Wzrasta liczba zatruć lekami wśród dzieci

Według dr. Mercoli

Oprócz powodowania szerokiej gamy działań niepożądanych u osób przyjmujących leki, powszechne rutynowe stosowanie farmaceutyków stanowi również poważne ryzyko dla dzieci, jeśli dostaną się w ich ręce.

W 2016 roku prawie połowa populacji USA przyjmowała co najmniej jeden lek. 24% używało trzech lub więcej leków, a 12,6% brało więcej niż pięć różnych leków. Według krajowego badania dotyczącego ambulatoryjnej opieki medycznej z 2016 roku, 73,9% wszystkich wizyt lekarskich obejmowało również leczenie farmakologiczne.

Jak można się spodziewać, zażywanie leków dramatycznie wzrasta wraz z wiekiem. W 2016 roku 18% dzieci w wieku poniżej 12 lat przyjmowało leki na receptę, w porównaniu z 85% dorosłych w wieku powyżej 60 lat. Chociaż ta tendencja jest wystarczająco niepokojąca, a leki na receptę są obecne w większości domów, rośnie również liczba cierpiących dzieci ze względu na przypadkowe zatrucia.

Leki stanowią poważne zagrożenie dla małych dzieci

Zgodnie z artykułem opublikowanym w 2012 roku w Journal of Pediatrics, w którym dokonano przeglądu danych pacjentów z National Poison Data System of the American Association of Poison Control Centers, 453 559 dzieci w wieku 5 lat lub młodszych zostało przyjętych do zakładu opieki zdrowotnej po narażeniu na potencjalnie toksyczną dawkę leku farmaceutycznego między 2001 a 2008 rokiem.

W tym czasie liczba zatruć lekami wzrosła o 22%. Dziewięćdziesiąt pięć procent przypadków było spowodowanych samoekspozycją, co oznacza, że dzieci weszły w posiadanie leku i wzięły go same, w przeciwieństwie do podania nadmiernej dawki przez pomyłkę.

Czterdzieści trzy procent wszystkich dzieci przyjętych do szpitala po przypadkowym połknięciu leku trafiło na oddział intensywnej terapii, a leki na receptę (w przeciwieństwie do leków dostępnych bez recepty) były odpowiedzialne za 71% poważnych działań niepożądanych, w tym opioidy, środki uspokajająco-nasenne oraz leki na choroby sercowo-naczyniowe, które znalazły się na szczycie listy leków powodujących poważne szkody. Jak zauważają autorzy:

„Wysiłki prewencyjne okazały się niewystarczające w obliczu rosnącej dostępności leków na receptę, szczególnie tych bardziej niebezpiecznych”.

Przechowuj wszystkie leki w pojemnikach zabezpieczonych przed dostępem dzieci

Jeśli jesteś starszy, możesz przypomnieć sobie, że Twoi rodzice lub dziadkowie mieli zamykaną szafkę na leki, w której je przechowywali. Niewiele osób trzyma obecnie leki w zamkniętych szafkach lub pudełkach, nie zdając sobie sprawy z poważnego ryzyka, jakie stanowią dla małych dzieci.

Ryzyko jest jeszcze większe, jeśli posortujesz leki w łatwo otwierające się codzienne organizery pigułek, zamiast przechowywać każdy lek w oryginalnym, zabezpieczonym przed dziećmi pojemniku.

W artykule opublikowanym w 2020 roku w The Journal of Pediatrics, w którym „zidentyfikowano rodzaje opakowań leków, które dzieci zażyły bez nadzoru”, stwierdzono, że 51,5% przypadków dotyczyło narażenia na lek w wyniku usunięcia go z oryginalnego opakowania zabezpieczonego przed dostępem dzieci.

Co ciekawe, w 49,3% przypadków związanych z lekami na nadpobudliwość z deficytem uwagi i 42,6% przypadków z udziałem opioidu, lek nie był w żadnym pojemniku. Innymi słowy, dziecko znalazło pigułkę lub pigułki leżące gdzieś w domu. W 30,7% wszystkich przypadków, w których dziecko spożyło lek, narażenie dotyczyło leku dziadka. Jak zauważają autorzy:

„Wysiłki mające na celu zmniejszenie narażenia na SDM [dużą dawkę leku] powinny również dotyczyć ekspozycji, w których dorośli, a nie dzieci, usuwają leki z opakowań zabezpieczających przed dostępem dzieci.

Innowacje w zakresie opakowań/przechowywania leku zaprojektowane w celu zachęcenia dorosłych do trzymania produktów w opakowaniach zabezpieczonych przed dziećmi i określone komunikaty edukacyjne mogą być ukierunkowane na podstawie typowych warunków narażenia, klasy leków i odbiorców leków.”

Rośnie również liczba przypadków przedawkowania leków przez nastolatków

Podczas gdy niemowlęta są znane z wkładania wszystkiego do ust, co czyni je szczególnie podatnymi na przypadkowe narażenie na leki, przedawkowanie leków, szczególnie tych obejmujących opioidy i benzodiazepiny, staje się coraz bardziej rozpowszechnione wśród nastolatków z dostępem do tych leków.

Według badania opublikowanego w 2019 roku w czasopiśmie Clinical Toxicology, 296 838 dzieci w wieku poniżej 18 lat było narażonych na benzodiazepiny od stycznia 2000 roku. Do grudnia 2015 roku ekspozycja na benzodiazepiny w tej grupie wiekowej wzrosła o 54%. Według autorów artykułu:

„Nasilenie działań niepożądanych również wzrosło, podobnie jak częstość przyjmowania wielu leków, zwłaszcza wśród dzieci w wieku od 12 do <18 lat. Prawie połowa wszystkich zgłoszonych ekspozycji w 2015 roku została udokumentowana jako celowe nadużycie, niewłaściwe użycie lub próba samobójcza, co odzwierciedla zmianę w porównaniu do poprzednich lat…

Dostawcy usług medycznych i opiekunowie powinni być świadomi rosnącej epidemii, aby uniknąć szkód wśród młodzieży, małych dzieci i niemowląt”.

Podobny trend stwierdzono w przypadku opioidów. W badaniu z 2017 roku, które dotyczyło ekspozycji na opioidy na receptę wśród dzieci i młodzieży w Stanach Zjednoczonych w latach 2000–2015, stwierdzono:

„Ośrodki kontroli zatruć otrzymały doniesienia o 188 468 przypadkach narażenia na opioidy dostępne na receptę wśród dzieci w wieku <20 lat w latach 2000–2015… Hydrokodon stanowił największy odsetek przypadków narażenia (28,7%), a 47,1% dzieci narażonych na buprenorfinę zostało przyjętych do obiektu opieki zdrowotnej (HCF).

Szanse na przyjęcie do HCF były wyższe w przypadku nastolatków niż dzieci w wieku od 0 do 5 lat lub dzieci w wieku od 6 do 12 lat. Nastolatki miały również większe ryzyko poważnych działań niepożądanych… Wskaźnik podejrzeń samobójstw związanych z opioidami wśród nastolatków wzrósł o 52,7% w okresie trwania badania”.

Ważne środki ostrożności

Amerykańskie Centra Kontroli i Prewencji Chorób promują i wspierają kampanię pt. „Up and Away and Out of Sight”, która koncentruje się wokół „kilku prostych, opartych na danych działaniach, które rodzice i opiekunowie mogą podjąć, aby zapobiec przedawkowaniu leków u dzieci”. Te zdroworozsądkowe środki ostrożności obejmują następujące wskazówki:

• Przechowuj leki (i suplementy) w oryginalnym opakowaniu w miejscu niedostępnym dla dziecka. Nie przechowuj leków na stoliku nocnym, torebce lub stoliku, gdzie małe dłonie prawdopodobnie je odkryją. Wszelkie leki przechowywane w lodówce powinny być w opakowaniu zabezpieczonym przed dziećmi. Upewnij się również, że leki są bezpiecznie przechowywane w miejscach, które często odwiedza Twoje dziecko, takich jak dom dziadka lub opiekunki do dziecka.
• Po każdym użyciu odłóż wszystkie leki na swoje miejsce.
• Pamiętaj, aby ponownie zamknąć opakowanie po każdym użyciu.
• Porozmawiaj z dziećmi o bezpieczeństwie medycyny; nigdy nie mów im, że lekarstwo jest „jak cukierek”, aby skłonić je do zażywania leku.
• Przypomnij gościom, aby podczas wizyty umieszczali torby, torebki i płaszcze z lekarstwami w bezpiecznym miejscu.

Co robić w razie przypadkowego narażenia na działanie leków?

Jeśli podejrzewasz, że twoje dziecko zażyło lek na receptę lub lekarstwa dostępne bez recepty, nawet jeśli nie pojawiły się jeszcze żadne objawy, natychmiast zadzwoń na linię pomocy leczenia zatruć.

Jeśli nie masz pewności, jakie leki zażyło Twoje dziecko, zadzwoń pod numer 112 lub numer alarmowy w Twojej okolicy, aby przewieźć je do najbliższej placówki medycznej. Chociaż Twoje dziecko może wyglądać dobrze w pierwszych minutach, może się to szybko zmienić. Należy jak najszybciej rozpocząć leczenie, aby zmniejszyć ryzyko trwałego uszkodzenia narządów lub potencjalnej śmierci.

Pamiętaj, aby zabrać ze sobą nazwy leków, które dziecko mogło przypadkowo połknąć, a także wszelkich leków, które dziecko zażyło w ciągu ostatnich 24 godzin, zgodnie z zaleceniami lekarza, informacje dotyczące wszelkich alergii oraz zmian i objawów, które mogłeś zauważyć.

Niestety objawy przedawkowania leków mogą się znacznie różnić w zależności od rodzaju leku, dawki i wieku dziecka. Objawy przedawkowania mogą obejmować:

Jeśli Twoje dziecko wykaże którykolwiek z poniższych symptomów, natychmiast zadzwoń pod numer 112:

Epidemia opioidów zbiera żniwo wśród dzieci

Ważne jest, aby zdać sobie sprawę, że wiele leków może zagrażać życiu małego dziecka, nawet w małych dawkach. Dotyczy to szczególnie opioidów i buprenorfiny – leku stosowanego w leczeniu uzależnienia od opioidów. Jak zauważono w artykule z 2005 roku na temat narażenia na opioidy u małych dzieci:

„Połknięcie opioidowych środków przeciwbólowych przez dzieci może prowadzić do znacznej toksyczności prowadzącej do depresji układu oddechowego i ośrodkowego układu nerwowego. Dokonano przeglądu literatury medycznej w celu ustalenia, czy niskie dawki opioidów są niebezpieczne w populacji dzieci i młodzieży w wieku poniżej 6 lat.

Metadon okazał się być najbardziej toksycznym z opioidów; toksyczne dawki są niskie, a pojedyncza tabletka może prowadzić do śmierci. Wszystkie dzieci, które przyjęły dowolną ilość metadonu, muszą być obserwowane na oddziale ratunkowym przez co najmniej 6 godzin i brane pod uwagę przy przyjęciu do szpitala.

Większość innych opioidów jest lepiej tolerowana po spożyciu tak małych ilości jak jedna lub dwie tabletki. Opierając się na ograniczonych danych dostępnych dla tych opioidów, dochodzimy do wniosku, że dawki ekwiwalergiczne – 5 mg/kg kodeiny lub większe – wymagają 4 do 6 godzin obserwacji w szpitalu.

Dane dotyczące propoksyfenu i wszystkich preparatów o przedłużonym uwalnianiu są ograniczone; dłuższy okres półtrwania sugerowałby potrzebę dłuższych okresów obserwacji. Wszystkie przypadki zażycia opioidów prowadzące do depresji oddechowej lub znacznej depresji ośrodkowego układu nerwowego wymagają przyjęcia na oddział intensywnej terapii”.

Podobnie stwierdzono w dokumencie z 2006 roku dotyczącym działań niepożądanych wynikających z przypadkowego narażenia na buprenorfinę wśród dzieci:

„Buprenorfina w postaci podjęzykowej została niedawno wprowadzona na rynek amerykański w leczeniu uzależnienia od opioidów. Zgłaszamy przypadki 5 małych dzieci z depresją oddechową i psychiczną po przypadkowym narażeniu na buprenorfinę.

Pomimo częściowego działania agonisty buprenorfiny i zahamowania depresji oddechowej, wszystkie dzieci wymagały przyjęcia do szpitala i terapii antagonistami opioidów lub mechanicznego wspomagania wentylacji…

Coraz częstsze stosowanie buprenorfiny jako domowej terapii uzależnienia od opioidów w Stanach Zjednoczonych budzi obawy dotyczące zdrowia dzieci”.

Główne przesłanie jest takie, że wraz ze wzrostem leczenia uzależnień od narkotyków i jego rozpowszechnienia we wszystkich grupach wiekowych wzrasta również ryzyko niezamierzonego narażenia na te leki. Małe dzieci biorą do ust prawie wszystko i często nie rozpoznają różnicy między pigułkami a cukierkami.

Jako rodzice i opiekunowie musimy po prostu podjąć niezbędne środki ostrożności, aby wszystkie leki przechowywać w bezpiecznym miejscu, z dala od ciekawych wszystkiego dzieci. Brak zabezpieczenia leków może mieć tragiczne konsekwencje, więc proszę, nie ignoruj tego problemu.