Niedobór cynku został powiązany z nadwrażliwością na gluten

Według dr. Mercoli

Naukowcy od dziesięcioleci badają kilka aspektów dotyczących celiakii, ale w ostatnich latach badania wykazały, że dorośli z niedoborami określonych witamin i minerałów, szczególnie z niskim poziomem cynku, częściej mają nietolerancję glutenu i poważniejszą postać tego schorzenia znaną jako celiakia.

Według badań opublikowanych w czasopiśmie Mayo Clinic Proceedings – celiakia, czyli enteropatia z nadwrażliwości na gluten, jest wynikiem reakcji immunologicznej, która zachodzi u osób z predyspozycją genetyczną, gdy spożywają gluten – białko występujące w pszenicy, jęczmieniu, owsie i życie.

Prawdopodobnie jedna na 141 osób w USA cierpi na tę chorobę, a częstość jej występowania wzrosła w ciągu ostatnich 50 lat. Klasyczne objawy często obejmują biegunkę, zmęczenie, niedokrwistość, utratę wagi i inne problemy. Jedną z pierwszych rzeczy, jaką lekarze zalecają pacjentom, jest zastosowanie diety bezglutenowej.

W artykule opublikowanym w czasopiśmie Mayo Clinic, naukowcy zbadali 309 mężczyzn i kobiet między 1 stycznia 2000 roku a 21 października 2014 roku, których średni wiek wynosił około 46 lat, plus lub minus 15,1 lat. U wszystkich niedawno zdiagnozowano celiakię. Przedstawione badanie wykazało, że wśród pacjentów z celiakią pod uwagę były brane wiek, płeć, wskaźnik masy ciała (BMI) oraz inne czynniki wraz z indywidualnymi objawami, ale utrata masy ciała była czynnikiem występującym tylko w przypadku 25,2% pacjentów.

Co najważniejsze, podczas gdy poziom kilku z wymienionych mikroelementów był niski u każdego pacjenta, niedobór cynku był największy. Stwierdzono, że 59,4% pacjentów ma różny stopień niedoboru cynku oraz niedobory innych składników odżywczych, w tym miedzi. Dr Adam Bledsoe – główny autor badania zajmujący się gastroenterologią na kampusie Mayo Clinic w Rochester, powiedział w komunikacie prasowym Mayo Clinic:

„Zaskakujące było obserwowanie częstości niedoborów mikroelementów w grupie nowo zdiagnozowanych pacjentów, biorąc pod uwagę to, że mieli oni mniej objawów złego wchłaniania…

Nasze badanie sugeruje, że objawy celiakii zmieniły się z klasycznej utraty wagi, niedokrwistości i biegunki, natomiast wzrosła liczba pacjentów, u których zaobserwowano nieklasyczne objawy".

Autorzy doszli do wniosku, że po zdiagnozowaniu celiakii u pacjentów, należy ocenić poziom mikroskładników odżywczych, zwłaszcza witaminy D, żelaza, kwasu foliowego i witaminy B12 (kobalaminy), ponieważ wydaje się, że ich niedobór towarzyszy temu schorzeniu.

Zagadnienia związane z nietolerancją glutenu

Naukowcy byli zaintrygowani zmniejszeniem ilości objawów wynikających ze złego wchłaniania u obecnych pacjentów w porównaniu do objawów wcześniej występujących u pacjentów z celiakią. U pacjentów stwierdzono również nadwagę, zamiast niskiej masy ciała i utraty wagi, które wcześniej powszechnie uznawano za objaw tej choroby.

U osób nadwrażliwych na gluten dochodzi do zapalenia błony śluzowej jelita. Z biegiem czasu stan zapalny powoduje zanikanie maleńkich wypustek w wyściółce jelita cienkiego, zwanych kosmkami, co powoduje upośledzenie wchłaniania cynku i innych składników odżywczych kluczowych dla zdrowia. Very Well Health opisuje implikacje.

„Zanik kosmków występuje, gdy mikroskopijnej wielkości, podobne do macek kosmki jelitowe wyścielające ścianę jelita cienkiego ulegają atrofii, pozostawiając praktycznie płaską powierzchnię. Ponieważ kosmki jelitowe są odpowiedzialne za wchłanianie składników odżywczych zawartych w jedzeniu, ich zanik może spowodować poważne niedobory żywieniowe”.

Jednak celiakia i alergia na pszenicę nie są jedynymi przyczynami atrofii kosmków jelitowych. Zaburzenie znane jako nadwrażliwość na gluten nie związana z celiakią (NCGS), dotykające około 6% ludzi w Stanach Zjednoczonych, czasami wiąże się z podobnymi objawami, takimi jak zespół jelita drażliwego (IBS) lub problemy wynikające z infekcji bakteriami H. pylori.

Jednak celiakia może prowadzić do innych poważnych zaburzeń i chorób, takich jak bezpłodność, zaburzenia neurologiczne, inne choroby autoimmunologiczne, zmniejszona gęstość kości, a nawet do raka. W notatkach z badania opublikowanego w 2016 roku stwierdzono:

„Zainteresowanie pacjentów i lekarzy celiakią rośnie na całym świecie, ale bez odpowiedniego wzrostu świadomości na temat tej choroby. Celiakia diagnozowana jest u wielu pacjentów, nawet bez ukończenia całego procesu diagnostycznego, co zwiększa ryzyko błędnej diagnozy i opóźnia rozpoznanie innych chorób".

Należy pamiętać, że nie tylko pszenica, żyto, owies i jęczmień zawierają gluten. Wiele przetworzonych produktów może zawierać gluten, w tym skrobie, aromaty, hydrolizowane białko roślinne (HVP) i teksturowane białko roślinne (TVP).

Dodatkowe badania dotyczące nadwrażliwości na gluten

Advances in Nutrition przedstawił pierwszy przypadek niedoboru cynku w USA w 1969 roku. 21-letni pacjent cierpiał na hipogammaglobulinemię (chorobę, w której układ odpornościowy nie produkuje wystarczającej ilości przeciwciał), hipogonadyzm (niedobór testosteronu), giardiozę (chorobę pasożytniczą objawiającą się biegunką), silnozydozę (zakażenie nicieniami), schistosomatozę (wywoływaną przez pasożytnicze płazińce) i karłowatość.

Podobno leczenie suplementami cynku poprawiło jego wzrost i rozwój. W tym samym badaniu opisano przypadek 2-letniej dziewczynki z ciężkim zapaleniem jelit wywołanym przez zespół Brandta, znany również jako zespół pierwotnego złego wchłaniania cynku, która otrzymała lek na pasożyty i stosowała „dietę bez laktozy”, ale jej stan się nie poprawił. Stwierdzono, że ma wyjątkowo niskie stężenie cynku w surowicy, więc podano jej cynk:

„Zaskakująco, zmiany skórne i objawy żołądkowo-jelitowe ustąpiły po suplementacji cynku. Gdy nieumyślnie pominięto dodanie cynku do diety dziecka, nastąpił nawrót choroby; jednak ponowna suplementacja tego pierwiastka spowodowała całkowity powrót do zdrowia. Autorzy przypisali niedobór cynku syntetycznej diecie, którą otrzymała pacjentka.

Autorzy szybko jednak zdali sobie sprawę, że cynk mógł mieć fundamentalne znaczenie w patogenezie tego rzadkiego dziedzicznego zaburzenia i że poprawa kliniczna odzwierciedlała zwiększenie poziomu cynku u pacjentki. Ta oryginalna obserwacja została szybko potwierdzona u innych pacjentów z zespołem Brandta (AE)”.

Autorzy wyżej wspomnianego badania zauważyli, że niedobory miedzi zbiegały się z objawami neurologicznymi. W innym badaniu opublikowanym w 2014 roku w Mayo Clinic zaobserwowano objawy neurologiczne u 9 z 44 pacjentów z celiakią, co skłoniło naukowców do uznania celiakii jako przyczyny. Wyniki tego badania są zgodne z innymi podobnymi badaniami. Według prezentowanego badania:

• Badanie przeprowadzono we Włoszech. Wzięło w nim udział ponad 1000 pacjentów chorych na celiakię – dorosłych i dzieci w wieku powyżej 14 lat. Badanie wykazało, że 50% z nich miało niedobór ferrytyny – białka zawierającego żelazo występującego we krwi, a 73,8% miało niską zawartość kwasu foliowego - „te wyniki korelowały ze stopniem zaniku kosmków”.
• Kolejne badanie przeprowadzone w Danii z udziałem 93 dorosłych osób z celiakią wykazało, że 30% pacjentów miało niedokrwistość, 40% miało zbyt niski poziom żelaza, 17% miało niedobór witaminy B12, 33% miało niską zawartość witaminy D, 20% miało niedobór kwasu foliowego, a 51% miało niedobór cynku w surowicy.
• Spośród 37 nowo zdiagnozowanych dorosłych uczestniczących w fińskim badaniu, 32% pacjentów miało anemię, 37% miało niski poziom kwasu foliowego w erytrocytach (niskie RBC), 16,2% miało niedobór witaminy B12, a 35% miało niski poziom ferrytyny.

O cynku: potrzebujesz go, ale organizm sam go nie produkuje

Cynk jest drugim co do ilości minerałem śladowym w organizmie. Cynk jest bardzo ważny, ale organizm nie może go magazynować; musi być spożywany codziennie. Jest niezbędny dla prawidłowego funkcjonowania ponad 100 enzymów w organizmie, związanych z mózgiem, kościami, nerkami, wątrobą, trzustką i rozwojem mięśni.

Oprócz wspomagania układu odpornościowego, cynk jest ważny dla gojenia ran i wielu innych funkcji, w tym „metabolizmu energetycznego, produkcji hemoglobiny, transportu dwutlenku węgla, funkcji prostaglandyn, syntezy kolagenu, syntezy białek i metabolizmu witaminy A”. Kilka objawów wskazuje na stan niedoboru cynku, w tym:

Narodowe Instytuty Zdrowia wymieniają 22 produkty o najwyższej zawartości cynku, przy czym 3 uncje (85 gramów) gotowanych ostryg zapewnia aż 74 miligramy cynku, co stanowi 493% zalecanego dziennego spożycia (DRI). Ta sama ilość pieczeni z wołowiny zapewnia 47% DRI; natomiast alaskański krab królewski – 43% DRI.

Jeśli masz niedobór cynku, rozsądnym rozwiązaniem jest suplementacja, dopóki nie osiągniesz odpowiedniego poziomu. Niedobór cynku jest problemem ogólnoświatowym, szczególnie w krajach rozwijających się, głównie dlatego, że wiele osób spożywa mniej niż 10 miligramów (mg) cynku dziennie, podczas gdy zapotrzebowanie na cynk u dorosłych kobiet wynosi od 8 do 12 mg na dobę, w zależności od wieku i stanu – na przykład kobiety w ciąży lub karmiące piersią mają większe zapotrzebowanie na ten pierwiastek. Natomiast mężczyźni potrzebują 11 mg cynku dziennie.

Jedno z badań potwierdza, że niemowlęta, dzieci i młodzież, a także kobiety w ciąży i karmiące piersią, mają zwiększone zapotrzebowanie na cynk w porównaniu z innymi osobami, co powoduje, że wzrasta u nich ryzyko niedoboru. Ponadto „niedobór cynku w okresie rozwoju zaburza wzrost”.

Jeśli masz zbyt niski poziom cynku, szybko go zwiększ

Chociaż odnotowano niezliczone przypadki błędnej diagnozy nadwrażliwości na gluten, oczywiste jest, że jeśli występuje niedobór cynku, szybkie podniesienie poziomu tego pierwiastka jest kluczem do uniknięcia wielu problemów fizycznych związanych z tym schorzeniem. Nawet łagodny niedobór cynku może poważnie zmienić funkcjonowanie układu odpornościowego, a wraz z nim całego organizmu.

Wegetarianie są szczególnie zagrożeni niedoborem tego pierwiastka, ponieważ nie spożywają mięsa, które zawiera duże ilości biodostępnego cynku. Ponadto wegetarianie zazwyczaj spożywają dużo fasoli i pełnoziarnistych produktów zawierających lektyny, które wiążą cynk i spowalniają jego wchłanianie.

Ponieważ niewiele roślin zawiera cynk, a jego wchłanianie jest często ograniczone, wegetarianie powinni rozważyć przyjmowanie 1,5 razy większej ilości cynku niż wynosi dawka sugerowana dla dorosłych. W jednym z badań zauważono: „W przypadku wegetarian wymóg dotyczący zawartości cynku w diecie może być nawet o 50% większy, ponieważ głównymi produktami spożywczymi spożywanymi przez tę grupę osób są zboża i rośliny strączkowe”. Ponadto:

„Jeśli osoby z niedawno zdiagnozowaną celiakią, prawdopodobnie będą musiały spożywać większą ilość cynku, aż jego poziom podniesie się i nastąpi poprawa wchłaniania składników odżywczych. Należy skonsultować się z dietetykiem, aby określić indywidualne zapotrzebowanie na cynk".