Według dr. Mercoli
Kolagen jest białkiem najczęściej występującym w organizmie, co ma sens, jeśli weźmie się pod uwagę fakt, że jednym z jego głównych celów jest zapewnienie strukturalnego rusztowania różnym tkankom, aby umożliwić im rozciąganie przy jednoczesnym zachowaniu integralności.
Biorąc pod uwagę suchą masę, kolagen stanowi od 25% do 30% wszystkich białek w organizmie i od 70% do 80% białek w skórze.
Znajduje się w tkankach łącznych całego ciała – od mięśni, kości i ścięgien po naczynia krwionośne i układ trawienny. Jest to związek składający się z niezbędnych aminokwasów, dlatego istnieje tylko jeden sposób na uzyskanie odpowiedniej ilości kolagenu: organizm nie może go wyprodukować, więc powinna go dostarczyć dieta.
Tradycyjna dieta zapewniała wystarczającą ilość kolagenu w postaci bulionu drobiowego lub wołowego. Obecnie niewiele osób pamięta i ceni domowy wywar z kości. Jest to kluczowy element, który doprowadził do powstania całej branży suplementów kolagenowych.
Chociaż suplementy mogą być pomocne, nie wszystkie powstają podobnie. Jeśli chcesz kupić suplement kolagenowy, należy wiedzieć czego szukać na etykiecie, zanim zdecydujesz się go kupić i zastosować. Innymi słowy należy być świadomym kupującym, ponieważ badania laboratoryjne wykazały, że wiele popularnych produktów zawierających kolagen, nawet na bazie bulionu kostnego, zawiera zanieczyszczenia – od antybiotyków i metabolitów leków na receptę po parabeny i środki owadobójcze.
Oprócz podkreślenia zagrożeń związanych z produktami nieorganicznymi, pojawiły się wątpliwości czy kolagen w ogóle może przynieść korzyści skórze i tkance łącznej, ponieważ uważano, że prawdopodobnie nie będzie w stanie przetrwać trawienia. Jednak najnowsze badania dostarczyły wyjaśnienia biologicznego mechanizmu działania kolagenu, pokazując, że pewne peptydy przedostają się do krwiobiegu w stanie nienaruszonym. Zanim jednak do tego przejdziemy, poznamy niektóre podstawowe informacje dotyczące kolagenu.
Rodzaje kolagenu
Chociaż zidentyfikowano wiele różnych typów kolagenu, 80% do 90% kolagenu w organizmie należy do jednej z trzech następujących kategorii:
- Typ I — najbardziej powszechny typ, występujący w skórze, ścięgnach, tkance łącznej i kościach wszystkich kręgowców. Kolagen typu I zawarty w suplementach może pochodzić od krów, świń, kurczaków i/lub ryb
- Typ II — podstawowy składnik chrząstki. Suplementy zawierające kolagen typu II są zazwyczaj pochodzenia drobiowego
- Typ III — białko włókniste występujące w kościach, ścięgnach, chrząstce i tkankach łącznych. Suplementy zawierające typ III mogą pochodzić od krów, świń, kurczaków i/lub ryb
Rodzaje suplementów kolagenowych
Suplementy kolagenowe mogą być niehydrolizowane (niedenaturowane) lub hydrolizowane (denaturowane). Hydroliza oznacza technikę przetwarzania, która rozbija cząsteczki na mniejsze fragmenty, co zwiększa wchłanianie jelitowe. Ponieważ niehydrolizowane, naturalne cząsteczki kolagenu są słabo absorbowane z powodu dużych rozmiarów, większość produktów kolagenowych, zarówno stosowanych miejscowo, jak i doustnie, poddawanych jest hydrolizie.
Jednakże przetwarzanie, które przechodzi większość suplementów kolagenowych, aby ulec hydrolizacji, może oznaczać, że produkt końcowy zawiera w sobie pewne produkty uboczne, których w rzeczywistości nigdy byś nie spożywał. Rodzi to pytania o to, jaką decyzję podjąć: czy należy kupić produkt niehydrolizowany i być może nie uzyskać pełnych korzyści z kolagenu, czy wybrać produkt hydrolizowany, który może zawierać niepożądane produkty uboczne?
Produkty niehydrolizowane zazwyczaj zawierają szersze spektrum konserwowanych aminokwasów lub peptydów. Z drugiej strony, hydrolizowany kolagen ma większą biodostępność głównie dlatego, że peptydy zostały wyizolowane lub rozłożone. Jednak niehydrolizowany kolagen również zawiera wyizolowane peptydy – co może być jeszcze bardziej mylące.
W celu uproszczenia, pomyśl o tym w ten sposób: potrzebujesz odpowiedniej równowagi aminokwasów, takich jak metionina i glicyna – a gdy wyizolujesz peptydy, ta równowaga zostanie zakłócona. Ponieważ organizm rozkłada różne rodzaje kolagenu w procesie hydrolizy enzymatycznej, warto wiedzieć, że niehydrolizowany kolagen zawiera szerszy zakres aminokwasów. Oznacza to, że otrzymasz również bardziej zrównoważony stosunek aminokwasów komplementarnych, a nie tylko izolowane peptydy, których dostarcza hydrolizowany produkt.
Argument ten jest niemal identyczny z argumentem dotyczącym porównania koncentratu białek serwatki z izolatem. Koncentraty mają bardziej naturalny profil, ale izolaty są reklamowane jako produkty o większej biodostępności.
Chodzi o to, że aby wyizolować peptydy z kolagenu, produkt musi zostać poddany pewnej obróbce, co może zneutralizować niektóre z jego reklamowanych korzystnych właściwości. Dlaczego tak ważne jest, aby dowiedzieć się wszystkiego o wybranym produkcie, zanim dokonasz zakupu. Najpierw jednak poznaj kilka informacji o tym, w jaki sposób suplement kolagenowy może Ci pomóc.
Jak kolagen działa na skórę?
Jak wspomniano, dyskutowano o tym, czy kolagen jest w stanie przetrwać trawienie. Podobnie jak kolagen, wiele innych produktów spożywczych zawiera aminokwasy, a jeśli kolagen jest po prostu rozkładany na aminokwasy w trakcie procesu trawienia, dlaczego miałby być szczególnie korzystny dla więzadeł, stawów i skóry, bardziej niż jakiekolwiek inne produkty bogate w aminokwasy?
Jak się okazuje, hydrolizowany kolagen pozwala niektórym peptydom przedostać się do krwiobiegu w stanie nienaruszonym, zanim ulegną rozkładowi na części składowe. Wykazano, że peptyd znany jako prolilo-hydroksyprolina (Pro-Hyp), który odgrywa istotną rolę w zdrowiu i naprawie skóry, pozostaje nienaruszony.
Caroline Brochard-Garnier — kierownik ds. komunikacji w Rousselot – firmie produkującej żelatynę i produkty kolagenowe dla rynków leków, suplementów i żywności, wyjaśniła mechanizm działania kolagenu w artykule dla Nutraingredients.com, który został opublikowany w marcu 2015 roku:
„Gdy spożywany jest preparat zawierający peptydy kolagenowe o zoptymalizowanej masie cząsteczkowej i udowodnionej biodostępności, małe peptydy kolagenowe są szybko wchłaniane do krwiobiegu.
Obecność tych peptydów w tkance skóry, stymuluje komórki skóry (fibroblasty) i aktywuje wiele szlaków biochemicznych, co z kolei prowadzi do odpowiedzi, która jest powszechnie akceptowana:
Uważa się, że małe peptydy kolagenowe działają jako fałszywy sygnał niszczenia kolagenu w organizmie, powodując syntezę nowych włókien kolagenowych, co z kolei zwiększa elastyczność skóry i zmniejsza powstawanie zmarszczek. Ponadto stymulowana jest synteza kwasu hialuronowego, co prowadzi do zwiększenia nawilżenia skóry”.
Badania potwierdzające zasadność stosowania kolagenu dla zdrowia skóry
Szereg badań wykazał, że kolagen ma korzystny wpływ na skórę – na przykład łagodzi powstawanie związanych z wiekiem zmarszczek. Ponadto:
• Badanie z 2014 roku opublikowane w czasopiśmie Skin Pharmacology and Physiology wykazało, że starsze kobiety, które przyjmowały kolagen typu I, po ośmiu tygodniach doświadczyły „statystycznie istotnego wzrostu elastyczności skóry”. Zaobserwowano również lepsze nawodnienie skóry u starszych kobiet, chociaż wyniki te „nie osiągnęły poziomu istotności statystycznej”.
• Badanie opublikowane w 2015 roku w Journal of Medical Nutrition & Nutraceuticals wykazało, że kobiety po menopauzie, którym podawano napój kolagenowy, doświadczyły poprawy wyglądu skóry.
Według autorów: „To badanie pokazuje, że doustny suplement diety składający się z hydrolizowanego kolagenu, kwasu hialuronowego, niezbędnych witamin i minerałów prowadzi do znacznej poprawy głębokości zmarszczek. Jest także w stanie wywołać zauważalną poprawę elastyczności i nawilżenia skóry”. Naukowcy przytoczyli również wyniki poprzednich badań:
„W szczególności trzy badania z Japonii wykazały wyraźny efekt. Sumida i in. ocenili korzyści wynikające z codziennego spożywania hydrolizowanego kolagenu (10 g) na nawodnienie skóry u 20 zdrowych japońskich kobiet w porównaniu z grupą stosującą placebo (19 osób).
W porównaniu z grupą placebo, w grupie stosującej peptydy kolagenowe przez 60 dni obserwowano stopniową poprawę zdolności do absorpcji wody. Matsumoto i in. przedstawili wyniki badania sugerujące, że codzienne spożywanie peptydów kolagenowych poprawia nawilżenie skóry.
Autorzy zaobserwowali subiektywną poprawę stanu skóry ochotniczek po przyjmowaniu peptydów kolagenu rybiego przez 6 tygodni. Odsetek pozytywnej odpowiedzi u osób biorących udział w badaniu był bardzo wysoki.
Po tym badaniu, ta sama grupa naukowców przeprowadziła podwójnie ślepą próbę kontrolowaną placebo na zdrowych ochotniczkach w wieku 25-45 lat. W tym badaniu kobietom podano 2,5, 5 i 10 g kolagenu rybiego i porównano wyniki z grupą stosującą placebo.
Uwodnienie warstwy rogowej mierzono na początku badania i po 4 tygodniach. Zaobserwowano znaczącą różnicę pomiędzy grupami pacjentek w wieku powyżej 30 lat, które przyjmowały kolagen (5 g i 10 g) a grupą placebo”.
• W styczniu 2019 roku opublikowano systematyczny przegląd, w którym przeanalizowano 11 badań z użyciem hydrolizatu kolagenu lub suplementu tripeptydu kolagenowego w dawkach w zakresie od 2,5 grama do 10 gramów dziennie przez 8 do 24 tygodni. Podsumowano: „Wstępne wyniki są obiecujące dla krótko i długoterminowego stosowania doustnych suplementów kolagenowych pod kątem gojenia się ran i starzenia skóry”.
Stwierdzono, że kolagen przyjmowany doustnie „zwiększa elastyczność, nawilżenie i gęstość skóry”.
Inne właściwości prozdrowotne kolagenu
Wykazano również, że kolagen ma inne cenne właściwości prozdrowotne, w tym między innymi:
- Zmniejsza ból i sztywność stawów
- Przyśpiesza gojenie się ran
- Poprawa ciśnienie krwi i zmniejsza uszkodzenia układu sercowo-naczyniowego
- Poprawia tolerancję glukozy
- Wzmacnia kości i łagodzi objawy osteoporozy
Niektóre korzyści płynące ze spożywania kolagenu mogą być również związane z zawartą w nim glicyną. Kolagen zawiera 20 aminokwasów, a glicyna jest jednym z trzech dominujących. Glicyna (i kolagen, będący źródłem glicyny) hamuje zużycie NADPH, zmniejszając w ten sposób stan zapalny i uszkodzenia oksydacyjne w organizmie.
NADPH, czyli fosforan dinukleotydu nikotynamidoadeninowego stosuje się jako redukujący rezerwuar elektronów, aby naładować przeciwutleniacze po ich utlenieniu. NADPH jest również niezbędny do wytwarzania hormonów i tłuszczów steroidowych.
Inne bezpieczne sposoby na zwiększenie poziomu kolagenu
Możesz nie potrzebować przyjmowania suplementu kolagenowego, jeśli dostarczasz organizmowi prekursorów niezbędnych do produkcji kolagenu. W rzeczywistości niektórzy eksperci zalecają zwiększenie spożycia prekursorów zamiast samego kolagenu. Oto kilka sposobów na zwiększenie poziomu kolagenu bez konieczności stosowania suplementów:
Wytwarzanie i spożywanie domowej roboty bulionu kostnego, wytwarzanego z ekologicznego drobiu lub kości i chrząstki wołowej. Łapki kurczaka są do tego doskonałe, ponieważ pazury kurczaka są szczególnie bogate w kolagen |
Wykazano, że terapia czerwonym światłem, inaczej niskopoziomowa terapia światłem laserowym lub fotobiomodulacja, zwiększa poziom kolagenu, co pomaga zmniejszyć zmarszczki i poprawia elastyczność skóry |
Stwierdzono, że żeń-szeń, który ma właściwości przeciwutleniające i przeciwzapalne, zwiększa stężenie kolagenu w krwiobiegu i może mieć działanie przeciwstarzeniowe |
Jedno z badań wykazało, że doustne przyjmowanie żelowego proszku z aloesu prawie podwoiło produkcję kolagenu i 1,5 raza zwiększyło poziom kwasu hialuronowego, znacznie zmniejszając zmarszczki u kobiet w wieku powyżej 40 lat |
Kwas hialuronowy, ważny związek dla kolagenu w skórze, można znaleźć w bulionie kostnym, narządach, warzywach korzeniowych lub suplementach. Wykazano, że dodanie kwasu hialuronowego do diety poprawia nawilżenie i elastyczność skóry oraz zmniejsza zmarszczki. |
Na przykład, witamina C odgrywa ważną rolę w syntezie kolagenu, więc bez witaminy C organizm nie wyprodukuje kolagenu. Do warzyw i owoców bogatych w witaminę C należą kiwi, pomarańcze i inne owoce cytrusowe, pomidory, papryka i brokuły |
Przeciwutleniacze, które chronią przed szkodliwymi wolnymi rodnikami, zwiększają skuteczność istniejącego kolagenu. Owoce jagodowe takie jak jagody, jeżyny i maliny są dobrym źródłem przeciwutleniaczy |
Czosnek zawiera siarkę — składnik niezbędny do produkcji kolagenu – oraz kwas liponowy, który pomaga odbudować uszkodzone włókna kolagenowe |