Według dr. Mercoli
Jako „drugi mózg” jelita odgrywają ważną rolę w zdrowiu neurologicznym. Co ważne, badania wykazały, że probiotyki (pożyteczne bakterie) mogą pomóc w zmniejszeniu patologicznych cech choroby Alzheimera (AD), w tym płytek amyloidowych i splątków.
Jedno z najbardziej imponujących badań zostało opublikowane w Frontiers in Aging Neuroscience w 2016 roku. Sześćdziesięciu starszych pacjentów z rozpoznaniem choroby Alzheimera przez 12 tygodni otrzymywało albo placebo, albo probiotyczny produkt mleczny zawierający Lactobacillus acidophilus, Lactobacillus casei, Bifidobacterium bifidum i Lactobacillus fermentum.
Na początku i na końcu badania pacjenci zostali poddani standaryzowanej ocenie funkcji poznawczych i wysoce wrażliwemu testowi białka c-reaktywnego, który jest silnym markerem stanu zapalnego. Według neurologa – dr. Davida Perlmuttera:
„Wyniki badania były oszałamiające. Grupa kontrolna przyjmująca placebo wykazała wzrost hs-CRP, markera stanu zapalnego, o imponujące 45 procent. Natomiast w grupie przyjmującej probiotyk, marker hs-CRP… spadł o 18 procent, co wskazuje na radykalne zmniejszenie stanu zapalnego.
Oto naprawdę ekscytujące wieści. W ciągu 12 tygodni pacjenci w grupie kontrolnej przyjmującej placebo nadal doświadczali spadku funkcji psychicznych, czego można było się spodziewać… Jednak grupa przyjmująca probiotyki redukujące stan zapalny wykazała… poprawę, a ich wyniki MMSE [mini badanie stanu psychicznego] wzrosły z 8,67 do 10,57 – to ogromna poprawa.
Znów nie tylko zatrzymano spadek funkcji umysłowych, ale osoby te poprawiły działanie mózgu! Przesłanie jest takie, że stan zapalny jest bezpośrednio determinowany przez zdrowie i różnorodność naszych bakterii jelitowych, a to ma poważne implikacje pod względem zdrowia mózgu, jego funkcji i odporności na choroby”.
Twoje jelita i mózg są połączone
Od tego czasu opublikowano kilka innych badań pokazujących, że probiotyki mogą pomóc poprawić funkcje poznawcze i zahamować rozwój demencji, w tym choroby Alzheimera. Chociaż może się to wydawać zbyt proste, aby mogło być prawdziwe, ma to sens, gdy weźmie się pod uwagę głębokie powiązania, które istnieją między jelitem a mózgiem. Według Harvard Health:
„Badania pokazują, że jelito i mózg są połączone, a to połączenie nazywa się oś jelito-mózg. Oba układy są połączone poprzez biochemiczną sygnalizację między układem nerwowym w przewodzie pokarmowym, zwanym jelitowym układem nerwowym, a ośrodkowym układem nerwowym, który obejmuje mózg.
Podstawowym połączeniem sygnalizacyjnym między mózgiem a jelitami jest nerw błędny, najdłuższy nerw w ciele człowieka. Jelito zostało nazwane „drugim mózgiem”, ponieważ produkuje wiele takich samych neuroprzekaźników jak mózg… To, co wpływa na jelita, często wpływa na mózg i odwrotnie.
Kiedy mózg wyczuwa kłopoty, wyzwala reakcję walki lub ucieczki, wysyłając sygnały ostrzegawcze do jelit, dlatego stresujące zdarzenia mogą powodować problemy trawienne, takie jak rozstrój żołądka. Z drugiej strony, objawy problemów żołądkowo-jelitowych, takich jak zespół jelita drażliwego (IBS), choroba Leśniowskiego-Crohna lub przewlekłe zaparcia mogą wywoływać niepokój lub depresję”.
Probiotyk zapobiega dysfunkcjom wywołanym przez beta-amyloidy
Według badania opublikowanego w Scientific Reports w 2017 roku, szczep Bifidobacterium breve A1 może być szczególnie przydatny w leczeniu choroby Alzheimera. Używając myszy z chorobą Alzheimera, naukowcy byli w stanie potwierdzić, że codzienne doustne podawanie B. breve A1 zmniejszyło zaburzenia funkcji poznawczych normalnie indukowane przez beta-amyloid. Według autorów badania:
„wykazaliśmy również, że nieżywotne składniki bakterii lub ich metabolity w postaci octanu częściowo zahamowały spadek funkcji poznawczych obserwowany u myszy z AD.
Analiza profilowania genów wykazała, że spożycie B. breve A1 zahamowało hipokampową ekspresję genów odpowiadających za stan zapalny i reakcje immunologiczne, indukowanych przez β-amyloid. Uzyskane wyniki sugerują, że B. breve A1 ma potencjał terapeutyczny do zapobiegania zaburzeniom poznawczym w AD”.
Stwierdzono, że jednym z mechanizmów tych ochronnych efektów jest hamowanie zmian w ekspresji genów w hipokampie indukowanej przez beta-amyloid. Krótko mówiąc, bakteria miała działanie łagodzące toksyczność beta-amyloidu.
Co ciekawe, B. breve A1 w rzeczywistości nie zmienił znacząco składu mikroflory jelitowej zwierząt; korzyści wydają się być związane ze znacznie podwyższonym poziomem octanu we krwi, produktem ubocznym fermentacji przeprowadzanej przez bakterie jelitowe. Według autorów badania:
„Jedną z głównych funkcji mikroflory jelitowej jest fermentacja włókien pokarmowych w jelitach i wytwarzanie krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych (SCFA), głównie octanu, propionianu i maślanu, które są głównymi produktami końcowymi metabolizmu węglowodanów przez Bifidobacteria”.
Patrząc na poziomy SCFA we krwi zwierząt, myszy leczone B. breve A1 miały znacznie wyższe poziomy octanu, ale nie propionianu lub maślanu, w porównaniu do grupy kontrolnej.
Jednak inne SCFA pochodzące od mikroflory również mogą odgrywać pewną rolę. Badanie z 2019 roku wykazało, że szczury, którym podawano zarówno probiotyki, jak i prebiotyki, osiągały znacznie lepsze wyniki w testach pamięci przestrzennej, a ta poprawa została przypisana zwiększonemu poziomowi neurotroficznego czynnika pochodzenia mózgowego (BDNF).
Maślan – SCFA wytwarzany, gdy bakterie jelitowe fermentują błonnik - aktywuje wydzielanie BDNF. Według autorów poprawa koreluje również ze „zmniejszonym poziomem cytokin prozapalnych i lepszymi wynikami elektrofizjologicznymi w hipokampach”.
Doprowadziło to do wniosku, że „wyniki wskazują, że na rozwój upośledzenia funkcji poznawczych rzeczywiście wpływają zmiany flory jelitowej wywołane przez probiotyki i prebiotyki”.
Probiotyki mają potencjał zapobiegawczy i terapeutyczny w przypadku AD
W artykule z 2018 roku, stwierdzono, że: „probiotyki zapobiegające zaburzeniom poznawczym w chorobie Alzheimera” mogą hamować postęp neurodegeneracji poprzez:
- Regulowanie procesu zapalnego
- Przeciwdziałanie stresowi oksydacyjnemu
- Regulowanie funkcji OUN za pośrednictwem metabolitów pochodzących z bakterii, takich jak krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe
- Poprawa patogenezy poprzez zmianę składu mikroflory jelitowej
Regulacja zapalenia i stresu oksydacyjnego osiągana jest przede wszystkim poprzez wpływ mikroflory jelitowej na oś jelita-mózg, która oprócz centralnego układu nerwowego (OUN) i jelitowego układu nerwowego (ENS) obejmuje również autonomiczny układ nerwowy, układ neuroendokrynny i układ odpornościowy.
Te z kolei są powiązane z różnymi szlakami zaangażowanymi w regulację funkcji odpornościowej i homeostazy metabolicznej. Ścieżki te obejmują nerw błędny i nadnerczowo-przysadkową ścieżkę nadnerczy. Według artykułu pt. „Probiotics for Preventing Cognitive Impairment in Alzheimer's Disease:”
„Zgromadzone dowody sugerują, że zmiany mikroflory jelitowej mogą wpływać na postęp choroby neurologicznej i mogą być głównym czynnikiem w rozwoju AD.
Na przykład, ostatnie badanie przedkliniczne ujawniło znaczące różnice w składzie mikroflory jelitowej myszy transgenicznych APP w porównaniu ze zdrowymi myszami typu dzikiego… Zdecydowanie stwierdzono, że wyraźna struktura mikrobiologiczna u myszy AD mogła przyczyniać się do odkładania amyloidu…
Ponadto badanie kliniczne charakteryzujące skład mikroflory jelitowej osób z AD wykazało zmniejszoną różnorodność mikrobiologiczną i zmiany liczebności bakterii w porównaniu z kontrolami; zmiany te obejmują obniżony poziom Firmicutes i Bifidobacterium oraz zwiększony poziom Bacteroidetes”.
Naukowcy spekulują, że zmiany mikrobiomów jelitowych, umożliwiające kolonizację patogenów, które zwiększają przepuszczalność jelit, mogą zaburzać oś jelitowo-mózgową, zwiększając w ten sposób ryzyko choroby Alzheimera. Przytoczono badania, w których stwierdzono, że infekcja Enterobacteria zaostrza postęp choroby Alzheimera.
Aktywacja immunologiczna i ogólnoustrojowe zapalenie w AD
Wiele badań sugeruje, że aktywacja immunologiczna i słabe zapalenie ogólnoustrojowe i jelitowe są ważnymi czynnikami w chorobie Alzheimera, które mogą pomóc wyjaśnić, dlaczego probiotyki wydają się tak korzystne. Jak zauważono w publikacji z 2018 roku:
„…W naszym najnowszym badaniu dotyczącym roli mikroflory jelitowej u pacjentów z osłabieniem funkcji poznawczych zbadano korelację kilku różnych markerów zapalenia w kale i surowicy ze szczepami bakteryjnymi jelit…
W podgrupie 23 pacjentów… z 55 pacjentów z objawami pogorszenia funkcji poznawczych, zbadano bakterie jelitowe i układ odpornościowy, a także biomarkery stanu zapalnego w próbkach surowicy i kału.
Potwierdzając nasze wcześniejsze odkrycia… można wykryć oznaki aktywacji immunologicznej… Co najciekawsze, stwierdzono ścisłą korelację między kałem S100A12 a neopteryną w surowicy… co wskazuje na zapalenie ogólnoustrojowe i jelitowe o niskim stopniu nasilenia…
Nie stwierdzono różnicy między płciami. Odkrycia te ponownie podkreślają rolę zapalenia jelit jako możliwego patogennego kofaktora w pogorszeniu funkcji poznawczych i demencji. We wcześniejszych badaniach… opisano potencjalną rolę białek prozapalnych… w patogenezie AD.
CRP, o którym wiadomo, że wpływa negatywnie na funkcje poznawcze, było podwyższone u pacjentów bez klinicznych objawów ostrej infekcji… to wskazuje na zapalenie niskiego stopnia… w tej grupie pacjentów. Stwierdziliśmy, że prozapalny klaster Clostridium istotnie koreluje z przeciwzapalnym Faecalibacterium prausnitzii.
W niedawno przeprowadzonym badaniu zmierzono… ilość bakterii w stolcu, w tym F. prausnitzii, poziom cytokin prozapalnych i przeciwzapalnych we krwi u pacjentów z zaburzeniami poznawczymi i w grupie kontrolnej.
Pacjenci mający blaszki z amyloidu wykazywali wyższy poziom cytokin prozapalnych w porównaniu do obu kontroli i pacjentów z ujemnym wynikiem pod kątem obecności amyloidu. W tym badaniu podejrzewano możliwy związek przyczynowy między zapaleniem związanym z mikroflorą jelitową a amyloidozą…
Wszystkie te odkrycia łącznie mogą wskazywać na zmiany w osi jelito-mózg skorelowane z zapaleniem nerwów podczas pogorszenia funkcji poznawczych. Ponieważ zapalenie neurologiczne jest wczesnym zdarzeniem w patogenezie demencji, markery te mogą być ważne na samym początku tego niszczycielskiego procesu".
Autorzy spekulują, że wzrost aktywacji immunologicznej i stanu zapalnego obserwowany u pacjentów z chorobą Alzheimera może być spowodowany zmianami flory jelitowej, które zwykle występują z wiekiem.
Zauważają również, że „rola probiotyków w zapobieganiu demencji wydaje się obiecująca” i że należy przeprowadzić dalsze badania w celu dokładniejszego poznania dokładnych mechanizmów ochrony probiotyków przed neurodegeneracją.
Zapobieganie chorobie Alzheimera i leczenie poza probiotykami
Chociaż optymalizacja mikrobiomu jelitowego jest ważną częścią zapobiegania i leczenia choroby Alzheimera, musi być częścią bardziej kompleksowego planu. Dr Dale Bredesen, dyrektor badań nad chorobami neurodegeneracyjnymi w UCLA School of Medicine, omawia alternatywne metody leczenia w swojej książce.
Bredesen zidentyfikował dziesiątki zmiennych, które mogą mieć znaczący wpływ na Alzheimera, na podstawie czego opracował program leczenia, zwany ReCODE.
W 2014 roku Bredesen opublikował artykuł opisujący, w jaki sposób zastosowanie 36 parametrów zdrowego stylu życia odwróciło chorobę Alzheimera u 9 na 10 pacjentów. Obejmowało to stosowanie ćwiczeń fizycznych, dietę ketogenną, optymalizację poziomu witaminy D i innych hormonów, wydłużanie czasu snu, medytację, detoksykację i eliminację glutenu oraz przetworzonej żywności.