Dlaczego dzieci chorują na stłuszczenie wątroby?

Według dr. Mercoli

Stłuszczenie wątroby (choroba stłuszczeniowa wątroby) jest spowodowane nadmiarem tłuszczu w wątrobie. Wątroba zwykle zawiera pewną ilość tłuszczu, ale gdy tłuszcz stanowi więcej niż 10% masy wątroby, nazywa się to stłuszczoną wątrobą.

Istnieją dwa główne typy tej choroby: niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby (NAFLD) i alkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby, zwana również alkoholowym stłuszczeniem wątroby.

NAFLD można podejrzewać wtedy, gdy badanie krwi wykaże wyższy poziom enzymów wątrobowych niż oczekiwano.

Chociaż choroba występuje częściej u dorosłych, naukowcy odkrywają, że NAFLD jest coraz większym problemem wśród dzieci, co było przyczyną przeprowadzenia co najmniej jednego badania interwencyjnego, w którym uczestnikom ograniczono spożycie cukru w celu zmniejszenia otyłości i cukrzycy typu 2.

Dr Rohit Kohli – szef gastroenterologii, hepatologii i żywienia na Uniwersytecie Południowej Kalifornii i w Dziecięcym Szpitalu w Los Angeles (CHLA) – skomentował: „Stłuszczeniowa choroba wątroby rozrywa społeczność latynoską jak ciche tsunami, a w szczególności dotyka dzieci”.

Podczas gdy badania wykazują, że 25% populacji USA ma stłuszczenie wątroby, w społeczności latynoskiej wskaźnik ten jest znacznie wyższy.

W jednym z badań przeprowadzonym w Dallas w Teksasie zbadano 2287 osób z populacji wieloetnicznej i stwierdzono, że 45% Latynosów cierpi na stłuszczenie wątroby.

Różnice etniczne w częstości występowania choroby w tym badaniu odzwierciedlają wyniki z poprzednich badań dotyczących marskości wątroby związanej z NAFLD.

Najważniejsze fakty na temat stłuszczenia wątroby

NAFLD jest typem choroby niezwiązanym z intensywnym spożywaniem alkoholu.

W tej kategorii występują dwa rodzaje choroby: proste stłuszczenie wątroby, w którym wątroba ma dodatkowy tłuszcz, ale nie ma zapalenia lub uszkodzenia wątroby, oraz niealkoholowe stłuszczeniowe zapalenie wątroby (NASH), w którym nadmiarowi tłuszczu towarzyszy zapalenie i uszkodzenie komórek wątroby.

NASH może powodować zwłóknienie lub bliznowacenie wątroby, co może prowadzić do marskości lub raka wątroby.

Naukowcy nie byli w stanie wskazać jednej przyczyny rozwoju NAFLD, ale wiedzą, że częściej występuje u osób, które mają określone czynniki ryzyka. Należą do nich:

Cukrzyca typu 2 lub stan przedcukrzycowy	Zaburzenia metaboliczne, w tym zespół metaboliczny
Wysoki poziom tłuszczów we krwi	Otyłość
Średni lub starszy wiek	Wysokie ciśnienie krwi
Szybka utrata masy ciała	Zakażenia, takie jak wirusowe zapalenie wątroby typu C
Narażenie na niektóre toksyny	Usunięcie pęcherzyka żółciowego
Pochodzenie latynoskie

Na NAFLD choruje prawie 25% ludzi na całym świecie. Jednakże, wraz ze wzrostem wskaźników otyłości i cukrzycy typu 2, rosną również wskaźniki dla NAFLD.

NAFLD jest zazwyczaj cichą chorobą, co oznacza, że większość osób nie zdaje sobie sprawy z tego stanu i ma niewiele lub nie ma żadnych objawów.

Gdy objawy stają się zauważalne, chore osoby mogą odczuwać większe zmęczenie lub dyskomfort w górnej prawej części brzucha.

Ważne jest, aby odróżnić prostą stłuszczeniową chorobę wątroby od NASH, ponieważ u osób z NASH dochodzi do uszkodzenia komórek wątroby, co zwiększa ryzyko rozwoju zwłóknienia, marskości i raka wątroby.

Według Harvard Health Publishing, marskość wątroby spowodowana NASH stanowi główną przyczynę przeszczepów wątroby.

Cukier przechodzący do mleka matki predysponuje niemowlęta do otyłości

Dr Michael Goran – dyrektor programu dotyczącego cukrzycy i otyłości w Szpitalu Dziecięcym Los Angeles – przeprowadza nowe badanie.

W zeszłym roku odkrył, że syrop glukozowo-fruktozowy (HFCS), którym słodzone są napoje, przechodzi do mleka matki, co potencjalnie zwiększa ryzyko rozwoju stłuszczenia wątroby i otyłości u niemowląt.

41 kobiet będących sześć tygodni po porodzie podzielono losowo na dwie grupy. Jedna grupa spożywała napój słodzony HFCS, a druga grupa – sztucznie słodzony napój kontrolny.

Podczas każdej sesji badań, matki odciągały mleko co godzinę przez sześć kolejnych godzin.

Następnie naukowcy zmierzyli stężenie fruktozy, glukozy i laktozy w mleku matek. Zmiany były znaczące tylko dla pomiarów fruktozy.

Wykazano, że napoje HFCS zwiększyły poziom fruktozy w mleku po dwóch, trzech, czterech i pięciu godzinach po spożyciu. Należy pamiętać, że mleko matki zwykle nie zawiera fruktozy.

Goran skomentował to w następujący sposób:

„Laktoza jest głównym źródłem energii węglowodanowej, a mleko matki jest bardzo korzystne, ale możliwe jest, że traci część swojego korzystnego działania w zależności od diety matki i tego, jak może ona wpłynąć na skład mleka.

Inne badania wykazały, że fruktoza i sztuczne substancje słodzące są szczególnie szkodliwe w krytycznych okresach wzrostu i rozwoju u dzieci. Zaczynamy dostrzegać, że każda ilość fruktozy w mleku matki jest ryzykowna”.

Robert Lustig – profesor na wydziale endokrynologii na University of California – jest pionierem w badaniu metabolizmu cukru. Był jednym z pierwszych, którzy zwrócili uwagę na fakt, że przetworzona fruktoza jest znacznie gorsza dla metabolizmu niż inne cukry.

Fruktoza jest rozkładana w organizmie jak alkohol, przez co powoduje uszkodzenie wątroby, zaburzenia mitochondrialne i metaboliczne.

To uszkodzenie jest bardzo podobne do tego powodowanego przez etanol i inne toksyny. Fruktoza wywołuje również poważne zaburzenia metaboliczne, ponieważ jest łatwo metabolizowana do tłuszczu, znacznie łatwiej niż inne cukry.

Naukowcy uważają, że ekspozycja płodu na fruktozę przed urodzeniem może zwiększyć ryzyko otyłości u niemowląt, co prowadzi do większego ryzyka rozwoju cukrzycy typu 2 i NAFLD.

Wariant genu zwiększa ryzyko stłuszczenia wątroby

Przed 2006 rokiem, liczba zachorowań dzieci na NAFLD była niewielka. Jeffrey Schwimmer – profesor pediatrii na Uniwersytecie Kalifornijskim w San Diego – dokonał przeglądu 742 sekcji zwłok dzieci i nastolatków, którzy zmarli z powodu traumatycznego urazu.

Odkrył 13% przypadków stłuszczenia wątroby i 38% przypadków otyłości.

Naukowcy doszli do wniosku, że NAFLD jest najczęstszą nieprawidłowością wątroby u dzieci w wieku od 2 do 19 lat. Zasugerowali, że przy opracowywaniu protokołów do badania dzieci i młodzieży będących w grupie ryzyka należy wziąć pod uwagę zidentyfikowane czynniki ryzyka.

Badanie opublikowane w 2008 roku przez grupę naukowców z University of Texas wykazało, że wariant genowy o nazwie PNPLA3 może zwiększać ryzyko stłuszczenia wątroby.

Według Gorana prawie 50% Latynosów ma co najmniej jedną kopię genu wysokiego ryzyka, a 25% posiada dwie kopie tego genu.

Następnie Goran przeprowadził kolejne badanie, ostatecznie wykazując, że dzieci w wieku 8 lat, które miały dwie kopie PNPLA3 i które spożywały duże ilości cukru miały 2,36 razy więcej tłuszczu w wątrobie niż dzieci bez tego genu.

W trwającym obecnie badaniu klinicznym jego zespół najpierw bada dzieci pod kątem obecności genu, a następnie wykorzystuje MRI do pomiaru procentowej zawartości tłuszczu w wątrobie.

Spożycie cukru przez dziecko jest mierzone i zapisywane, a następnie dietetyk kształci rodzinę na temat wpływu cukru na zdrowie. Zespół wykonuje kolejne badanie MRI cztery miesiące później, aby zmierzyć ilość tłuszczu w wątrobie i ocenić wpływ interwencji.

Badania Gorana i wcześniejsze inne badania wykazały, że wczesna ekspozycja na cukier i fruktozę prawdopodobnie przyczynia się do otyłości, cukrzycy i stłuszczenia wątroby, ponieważ fruktoza zwiększa zdolność organizmu do przechowywania tłuszczu.

Nadmiar fruktozy wywołuje otyłość i stłuszczenie wątroby

Wyniki meta-analizy opublikowanej w Mayo Clinic Proceedings potwierdziły, że nie wszystkie kalorie są sobie równe. Dogmatyczne przekonanie, że kaloria jest kalorią, napędzało przemysł odchudzania i przyczyniło się do pogarszania zdrowia w świecie zachodnim.

Niestety, nadal jest to koncepcja nauczana w szkołach, chociaż wiemy już, że jest ona fałszywa. Źródło kalorii ma znaczący wpływ na zdrowie i wagę. W meta-analizie naukowcy ocenili, jak kalorie z różnych źródeł wpływają na zdrowie. Według Time Magazine:

„Odkryto, że cukry dodane do produktów są znacznie bardziej szkodliwe. Fruktoza została powiązana z pogarszającym się poziomem insuliny i pogarszającą się tolerancją glukozy, co jest czynnikiem wywołującym stan przedcukrzycowy.

Powoduje to szkodliwe magazynowanie tłuszczu – trzewny tłuszcz na brzuchu – i promuje kilka markerów złego stanu zdrowia, takich jak stan zapalny i wysokie ciśnienie krwi.

„Wyraźnie pokazaliśmy, że cukier jest głównym czynnikiem przyczyniającym się do rozwoju cukrzycy” – powiedział James J. DiNicolantonio – naukowiec zajmujący się badaniami układu sercowo-naczyniowego w Saint Luke's Mid America Heart Institute. „Kaloria pochodząca z cukru jest znacznie bardziej szkodliwa”.

Jedno z najnowszych badań opublikowanych w 2017 roku wykazało, że fruktoza sprzyja komplikacjom w metabolizmie glukozy i zmienia profile lipidowe związane z odpowiedzią zapalną. Naukowcy odkryli, że implikuje to systemowy obraz insulinooporności.

Niedobór choliny również odgrywa kluczową rolę w stłuszczeniowej chorobie wątroby

Cholina jest związkiem występującym w żywej tkance. Jest ważna w syntezie i transporcie lipidów (tłuszczów). Cholina została odkryta w 1862 roku i oficjalnie uznana za niezbędny składnik odżywczy w 1998 roku.

W kilku badaniach powiązano większe spożycie choliny z szeregiem korzyści. Wydaje się, że jest to kluczowy czynnik w zapobieganiu rozwojowi stłuszczeniowej choroby wątroby.

Wzmacniając wydzielanie lipoprotein o bardzo niskiej gęstości (VLDL) w wątrobie, wymaganych do bezpiecznego transportu tłuszczu, cholina chroni zdrowie wątroby.

Epigenetyczne mechanizmy działania choliny wyjaśniają również, w jaki sposób pomaga ona utrzymać zdrową czynność wątroby. Cholina jest ważnym czynnikiem modyfikującym DNA i regulującym ekspresję wielu szlaków związanych z czynnością wątroby.

Chris Masterjohn – doktor nauk o żywieniu – sugeruje, że niedobór choliny jest istotnym czynnikiem wywołującym NAFLD i uważa, że wzrost częstości zachorowań na NAFLD jest w dużej mierze wynikiem ograniczenia spożycia żółtek jaj w diecie:

„Dokładniej rzecz biorąc uważam, że tłuszcz dietetyczny, zarówno nasycony, jak i nienasycony, oraz wszystko, co wątroba lubi zamieniać w tłuszcz, jak fruktoza i etanol, będą sprzyjać gromadzeniu się tłuszczu, o ile nie dostarczymy wystarczającej ilości choliny”.

W artykule opublikowanym w 2010 roku, Masterjohn dokonuje przeglądu literatury medycznej potwierdzającej ten pogląd. Związek między choliną a stłuszczeniem wątroby początkowo wynikał z badań nad cukrzycą typu 1.

Badania przeprowadzone w latach trzydziestych XX wieku wykazały, że lecytyna znajdująca się w żółtkach jaj (zawierających też duże ilości choliny) pomaga wyleczyć stłuszczenie wątroby u psów chorych na cukrzycę typu 1. Później odkryto, że cholina zapewnia taką samą korzyść.

Więcej sposobów wspierania zdrowia wątroby

Wskazówki dotyczące dodatkowych sposobów wspierania zdrowia wątroby można znaleźć w powszechnie zidentyfikowanych czynnikach ryzyka NAFLD.

Oprócz ograniczenia spożycia lub wyeliminowania przetworzonej fruktozy z diety i włączenia do diety żywności bogatej w cholinę, inne modyfikowalne czynniki, które mogą mieć znaczący wpływ na zapobieganie rozwojowi NAFLD, obejmują: