństwie do „nie zrobiłem tego”. Pierwsze zaprzeczenie często jest oznaką kłamstwa. „Musimy zwrócić uwagę jaki to rodzaj zaprzeczenia” – mówi Carnicero.
Przywoływanie religii to kolejna taktyka, której kłamcy często używają, by Cię zmanipulować i poprawić to, w jaki sposób są postrzegani – mówią na przykład takie rzeczy jak „Przysięgam na Pismo Święte”.
Inne subtelne znaki obejmują „kwalifikatory percepcji”, takie jak „szczerze”, „prawdę mówiąc” i „zupełnie szczerze”, które są używane do ustnego „ubrania kłamstwa”. Te stwierdzenia mogą pomóc Ci dostrzec kłamstwo.
Niewerbalne oznaki kłamstwa
Niewerbalne oznaki kłamstwa są niezwykle ważne w rozpoznawaniu, kiedy ktoś kłamie. Carnicero zaleca zwrócenie szczególnej uwagi na poniższe zachowania:
- Pauza — Jeśli zadasz komuś ważne pytanie, takie jak na przykład: co robiłeś danego dnia kilka lat temu, pauza przed odpowiedzią jest uzasadniona. Jednak, jeśli zadasz pytanie: czy obrabowałeś bank 10 lat temu, odpowiedź powinna być natychmiastowa. W ostatnim przypadku, pauza przed odpowiedzią jest oznaką kłamstwa.
- Niedopasowanie sygnałów werbalnych/niewerbalnych — Jeśli ktoś kiwa głową mówiąc nie lub potrząsa głową mówiąc tak, jest to zachowanie mogące świadczyć o kłamstwie (z wyjątkiem pewnych kultur, gdzie kiwanie głową nie oznacza potwierdzenia).
- Ruchy kotwiczące — Inną oznaką kłamstwa jest ruch w kierunku “punktów kotwiczenia,” na przykład poruszanie stopami na podłodze, położenie rąk na biurku oraz wymachiwanie nogą, gdy nogi są skrzyżowane.
- Gesty pielęgnacyjne — Prostowanie krawatu lub innej części ubrania, poprawianie włosów, okularów lub rękawów może być podświadomym sposobem na wyrażenie niepokoju lub oznaką oszustwa. Chrząkanie lub głośne przełykanie przed odpowiedzią również jest uznawane za oznakę kłamstwa.
- Ruch rąk w kierunku twarzy — Jeśli ktoś przykłada ręce do ust, oblizuje usta, dotyka ucha lub innej części głowy lub twarzy, jest to kolejna oznaka kłamstwa.
Rozpoznanie kłamcy nie jest nauką
Podczas gdy określenie czy jesteś okłamywany nie jest łatwe, powyższe wskazówki udzielone przez Carnicero mogą okazać się pomocne.
Więcej szczegółów, w tym wiele anegdot, które obrazują praktykę, można znaleźć w książce Carnicero pt. “Spy the Lie: Former CIA Officers Teach You How to Detect Deception.”
Możliwość rozszyfrowania prawdy może być przydatna zarówno w życiu zawodowym jak i prywatnym. Ponadto można wykorzystać tę umiejętność, aby zaoszczędzić pieniądze i uniknąć zostania oszukanym.
Jeśli chodzi o kłamanie, niezależnie od Twojej sytuacji, warto zauważyć, że przyjęcie uczciwej postawy jest najlepszym podejściem, nie tylko dla osób z Twojego otoczenia, ale także dla samego siebie.
Osoby, które mówiły tylko prawdę przez pięć tygodni, miały średnio o siedem objawów mniej, takich jak ból gardła, bóle głowy, nudności i napięcie psychiczne, niż grupa kontrolna. Ponadto naukowcy sugerują, że kłamstwo może powodować stres, który hamuje układ odpornościowy.
Niestety wielu ludzi kłamie bez zastanowienia, co oznacza, że w celu ochrony swojego zdrowia – oraz reputacji – musisz uważać na to co robisz – i zmienić swoją postawę – zanim osoby wokół Ciebie uznają Cię za kłamcę.