Według dr. Mercoli
Stawianie baniek to starożytny zabieg medyczny, którego chińskie korzenie sięgają tysięcy lat. Starożytne zapiski dotyczące tej praktyki można również znaleźć w kulturze egipskiej, greckiej, rzymskiej i bliskowschodniej, w tym w Arabii Saudyjskiej, gdzie stawianie baniek nazywa się Al-Hijamah.
Według przeglądu literatury medycznej opublikowanego w 2010 roku w czasopiśmie BMC Complementary & Alternative Medicine, stawianie baniek zostało uznane za oficjalną praktykę terapeutyczną w chińskich szpitalach po potwierdzeniu skuteczności klinicznej tego zabiegu przez zespół naukowców z Chin i byłego Związku Radzieckiego w latach 50.
Do dziś jest to standardowa praktyka stosowana w tradycyjnej medycynie chińskiej (TCM).
Rodzaje baniek lekarskich
Zabieg stawiania baniek polega na przyssaniu baniek o różnych rozmiarach do ciała. Powstające podciśnienie zasysa zastałą krew na powierzchnię skóry; dlatego pozostają na niej ślady przypominające siniaki.
Terapia bańkami, praktykowana w Chinach, może być podzielona na siedem głównych rodzajów:
Bańki gorące (ogniowe) — ta najczęściej stosowana technika polega na opłukaniu szklanego naczynka niewielką ilością denaturatu, podpaleniu go w celu nagrzania wnętrza bańki i wytworzenia podciśnienia, a następnie szybkiego przyłożenia bańki do skóry |
Mokre bańki (tzw. bańki cięte) — w punkcie akupunktury wykonywane jest małe nacięcie za pomocą igły o trójkątnej krawędzi, po czym w tym miejscu umieszcza się bańkę |
Bańki ruchome — przed postawieniem baniek na dany obszar skóry nakłada się olej, aby umożliwić ich przesuwanie |
Puste bańki — w tym przypadku bańki są mocowane i szybko usuwane zaraz po przyssaniu do skóry |
Bańki z igłą do akupunktury — w odpowiednie punkty wkładane są igły do akupunktury, a następnie na każdej igle umieszczona zostaje bańka |
Bańki lecznicze lub ziołowe — bambusowe bańki są umieszczane w garnku i gotowane z ziołami przez 30 minut przed postawieniem. Podciśnienie wytwarza para pochodząca z gorących baniek |
Bańki wodne — szklana lub bambusowa bańka jest w jednej trzeciej napełniana ciepłą wodą, a następnie szybko nakładana na skórę |
Bańki – pomocne czy szkodliwe?
Uważa się, że stawianie baniek poprawia krążenie krwi, przyspieszając w ten sposób gojenie, zmniejszając ból i łagodząc ból mięśni.
Według przeglądu opublikowanego w 2010 roku w BMC Complementary & Alternative Medicine, większość z 73 randomizowanych kontrolowanych badań klinicznych opublikowanych w latach 1959–2008 „wykazała potencjalne korzyści w przypadku łagodzenia bólu, półpaśca i innych chorób”.
Mimo to nie brakuje sceptyków. Niedawno w Forbes opublikowano artykuł autorstwa Stevena Salzberga pt. „The Ridiculous and Possibly Harmful Practice Cupping”, który przedstawił tę praktykę w niezbyt korzystnym świetle.
Salzberg napisał pogardliwy artykuł na temat stawiania baniek po tym, jak Michael Phelps zwrócił uwagę na zalety tej praktyki podczas Olimpiady w 2016 roku.
„Stawianie baniek jest śmieszne. Nie ma naukowego ani medycznego dowodu na to, że ta praktyka przynosi jakiekolwiek korzyści, a wyraźnie niesie ze sobą pewne ryzyko szkód” – pisze Salzberg, tym samym pomijając kilkaset badań pod pretekstem śmieszności”.
Zalety stawiania baniek
W artykule pt. „Cupping Therapy: A Prudent Remedy for a Plethora of Medical Ailments” opublikowanym w Journal of Traditional and Complementary Medicine w 2015 roku zauważono, że bańki „działają poprzez korygowanie nierównowagi w wewnętrznym polu bio, np. przez przywrócenie Qi”.
W części „Działania farmakologiczne”, niniejszy artykuł opisuje niektóre z dolegliwości, w przypadku których siedem rodzajów baniek może być użytecznych.
Na przykład mokre bańki mogą być korzystne w leczeniu przewlekłego trądziku, uporczywego bólu krzyża, zespołu cieśni nadgarstka i różnych bólów głowy.
Wykazano, że stawianie baniek w połączeniu z akupunkturą łagodzi umiarkowaną bezsenność i ból związany z fibromialgią i depresją. Mokre bańki w połączeniu z ziołowymi lekami mogą złagodzić dnę moczanową, podczas gdy same mokre bańki mogą być korzystne w leczeniu ostrego uszkodzenia tkanek miękkich.
Sportowcy potwierdzają skuteczność baniek
Bańki zyskały popularność wśród sportowców ze względu na łagodzenie bólu i poprawę wyników sportowych. Oprócz Phelpsa, bańki stosowali dwaj pływacy olimpijscy – Cody Miller i Dana Vollmer – oraz olimpijka Alex Naddour.
Podczas konferencji prasowej w 2016 roku, Vollmer i Miller opowiadali o zaobserwowanych korzyściach płynących ze stawiania baniek.
Podczas Olimpiady, Naddour powiedział w wywiadzie dla USA Today, że stawianie baniek to „sekret… który utrzymuje mnie w zdrowiu. To lepsze niż jakiekolwiek pieniądze, które wydałem na cokolwiek innego”.
Artykuł opublikowany w 2016 roku w Journal of Functional Morphology and Kinesiology pt. " Could Cupping Therapy Be Used to Improve Sports Performance?” przytacza różne badania i uwagi:
„Przypuszcza się, że podczas stawiania baniek „zastała krew jest wysysana ze skóry, co prowadzi do poprawy krążenia krwi i limfy oraz złagodzenia bolesnego napięcia mięśni.
W ostatnich latach pojawiło się zainteresowanie tradycyjnymi bańkami, a coraz więcej dowodów wskazuje, że bańki mogą być skuteczne w leczeniu bólu różnego pochodzenia...
W trakcie stawiania baniek krew i inne płyny śródmiąższowe są wyciągane ze skóry przez podciśnienie wytwarzane przez próżnię. Tradycyjne bańki są stosowane głównie u pacjentów z miejscowym zastojem krwi, obrzękiem i zrostami tkanki łącznej w okolicy szyi.
Bańki mogą zatem odciążyć tkankę i obszar szyi od toksycznego zastania krwi, co prowadzi do poprawy krążenia i przepływu limfy.
U pacjentów z przewlekłym bólem szyi krążenie jest zaburzone, a bańki mogą przywrócić normalne krążenie. Zwiększona cyrkulacja z kolei poprawia zaopatrzenie tkanek w tlen i metabolizm komórek, zmniejszając ilość substancji zapalnych lub toksycznych.
Może to również wyjaśnić znaczący wpływ baniek na progi bólu uciskowego w obszarach związanych z bólem.
Skurcz mięśni, przekrwienie i ograniczony przepływ krwi mogą powodować ból niedokrwienny. Ponadto nagromadzone substancje zapalne w skórze i tkankach mogą wywołać nadwrażliwość na szkodliwe bodźce, co odzwierciedla obniżone progi bólu uciskowego.
Ponieważ tradycyjne bańki usuwają toksyny i czynniki zapalne z obszaru dotkniętego chorobą i przywracają normalne krążenie, może to tłumaczyć lokalne podwyższenie progów bólu uciskowego.
Utrata objętości krwi wraz z miejscowym rozszerzeniem naczyń krwionośnych może dodatkowo zwiększyć aktywność przywspółczulną poprzez odruchy somatosympatyczne, co dobrze pasuje do stanu relaksacji zgłaszanego przez pacjentów”.
Bańki przynoszą ulgę w wielu bolesnych schorzeniach
Redukcja bólu wydaje się być wspólnym mianownikiem w wielu badaniach wykazujących korzystne efekty stawiania baniek.
Badanie opublikowane w 2016 roku w Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine wykazało, że bańki znacząco zmniejszyły przewlekły ból szyi i ramion, w porównaniu z brakiem interwencji. W grupie stosującej bańki, ocena intensywności bólu szyi zmniejszyła się z 9,7 do 3,6.
W grupie kontrolnej ból zmniejszył się z 9,7 do 9,5. W badaniu oceniano także mierzalne efekty fizyczne, w tym zmiany temperatury powierzchni skóry i ciśnienia krwi. Oba pomiary wykazały statystycznie istotną poprawę u osób, które stosowały bańki.
Badanie opublikowane w 2013 roku w PLOS ONE, które porównywało bańki lekarskie ze stopniowym rozluźnieniem mięśni, wykazało, że oba sposoby leczenia zapewniają podobne złagodzenie bólu u pacjentów z przewlekłym bólem szyi po 12 tygodniach.
Jednak osoby, które stosowały bańki, zgłaszały znacznie lepsze „dobre samopoczucie” i wyższe progi bólu uciskowego w porównaniu z osobami, które ćwiczyły stopniowe rozluźnienie mięśni.
Bańki mogą zmniejszyć ból poprzez aktywację wrodzonej odpowiedzi immunologicznej
Dr Leonid Kalichman – starszy wykładowca na Uniwersytecie Ben-Guriona w Negewie w Izraelu – napisał ponad 150 artykułów na temat fizjoterapii i reumatologii.
Uważa on, że poprzez wywołanie miejscowego stanu zapalnego, bańki wyzwalają produkcję cytokin, które modulują odpowiedź układu odpornościowego.
W artykule przeglądowym na temat stawiania baniek, opublikowanym w Journal of Bodywork i Movement Therapies, Kalichman i jego współautor Efgeni Rozenfeld zauważają, że:
„Mechanicznie, bańki poprawiają krążenie krwi, podczas gdy fizjologicznie aktywują układ odpornościowy i stymulują włókna mechanowrażliwe, co prowadzi do zmniejszenia bólu.
Istnieją wstępne dowody naukowe na to, że bańki są w stanie zmniejszyć ból mięśniowo-szkieletowy. Ponieważ bańki są tanim, nieinwazyjnym sposobem leczenia o niskim ryzyku (jeśli są wykonywane przez wyszkoloną osobę). Uważamy, że powinny być częścią medycyny mięśniowo-szkieletowej”.
Niepotwierdzone raporty
Chociaż należy wykonać więcej badań pozwalających wyjaśnić dokładne mechanizmy kryjące się za uzdrawiającą mocą baniek, wielu pacjentów jest zadowolonych z ich działania – niezależnie od tego, jaki jest mechanizm ich działania.
Jak zauważyła Jessica MacLean, pełniąca obowiązki dyrektora International Cupping Therapy Association: „Kiedy ludzie stosują to leczenie i szybko się regenerują, nie przejmują się dowodami naukowymi – po prostu cieszą się, że to działa”. Poniższa historia została opublikowana w Desert News Utah:
„Terapia bańkami okazała się skuteczna w przypadku 33-letniej Marii, która odwiedziła Mistrza Lu... w celu wykonania akupunktury i postawienia baniek na kilku przepuklinowych kręgach w dolnej części pleców.
Powiedziała, że próbowała wielu różnych metod, ale czasami ból był tak silny, że nie mogła się ruszać. ‘Zaraz po tym, poczułam natychmiastową ulgę’ – powiedziała. ‘Nigdy nie wróciłam do żadnej innej terapii’.
Maria... uszkodziła plecy podnosząc wiele pudeł. Stwierdziła, że oprócz natychmiastowego i długotrwałego złagodzenia bólu, procedura akupunktury i stawianie baniek są „relaksujące”.
‘W ciągu tygodnia będzie miała około trzech wizyt, a potem nie będzie musiała ponownie przychodzić, chyba że ból znów się pojawi’ – powiedział Lu”.
Czy jesteś gotowy, aby spróbować stawiania baniek?
Zdecydowanie polecam udanie się do wyszkolonego praktyka TCM. Licencjonowani lekarze TCM przeszli co najmniej 3000 godzin szkoleń i wiedzą, jak bezpiecznie i skutecznie stawiać bańki.
Absolutnie nie należy stawiać baniek gorących (ogniowych, czyli ogrzewanych płomieniem) bez odpowiedniego szkolenia i certyfikacji.
Podczas leczenia niektórych obszarów ciała należy zachować ostrożność, aby uniknąć nadmiernego podciśnienia. Podczas gdy plecy i uda mogą bezpiecznie wytrzymać dużą siłę ssącą, należy być ostrożnym stawiając bańki na przykład na niektórych obszarach szyi, chyba że jesteś pewny tego, co robisz.
Nie należy również stawiać baniek na głowie lub twarzy, więc w przypadku bólów głowy, zazwyczaj stawia się bańki na mięśniach szyi, ramion i/lub pleców; baniek NIE można umieszczać na skroniach lub czole. Bańki są również przeciwwskazane w niektórych poważnych chorobach.