Według dr. Mercoli
W odpowiedzi na pytanie, czy picie soku pomidorowego ma pozytywny wpływ na poziom ciśnienia krwi, odpowiedź brzmi „tak”, częściowo w oparciu o niedawno opublikowane, całoroczne badanie kliniczne przeprowadzone w Japonii, które objęło 481 mężczyzn i kobiet.
Badanie, opublikowane w Food Science & Nutrition, obejmowało uczestników w wieku od 21 do 74 lat, którym dostarczono tyle niesolonego soku pomidorowego, ile chcieli (spożywali średnio jedną szklankę soku pomidorowego dziennie). Na początku i pod koniec badania zbadano ich pod kątem takich czynników ryzyka sercowo-naczyniowego, jak ciśnienie krwi, tolerancja glukozy i profile lipidów w surowicy.
Testy wykonane pod koniec badania wykazały, że 94 osoby z wysokim i umiarkowanie wysokim poziomem ciśnienia krwi, w tym niektóre nieleczone farmakologicznie, miały znaczący spadek zarówno ciśnienia skurczowego, jak i rozkurczowego, bez innych zmian w ogólnym stylu życia.
„Ponadto u 125 uczestników z nieleczoną dyslipidemią (wysoki poziom tłuszczu we krwi), zaobserwowano znaczne obniżenie cholesterolu (LDL-C).”
Naukowcy uznali, że antyoksydacyjny likopen to nie tylko naturalny barwnik, który nadaje pomidorom głęboki czerwony kolor, ale naturalny karotenoid, który obficie występuje w pomidorach. Gotowanie pomidorów, na przykład w celu uzyskania przecieru pomidorowego, zwiększa siłę działania, biodostępność i promuje zwiększoną absorpcję likopenu w jelitach.
Inne produkty pochodzenia roślinnego zawierają likopen, ale nie w tak dużych ilościach jak pomidory. Inne składniki odżywcze zawarte w pomidorach obejmują flawonoidy, takie jak rutyna, kemferol i kwercetyna, luteina (inny karotenoid), witamina C, kwas foliowy i potas.
Wszystkie te składniki pomagają utrzymać zdrowie serca, ale zwiększenie spożycia potasu może być jedną z najważniejszych zmian w diecie zmniejszających ryzyko chorób układu krążenia.
Ponadto ludzie, którzy mają najniższy poziom likopenu we krwi, mają zwiększone ryzyko miażdżycy, powodowane przez nagromadzenie płytki miażdżycowej oraz większą grubość i sztywność tętnic.4 Osoby z miażdżycą tętnic szyjnych (prowadzących do mózgu), którą można wykryć za pomocą ultradźwięków, mają niższy poziom likopenu we krwi w porównaniu z osobami z prawidłowymi tętnicami szyjnymi.
Dodatkowe badania pokazują, że spożywanie likopenu wiąże się z licznymi korzyściami dla serca, szczególnie ze względu na silną aktywność antyoksydacyjną. Ten soczysty czerwony owoc (nie jest to warzywo, jak uważa większość ludzi) zawiera wiele innych korzystnych przeciwutleniaczy, w tym alfa-tokoferol (witamina E), alfa-karoten, beta-karoten i retinol (witamina A), ale w znacznie niższych stężeniach.
Zmniejszający ciśnienie krwi likopen poprawia również zdrowie serca
W izraelskim badaniu opublikowanym w 2001 roku stwierdzono, że likopen, znajdujący się w pomidorach, występuje także w innych owocach i warzywach. Jest skutecznym przeciwutleniaczem, ponieważ dezaktywuje wolne rodniki. Naukowcy z Finlandii ujawnili, że dzięki wysokiemu stężeniu likopenu w pomidorach i innych produktach, można obniżyć ryzyko udaru niedokrwiennego o 59%.
Badanie objęło 1 031 mężczyzn w średnim wieku. U osób z najwyższym poziomem likopenu we krwi zaobserwowano o 55% mniejsze prawdopodobieństwo wystąpienia jakiegokolwiek udaru mózgu w porównaniu z osobami o najniższym stężeniu tego związku. W przypadku najczęstszego rodzaju udaru mózgu – spowodowanego przez skrzepy krwi – w grupie mężczyzn zaobserwowano 59% spadek udarów. Według University Health News:
„Jest to pierwsze badanie, w którym udokumentowano zmniejszenie ryzyka udaru mózgu po spożyciu likopenu, chociaż wcześniejsze badania obserwacyjne wykazały, że spożycie likopenu wiąże się z niższym odsetkiem chorób serca i miażdżycy, a także ze zmniejszonym ryzykiem zgonu z jakiejkolwiek przyczyny.
Badania kliniczne wykazały również, że korzyści ze stosowania likopenu obejmują obniżenie poziomu cholesterolu, ciśnienia krwi, stanów zapalnych i stresu oksydacyjnego, w tym uszkodzeń powodowanych przez wolne rodniki w cholesterolu LDL. Ponieważ wszystkie te szkodliwe procesy są zaangażowane w proces rozwoju udaru mózgu, odkrycia fińskich naukowców nie są zaskoczeniem”.
Implikacje dla chorób sercowo-naczyniowych (CVD) i chorób współistniejących są ogromne. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), choroby sercowo-naczyniowe są najczęstszą przyczyną śmierci na świecie. Przypisano im 15,2 mln zgonów w samym 2016 roku.
Nawet jeśli nie jest śmiertelne, CVD może spowodować trwałe uszkodzenie narządów, które może prowadzić do znacznego spadku jakości życia, najczęściej z powodu miażdżycy, powodowanej przez nagromadzenie się płytki miażdżycowej w tętnicach, która ostatecznie twardnieje i zwęża tętnice.
Powiązane choroby, takie jak cukrzyca i wysokie ciśnienie krwi, mają swoje implikacje; zaburzenia związane z sercem obciążają się wzajemnie, więc uregulowanie ciśnienia krwi, a także metabolizmu lipidów i glukozy, pomaga zapobiegać rozwojowi CVD i jego powszechnym powikłaniom.
Likopen może poprawić zdrowie na wiele różnych sposobów
Istnieje wiele badań wykazujących, że zwiększenie poziomu likopenu przynosi wiele różnych korzyści na poziomie komórkowym, zmniejszając częstość występowania, zapobiegając rozwojowi cukrzycy i chorobom układu krążenia, a także nowotworom i chorobie Alzheimera. Czasopismo Molecules odnotowało kilka istotnych odkryć dotyczących likopenu, cytując badania:
- Wykazano odwrotny związek między poziomem likopenu w ludzkim osoczu a oksydacyjnym uszkodzeniem DNA.
- Wcześniejsze badania wykazały, że dieta bogata w likopen i suplementacja likopenu zapewniały ochronne działanie przeciwko uszkodzeniom DNA zarówno w normalnych, jak i nowotworowych komórkach ludzkich.
- Spożywanie produktów bogatych w likopen, w postaci soków lub suplementów, wywiera działanie ochronne zapobiegając uszkodzeniom DNA w limfocytach.
- U osób z wysokim spożyciem soku pomidorowego bogatego w likopen stwierdzono wysoką ochronę limfocytów przed uszkodzeniami oksydacyjnymi spowodowanymi reaktywnymi formami tlenu i dwutlenku azotu.
- Likopen może chronić ludzkie komórki limfoidalne przed reaktywnymi formami tlenu, wiążąc się z powierzchnią komórek.
Likopen wychwytuje reaktywne formy tlenu (ROS), zapobiegając tym samym uszkodzeniom tłuszczów, białek i DNA, które powodują starzenie się i zwiększają ryzyko chorób. ROS atakują komórki organizmu w sposób ciągły i na wiele sposobów, niektórych nie możemy kontrolować, ale na wiele czynników zwiększających poziom ROS mamy wpływ, na przykład na palenie tytoniu, ekspozycję na zanieczyszczenia powietrza, spożywanie przetworzonej żywności. Jedno z badań wyjaśnia, dlaczego utlenianie jest czynnikiem ryzyka nadciśnienia, czyli wysokiego ciśnienia krwi:
„ROS może odgrywać i faktycznie to robi, kilka ról fizjologicznych (tj. sygnalizacja komórkowa). Są one zwykle wytwarzane jako produkty uboczne metabolizmu tlenu; pomimo tego, stresory środowiskowe (tj. UV, promieniowanie jonizujące, zanieczyszczenia, metale ciężkie) i ksenobiotyki (tj. leki antybakteryjne) przyczyniają się do znacznego zwiększenia produkcji ROS, powodując tym samym zaburzenie równowagi prowadzące do uszkodzenia komórek i tkanek (stres oksydacyjny)...
Jeśli nie jest ściśle kontrolowany, stres oksydacyjny może być odpowiedzialny za wywołanie kilku chorób, zarówno przewlekłych, jak i zwyrodnieniowych, jak również przyspieszenie procesu starzenia się ciała. Może również powodować ostre patologie (tj. urazy i udar mózgu).”
Innym sposobem w jaki wysoki poziom likopenu w organizmie powoduje istotne, promujące zdrowie korzyści ma związek z mechanizmami jego działania. Badania wyróżniają cztery sposoby działania likopenu. Mianowicie:
- Ułatwia komunikację między komórkami w miejscach zwanych połączeniami jonowo-metabolicznymi, które mają kluczowe znaczenie dla zatrzymania wzrostu komórek we właściwym czasie, co jest kluczowe dla zapobiegania rozwojowi nowotworów.
- Stymuluje układ odpornościowy, dzięki czemu pomaga zabić patogenne mikroorganizmy i wczesne komórki nowotworowe.
- Reguluje hormonalne szlaki komunikacyjne (gruczołowe).
- Reguluje cykl reprodukcji komórek, zapobiegając rozwojowi raka.
Problem ze statynami
Udary niedokrwienne, o których wiadomo, że są związane z zakrzepami, mają miejsce, gdy naczynia krwionośne w mózgu stają się tak wąskie, że zatykają je złogi tłuszczowe, zwane również płytkami, które odcinają dopływ krwi do komórek mózgowych. U pacjentów z nieznacznie podwyższonym poziomem cholesterolu przyjmujących 25 mg likopenu zarówno poprzez dietę, jak i suplementację, zaobserwowano porównywalne obniżenie poziomu cholesterolu, jak w przypadku stosowania statyn.
Statyny to najbardziej opłacalne leki – przyniosły dochód wynoszący ponad 1 bilion dolarów. To ironiczne, ponieważ dodatkowe badania pokazują, że ludzie, którzy je przyjmują, umierają częściej niż ludzie otrzymujący placebo. Ironiczny jest również fakt, że nie istnieją dowody, które potwierdziłyby, że obniżenie ogólnego poziomu cholesterolu i/lub LDL ma wpływ na poprawę zdrowia.
Tak się składa, że zbyt niski poziom cholesterolu jest problemem zdrowotnym. Cholesterol znajduje się w każdej komórce organizmu, pomagając w budowaniu błon komórkowych, hormonów (w tym hormonów płciowych takich jak testosteron, progesteron i estrogen) oraz kwasów żółciowych, które pomagają trawić tłuszcz.
Dlaczego warto jeść pomidory?
Jednym ze sposobów udowodnienia, co może zrobić dla Ciebie likopen, jest pokazanie, co się wydarzyło, gdy naukowcy na miesiąc usunęli go z diety kobiet po menopauzie: zaobserwowano obniżenie poziomów luteiny, zeaksantyny, α i β – karotenów, peroksydazy glutationowej i dysmutazy ponadtlenkowej we krwi kobiet. Naukowcy doszli do następującego wniosku:
„Codzienne spożywanie likopenu może być ważne, ponieważ działa on jako przeciwutleniacz, zmniejszając resorpcję kości u kobiet po menopauzie, a zatem może zmniejszać ryzyko osteoporozy”.
Według badania opublikowanego w 2001 roku, jedną z najlepszych rzeczy dotyczących likopenu zawartego w pomidorach jest to, że można uzyskać największe korzyści dzięki spożywaniu żywności, takiej jak koncentrat pomidorowy, sos pomidorowy, zupa pomidorowa, sok pomidorowy i innych bogatych w likopen produktów, na przykład arbuza. Według Edwarda Giovannucciego – profesora żywienia i epidemiologii w Harvard School of Public Health:
„Suplementy są źródłem oczyszczonej formy likopenu, ale nie masz pewności, że otrzymujesz to samo, co znajduje się w żywności. Być może przyjmując suplement otrzymujesz niewłaściwą formę likopenu. Naturalna żywność zawiera również wiele innych związków, które nie są likopenem, ale są podobne, a niektóre z tych cząsteczek mogą być częścią tego, co sprawia, że likopen ma tak korzystne działanie”.
- Chociaż mogą być mniejsze, spożywanie ekologicznych pomidorów zamiast tych tradycyjnie uprawianych, zapewnia jeszcze większe spożycie korzystnych fenoli.
- Jeśli chodzi o keczup, produkt z pomidorów ekologicznych zawiera o około 57% więcej likopenu.
- Niezależnie od tego, czy są surowe, czy gotowane, pomidory należy spożywać ze zdrowymi tłuszczami, takimi jak oliwa z oliwek, ponieważ likopen jest substancją odżywczą rozpuszczalną w tłuszczach.
- Gotowanie pomidorów przez 30 minut w temperaturze 190,4°F (88°C) – to mniej więcej taka sama temperatura, w jakiej gotujesz zupę – zwiększa wchłanianą ilość likopenu.
- Pomidory znajdują się na liście Environmental Working Group's Dirty Dozen, która wymienia 10 owoców i warzyw zawierających najwyższy poziom pozostałości pestycydów, więc jeśli nie możesz kupić ekologicznych pomidorów lub nie uprawiasz własnych, dokładnie umyj pomidory przed ich spożyciem.