Według dr. Mercoli
My, ludzie, nie doceniamy naszego węchu. W porównaniu do innych zmysłów, takich jak wzrok i słuch, zazwyczaj ignorujemy informacje pochodzące ze zmysłu węchu, z wyjątkiem wąchania kwiatów, przygotowywanej żywności i oczywiście, tych szczęśliwych ludzi, którzy odkryli aromaterapię.
Według filmu dokumentalnego pt. „Węch – nasz najbardziej niedoceniany zmysł” – zmysł węchu wpływa na nas znacznie bardziej niż myślimy.
Oczywiście wiemy, że chroni nas przed niebezpieczeństwami takimi jak ogień (ponieważ czujemy zapach dymu), eksplozje (gdyż możemy wyczuć gaz ziemny) i zatrucie pokarmowe (ponieważ jesteśmy w stanie wyczuć zepsuty produkt).
Jednak niewiele osób zdaje sobie sprawę z tego, że zmysł węchu pozwala nam także „czytać” innych ludzi, podobnie jak psy „czytają” się nawzajem, obwąchując się.
Oczywiście używanie węchu do oceny innych ludzi nie jest tak oczywiste jak obwąchiwanie się psów, ale według informacji zawartych w filmie, ludzie często wąchają swoje ręce po uścisku dłoni z nowo poznaną osobą, co wskazuje, że mogą uzyskać w ten sposób ważne informacje.
Zmysł węchu pomaga również noworodkom nawiązać więź z matkami, a „zaburzenia węchu” mogą osłabić takie więzi.
Aromaterapia bierze przykład z natury
Jestem wielkim fanem aromaterapii, która opiera się na stosowaniu olejków eterycznych, zwanych również olejkami lotnymi. Oprócz wywoływania stanu relaksu i snu, zmniejszania ciśnienia krwi i złagodzenia stresu, aromaterapia może być pomocna w leczeniu depresji, lęku, demencji i łagodzenia bólu.
Według filmu „Węch – nasz najbardziej niedoceniany zmysł”, rośliny i kwiaty również używają tych leczniczych zapachów dla siebie!
Na przykład kwiaty celowo emitują sygnały chemiczne charakterystyczne dla samicy pszczoły, tak aby samiec pszczoły został zwabiony do kwiatu i zapylił go. Niektóre ptaki, motyle, nietoperze, ćmy, a nawet oposy również zapylają kwiaty.
Niezastąpione usługi tych zapylaczy są poważnie zagrożone przez pestycydy i chemikalia, które są przyczyną kryzysu środowiskowego.
Ważne jest, aby pamiętać, że za każdym razem, gdy kupujesz żywność ekologiczną, opowiadasz się przeciwko tym szkodliwym substancjom chemicznym, które wkradają się do naszego codziennego życia.
Co ciekawe, najmniej ładne kwiaty są często najbardziej pachnące, ponieważ nie mogą polegać na swoim pięknie wizualnym, aby przyciągnąć zapylaczy. Ponadto rośliny mogą emitować zapachy ostrzegające inne rośliny o zbliżających się atakach owadów, tak jak zwierzęta ostrzegają inne zwierzęta o zbliżającym się drapieżniku.
Wyczuwanie innych osób poprzez zmysł węchu
Wiele osób słyszało o zjawisku synchronizacji menstruacyjnej, w którym kobiety, które razem mieszkają lub pracują, mają miesiączkę w tym samym czasie.
Według filmu dokumentalnego, w jednym z badań wykazano, że poziom testosteronu u kobiet zmienił się w odpowiedzi na zapach innej kobiety, w zależności od dnia cyklu miesięcznego tej kobiety – oczywiście kobiety nie były tego świadome.
Paul Moore – profesor Bowling Green State University, który specjalizuje się w ekologii chemicznej i roli sygnałów chemicznych w funkcjonowaniu organizmu, wyjaśnia taką reakcję następująco:
„Chemiczne zmysły, nazywam je ninja – są ukryte. Działają na nasz mózg, choć nie jesteśmy tego świadomi, ale sprawiają, że reagujemy emocjonalnie i fizjologicznie, zanim faktycznie pomyślimy o odpowiedzi. Jest to bardzo subtelne i ukryte...
Testosteron jest związany z dominacją społeczną, konkurencyjnością i agresją. Podwyższenie lub obniżenie poziomu testosteronu poprzez sygnały chemiczne może zmienić Twoją konkurencyjność”.
Dlaczego tak się dzieje? Z ewolucyjnego punktu widzenia płodność mogłaby być regulowana przez wygrywające rywalizacje samice „alfa”, aby mniej dominujące kobiety przestały konkurować o samców w określonym czasie.
Ukryta moc uścisku dłoni
Nasz zmysł węchu nie określa tylko rywali seksualnych i rywalizacji o płodność. W jednym z badań cytowanych przez dokument, ukryta kamera sfilmowała ludzi spotykających obce osoby po raz pierwszy i czasami podających sobie dłonie na powitanie.
Osoby, które podały sobie dłonie, wąchały potem ręce dwa razy częściej niż osoby, które nie uścisnęły sobie rąk, przypuszczalnie uzyskując dostęp do „informacji” zebranych przez uścisk dłoni.
Podanie rąk jest prawdopodobnie ludzką wersją zachowania psów, które "obwąchują się" nawzajem podczas spotkania – to prosty sposób na zdobycie wielu ważnych informacji – mówi Moore. Kiedy psy obwąchują się podczas spotkania, to na przykład:
„Poprzez to mówią: „Och, bawiłem się z tobą w zeszłym tygodniu. Jesteś dobrym kompanem do zabawy" lub „Wąchałem Cię w zeszłym tygodniu. Byłeś trochę wredny, więc nie zamierzam się z tobą bawić.
W ten sposób są w stanie określić status dominacji, społeczny, reprodukcyjny oraz to, co jedli. Wszystkie te rzeczy, którymi Ty i ja podzielilibyśmy się w rozmowie za pomocą słów, psy dzielą się za pomocą sygnałów chemicznych. Zmysł węchu to ich cały świat.”
Najlepszy przyjaciel człowieka może uratować nasze życie
Jednym z najbardziej dramatycznych faktów w filmie „Węch – nasz najbardziej niedoceniany zmysł” jest udowodniona zdolność psów do wykrywania raka u ludzi na podstawie subtelnych zapachów zawartych w wydychanym powietrzu, na skórze i innych.
Psy mają do 300 milionów receptorowych komórek nerwowych, które wykrywają zapach (dla porównania, ludzie mają około 5 milionów takich komórek), a niektóre psy zostały z powodzeniem wyszkolone do wykrywania nowotworów u ludzi.
W badaniu opublikowanym w 2015 roku w Israel Medical Association Journal, dwa psy przeszkolone do wykrywania komórek raka piersi, rozpoznawały je w 100% przypadków.
Te „detektywistyczne” psy wykrywały nawet nowotwory, w przypadku których nie były szkolone, ale nigdy nie wybrały próbek kontrolnych (nienowotworowych), czyli nie uzyskały wyników „fałszywie pozytywnych”, które są zmorą metod diagnostycznych, choć są one bardziej zaawansowane technologicznie niż psy.
Psy wykrywają nowotwory na wczesnym etapie rozwoju oraz zaawansowane nowotwory z niezwykłą dokładnością i specyficznością – jest to umiejętność, która wyraźnie może uratować komuś życie.
W badaniu opublikowanym w 2017 roku w European Journal of Cardio-Thoracic Surgery, wyszkolony pies był w stanie wykryć wczesnego raka płuc w wydychanym powietrzu pacjentów z niezwykłą dokładnością. Naukowcy skomentowali to w następujący sposób:
„Po odpowiednim przeszkoleniu, pies (3-letni, będący krzyżówką labradora retrievera i pitbulla) został wyeksponowany na 390 próbek wydychanego powietrza zebranych od 113 osób (85 pacjentów z LC [rak płuc] i 28 próbek kontrolnych, które obejmowały 11 pacjentów bez LC i 17 zdrowych osób), łącznie 785 razy.
Wyszkolony pies rozpoznał LC w wydychanym powietrzu z czułością 0,95, swoistością 0,98; dodatnia wartość predykcyjna 0,95 i ujemna wartość predykcyjna 0,98”.
Psy są w stanie wykrywać również inne nowotwory
Badane są również zdolności węchowe psów podczas badań przesiewowych w kierunku raka jelita grubego (CRC), który zabija około 50 630 Amerykanów rocznie. Autorzy artykułu opublikowanego w 2010 roku w BMJ stwierdzili:
„W grupie pacjentów z CRC i grupie kontrolnej czułość wykrywania raka przez psy w próbkach z wydychanego powietrza pacjentów w porównaniu z konwencjonalną diagnozą za pomocą kolonoskopii wynosiła 0,91, a swoistość 0,99.
Czułość wykrywania przez psy raka w próbkach kału wynosiła 0,97, a swoistość 0,99. Dokładność wykrywania raka przez psy była wysoka nawet w przypadku wczesnych stadiów nowotworu.
Rozpoznawanie zapachów przez psy nie zostało zakłócone przez palenie tytoniu, łagodną chorobę jelita grubego ani choroby o podłożu zapalnym”.
Takie nieinwazyjne i ekonomiczne metody wczesnego wykrywania raka jelita grubego, które nie wymagają wykonania kolonoskopii, są bardzo potrzebne.
Obecnie, badanie krwi utajonej jest jednym z niewielu przystępnych cenowo testów w arsenale metod pozwalających na zdiagnozowanie raka jelita grubego przez lekarzy.
Według badania opublikowanego w 2015 roku, psy mogą również wykrywać z wysoką czułością i swoistością specyficzne lotne związki organiczne związane z rakiem prostaty w próbkach moczu.
W badaniu opublikowanym w 2013 roku, psy prawidłowo zidentyfikowały wszystkie 42 próbki krwi pacjentek z rakiem jajnika, uzyskując wskaźnik dokładności wynoszący 100%.
Jak odkryto zdolności medyczne psów?
Jak rozwinęła się świadomość dotycząca psich zdolności do wykrywania raka po zapachu i ich możliwego zastosowania w medycynie? Naukowcy opisują początki wykrywania przez psy chorób w następujący sposób:
„Pomysł wykorzystania węchu psa do wczesnego wykrywania raka został po raz pierwszy poruszony przez Williamsa i Pembroke'a i opisany w The Lancet w 1989 roku.
Autorzy opisali przypadek pacjentki, która odwiedziła klinikę, ponieważ jej pies wykazywał szczególne zainteresowanie znamieniem, które miała na skórze. Po wycięciu znamienia, badanie patologiczne ujawniło czerniaka złośliwego”.
Raport opublikowany w 2013 roku w BMJ (wcześniej British Medical Journal) opisał podobne zjawisko.
„Naszym pacjentem jest 75-letni mężczyzna, który przyszedł do lekarza, ponieważ jego pies uporczywie lizał bezobjawową zmianę chorobową za prawym uchem. Wykryto guzkowatą zmianę w bruździe usznej. Badanie histologiczne potwierdziło czerniaka złośliwego, który następnie został wycięty.
Kolejna ważna funkcja naszego zmysłu węchu
Czy lubisz różne aromatyzowane żelki? Ludzie smakujący je w filmie „Węch – nasz najbardziej niedoceniany zmysł” szybko odkryli, że większość „smaku” wynika z węchu, a nie z poczucia smaku. Kiedy poproszono ich o zatkanie nosów, większość osób nie odczuwała smaku.
Jeden z badanych powiedział, że „nic nie czuje”. Inny powiedział, że żelki „były jakby słodkie, ale nie znam smaku”.
Gdy badani odetkali nos, mogli opisać dokładny smak galaretki – który tak naprawdę był zapachem. Utrata zapachu miała głęboki wpływ na Annę Barnes, która pojawiła się w filmie dokumentalnym.
Oczywiste jest, że od „czytania” innych ludzi, określania niebezpieczeństw po odczuwanie radości z jedzenia, nasz zmysł węchu jest kluczowy – i z pewnością ważniejszy niż dostęp do technologii.
Podobnie pouczające są zdolności najlepszych przyjaciół człowieka do korzystania z ich naturalnych zdolności węchowych w celu wykrywania nowotworów z dokładnością równą większości zaawansowanych technologicznie maszyn.