Korzyści zdrowotne wynikające z picia herbaty w sytuacjach kryzysowych

Sprawdzone fakty
książka

W skrócie -

  • Podczas pandemii koronawirusa, herbata jest kojącym, relaksującym i orzeźwiającym napojem, który łączy rodziny
  • Według Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa, herbata stała się bardziej popularnym napojem niż mleko, soki owocowe i napoje gazowane
  • W badaniach naukowych odkryto, że herbata łagodzi objawy depresji bez konieczności użycia niebezpiecznych leków przeciwdepresyjnych
  • Badania wykazały, że herbata zmniejsza lęk i poprawia funkcje poznawcze
  • Picie herbaty może poprawić zdrowie serca, wątroby i mózgu, gęstość mineralną kości, kontrolę wagi oraz wspiera prawidłowe ciśnienie krwi

Według dr. Mercoli

Istnieje wiele dobrze udokumentowanych korzyści medycznych związanych z konsumpcją herbaty, ale podczas pandemii koronawirusa znaczące są również korzyści psychologiczne wynikające z zaplanowanego „czasu na herbatę” z rodziną. W Wielkiej Brytanii „popołudniowa herbata” tradycyjnie podawana w pokoju rodzinnym lub ogrodzie oraz „high tea” podawana po pracy przy stole jadalnym, są częścią tradycji i mentalności narodu.

Obecnie, podczas przestojów spowodowanych przez COVID-19, rytuały związane z piciem herbaty stały się jeszcze ważniejsze w Wielkiej Brytanii. CNN zauważa, że herbata może zyskać przewagę także w innych aspektach. Według Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa mleko, soki owocowe i napoje gazowane stają się coraz mniej popularnymi napojami, w przeciwieństwie do herbaty.

Picie herbaty rośnie również w Stanach Zjednoczonych, gdzie czasami nazywana jest „quarantea”. Chociaż można by pomyśleć, że największe spożycie herbaty ma miejsce w krajach, w których jest ona najbardziej popularna, np. w Chinach lub Wielkiej Brytanii, to krajem o największym spożyciu herbaty jest w rzeczywistości Turcja, gdzie ludzie piją zdumiewającą ilość – 6,96 funta herbaty rocznie.

Oprócz krajów intensywnie pijących herbatę na Bliskim Wschodzie i Wielkiej Brytanii, siódmym co do wielkości krajem pijącym herbatę jest Nowa Zelandia. Jakie są powody, dla których ten napój jest tak popularny, szczególnie podczas pandemii COVID-19?

Herbata pomaga złagodzić depresję

Prawdopodobnym i zrozumiałym rezultatem zmiany stylu życia ludzi, których obecne życie zostało odcięte od przyjaciół, szkół, miejsc pracy, zainteresowań i planów w wyniku restrykcji COVID-19, jest depresja. Ankieta Gallupa przeprowadzona w 2014 roku wykazała, że około 12,4% bezrobotnych Amerykanów cierpiało na depresję lub było z jej powodu leczonych. Kiedy bezrobocie stało się długotrwałe, powyżej 27 tygodni, liczba ta wzrosła do 18%.

Według „New York Times”, w maju 2020 roku po tygodniach najwyższych stóp bezrobocia w historii spowodowanych przez koronawirusa, jedna trzecia Amerykanów wykazywała objawy klinicznego niepokoju lub depresji. Prawie połowa stwierdziła, że kwarantanna spowodowała szkodę dla ich zdrowia psychicznego – a liczba wykonanych telefonów do krajowego centrum numerów interwencyjnych wzrosła o 1 000% w porównaniu z poprzednim rokiem, co świadczy o lęku i rozpaczy wielu osób.

Na szczęście w badaniach naukowych stwierdzono, że herbata łagodzi objawy depresji bez konieczności stosowania niebezpiecznych i często szkodliwych leków przeciwdepresyjnych. Według The New York Times:

„Picie herbaty wiąże się z niższym ryzykiem depresji. Metaanaliza 11 badań z 2015 roku z udziałem prawie 23 000 uczestników wykazała, że na każde trzy filiżanki herbaty spożywane codziennie względne ryzyko depresji spadało o 37%”.

Badanie opublikowane w 2019 roku w czasopiśmie BMC Geriatric wykazało, że:

„…Konsekwentne i częste picie herbaty wiązało się ze znacznie mniejszymi objawami depresyjnymi, na co częściowo wpłynął również status społeczno-ekonomiczny, zachowania zdrowotne, zdrowie fizyczne, funkcje poznawcze i zaangażowanie społeczne”.

Badanie wykazało, że korzyści płynące z picia herbaty były widoczne głównie u starszych Chińczyków. Stwierdzono, że:

„Konsekwentne i częste picie herbaty może skutecznie zmniejszyć ryzyko wystąpienia objawów depresyjnych u osób starszych w Chinach. Promowanie tradycyjnego stylu życia związanego z piciem herbaty może być opłacalnym sposobem na zdrowe starzenie się w Chinach”.

Zidentyfikowane mechanizmy łagodzące depresję

Czy łagodzące depresję właściwości herbaty wynikają z zawartości kofeiny? Jeśli tak, herbata miałaby takie same korzyści jak kawa i inne napoje bogate w kofeinę. Według badania opublikowanego w czasopiśmie Nutrients, substancje inne niż kofeina mogą wyjaśniać wpływ herbaty na nastrój i zdrowie emocjonalne:

„Doustne podawanie polifenolu z zielonej herbaty przez 7 dni znacznie zmniejszyło bezruch w mysim modelu depresji, co sugeruje, że ten polifenol ma działanie przeciwdepresyjne.

Polifenole z zielonej herbaty zmniejszały również poziom kortykosteronu i hormonów adrenokortykotropowych [u myszy], zmniejszając w ten sposób nieodpowiednie reakcje na stres poprzez hamowanie osi podwzgórzowo-przysadkowo-nadnerczowej. Wiadomo, że stres jest jednym z najważniejszych czynników odpowiedzialnych za zaburzenia depresyjne”.

Badanie opublikowane w czasopiśmie Pharmacological Research wykazało podobny mechanizm u myszy:

„Polifenole z zielonej herbaty znacznie zmniejszyły bezruch zarówno w FST [test wymuszonego pływania], jak i TST [test zawieszenia ogona], ale nie zmieniły aktywności ruchowej w teście w otwartym polu, co sugeruje, że GTP [polifenol z zielonej herbaty] ma działanie przeciwdepresyjne oraz że działanie to nie wywołało niespecyficznych zmian motorycznych u myszy.

Polifenole z zielonej herbaty zmniejszały również poziom kortykosteronu w surowicy i poziomy ACTH u myszy narażonych na FST. Niniejsze badanie wykazało, że GTP wywiera działanie przeciwdepresyjne w mysich behawioralnych modelach depresji, a mechanizm może obejmować hamowanie osi podwzgórze-przysadka-nadnercza”.

Herbata zmniejsza lęk i poprawia funkcje poznawcze

Pandemia COVID-19 spowodowała, że wiele osób straciło pracę, dochody, aspiracje zawodowe i edukacyjne, a niektóre osoby straciły nawet domy. Nic dziwnego, że wielu cierpi obecnie na negatywne skutki psychologiczne, takie jak objawy stresu pourazowego, lęk, dezorientacja i gniew.

Według badań opublikowanych w marcu 2020 roku w The Lancet, 34% z 2 760 właścicieli koni z Australii poddanych kwarantannie z powodu wybuchu końskiej grypy w latach 2007–2008 zaraportowało wysoki poziom niepokoju psychicznego. W grupie niepoddanej kwarantannie ten odsetek wyniósł 12%.

Zielona herbata może zmniejszać negatywne stany psychiczne, takie jak lęk i poprawia funkcje poznawcze. Według metaanalizy opublikowanej w czasopiśmie Phytomedicine:

„W recenzowanych badaniach przedstawiono dowody na to, że zielona herbata wpływa na objawy psychopatologiczne (np. zmniejszenie lęku), funkcje poznawcze (np. poprawia pamięć i koncentrację) i funkcję mózgu (np. powoduje aktywację pamięci roboczej obserwowaną w funkcjonalnym MRI).”

Pozytywne efekty poznawcze herbaty są szczególnie ważne dla osób starszych, które mogą mieć do czynienia zarówno z sytuacjami przypominającymi kwarantannę, jak i wyzwaniami poznawczymi. Chociaż korzystne efekty mogą pochodzić z relaksującego kontekstu, w którym herbata jest spożywana – przygotowanie naparu w ulubionej filiżance i odpoczynek od kłopotów – prawdopodobnie mają one również podstawy fizyczne. Według czasopisma Phytomedicine:

„Skutków zielonej herbaty nie można przypisać jednemu składnikowi napoju. Korzystny wpływ zielonej herbaty na funkcje poznawcze obserwuje się ze względu na łączny efekt działania zarówno kofeiny, jak i l-teaniny. Stwierdzono, że oddzielne podawanie którejkolwiek z tych substancji wywiera mniejszy wpływ”.

Picie herbaty przynosi wiele korzyści zdrowotnych

Nawet w stabilnych czasach, gdy nie ma „kwarantanny”, herbata oferuje wiele korzyści. Nie należy czuć się przytłoczonym z powodu różnych rodzajów herbaty.

Herbaty czarne, białe, zielone, oolong i pu'erh pochodzą z rośliny Camelia sinensis i różnią się jedynie sposobem suszenia i przygotowania liści. Na przykład, w przypadku czarnej herbaty liście uległy utlenieniu – jest to proces, w którym enzymy reagują z tlenem. Liście zielonej herbaty nie są utleniane, ale gotowane na parze i smażone na patelni zaraz po wysuszeniu.

Ekstrakt z zielonej herbaty zawiera większe ilości EGCG (galusanu epigallokatechiny) niż czarna herbata. Inne korzyści płynące z picia zielonej herbaty również są imponujące. Zielona herbata:

  • Poprawia zdrowie serca, wątroby i mózgu, gęstość mineralną kości i kontrolę masy ciała oraz wspiera prawidłowe ciśnienie krwi
  • Zmniejsza stres oksydacyjny
  • Poprawia wydajność ćwiczeń, regenerację mięśni i wzmacnia ochronę przeciwutleniającą

Według Journal of Indian Society of Periodontology, zielona herbata może mieć również pozytywny wpływ na następujące aspekty:

Utrata masy ciała — EGCG zapobiega rozpadowi noradrenaliny, powodując w ten sposób przyśpieszenie metabolizmu.

Starzenie się — przeciwutleniacze zawarte w zielonej herbacie chronią skórę przed szkodliwym działaniem wolnych rodników, które powodują zmarszczki i starzenie się skóry.

Odporność — polifenole i flawonoidy znajdujące się w zielonej herbacie pomagają wzmocnić układ odpornościowy.

Choroby sercowo-naczyniowe — zielona herbata pomaga zapobiegać chorobom serca i udarom.

Choroby wątroby — mężczyźni, którzy piją więcej niż 10 filiżanek zielonej herbaty dziennie, rzadziej chorują na zaburzenia wątroby.

Nowotwory — EGCG hamuje angiogenezę komórek nowotworowych poprzez zatrzymanie produkcji związków angiogennych.

Zapalenie stawów — zielona herbata pomaga zapobiegać i zmniejsza ryzyko rozwoju reumatoidalnego zapalenia stawów.

Cukrzyca — zielona herbata poprawia metabolizm lipidów i glukozy, zapobiega nagłemu wzrostowi poziomu cukru we krwi i wyrównuje tempo metabolizmu.

Choroba Alzheimera — EGCG zmniejsza wytwarzanie beta-amyloidu, białka, które tworzy płytki uszkadzające mózg chorych na chorobę Alzheimera.

Choroba Parkinsona — przeciwutleniacze zawarte w zielonej herbacie pomagają zapobiegać uszkodzeniom komórek w mózgu, które mogą powodować chorobę Parkinsona, a tym samym zapobiegają jej.

Przeziębienie i grypa — EGCG to silny przeciwutleniacz katechinowy występujący w zielonej i białej herbacie – może bezpośrednio zabijać bakterie i wirusy.

Astmę — teofilina w zielonej herbacie rozluźnia mięśnie wspierające oskrzela, zmniejszając nasilenie astmy.

Stres — L-teanina jest rodzajem aminokwasu zawartym w zielonej herbacie; pomaga złagodzić stres i niepokój.

Zatrucie pokarmowe — katechina znajdująca się w zielonej herbacie może zabijać bakterie, które powodują zatrucia pokarmowe oraz neutralizuje toksyny wytwarzane przez te bakterie.

Ludzki wirus niedoboru odporności — EGCG działa jak blokada dla białka transportującego HIV do komórek gospodarza.

Próchnica zębów — wpływ ekstraktu z zielonej herbaty na hamowanie próchnicy zębów u chomików i na odporność szkliwa na kwasy były sugerowane zarówno w badaniach in vivo jak i in vitro.

Zdrowie przyzębia — hamujący wpływ katechiny zawartej w zielonej herbacie na patogeny przyzębia może stanowić podstawę korzystnego wpływu codziennego spożywania zielonej herbaty na zdrowie przyzębia.

Nieświeży oddech — nieświeży oddech jest najczęściej spowodowany lotnymi związkami siarki, takimi jak H2S i CH3SH wytwarzanymi w jamie ustnej. Wykazano, że polifenole zawarte w herbacie mają działanie przeciwdrobnoustrojowe i usuwają brzydkie zapachy.

Herbata zmniejsza stan zapalny i pomaga zwalczać raka

Badania naukowe wykazały, że składniki herbaty mogą zmniejszać stan zapalny i tworzenie się płytki miażdżycowej. Według Harvard Heart Letter:

„Herbata jest dobrym źródłem związków zwanych katechinami i epikatechinami, które uważa się związki odpowiedzialne za korzystny wpływ herbaty na zdrowie” – powiedzia dr Howard Sesso, profesor medycyny w Harvard Medical School i epidemiolog w szpitalu Brigham and Women's Hospital.

Związki te należą do grupy chemicznych substancji roślinnych zwanych flawonoidami. Badania sugerują, że flawonoidy pomagają tłumić stany zapalne, a to z kolei może zmniejszać gromadzenie się płytki miażdżycowej w tętnicach. Zielona herbata ma nieco wyższe ilości tych substancji chemicznych niż czarna herbata”.

Zielona herbata może również pomóc w walce z rakiem prostaty – drugim najczęściej diagnozowanym rakiem u mężczyzn. W jednym z badań dotyczącym raka prostaty (PCa), opublikowanym w czasopismie Medicine w Baltimore, napisano:

„...zaobserwowano trend zmniejszonego występowania PCa z każdym wzrostem spożycia zielonej herbaty o 1 filiżankę/dzień… Nasze nowe dane wykazały, że wyższe spożycie zielonej herbaty liniowo zmniejszało ryzyko PCa przy więcej niż 7 filiżankach/dzień, a katechiny zawarte w zielonej herbacie skutecznie zapobiegają rozwojowi PCa”.

Zielona herbata może być również narzędziem w walce przeciw rakowi wątroby. Metaanaliza opublikowana w 2017 roku w czasopiśmie Nutrition and Cancer wykazała istotny odwrotny związek dawka-odpowiedź między piciem zielonej herbaty a ryzykiem raka wątroby. Ten odwrotny związek okazał się wzrastać wraz z latami picia zielonej herbaty i spożywania czterech filiżanek zielonej herbaty dziennie. Według artykułu:

„Odkryliśmy również trend zmniejszania częstości występowania raka wątroby wraz ze wzrostem liczby lat spożywania zielonej herbaty (istotność po > 20 latach). Stwierdzono istotny związek dawka-odpowiedź między piciem zielonej herbaty a ryzykiem raka wątroby.

Trend spadkowy był najbardziej widoczny, gdy spożycie zielonej herbaty wzrosło do około 4 filiżanek dziennie. Wyniki wykazały, że zwiększenie spożycie zielonej herbaty może mieć działanie zapobiegające rakowi wątroby”.

Obecna pandemia jest bezprecedensowa, a ludzie nie wiedzą, kiedy się skończy i obawiają się zachorowania. Nikt nie wie, jaki będzie świat po zakończeniu kryzysu, a rządy i organizacje zdrowia publicznego oferują niezbyt bogate perspektywy na przyszłość. Herbata (nazywana też quarantea) – ze swoim atrakcyjnym, kojącym smakiem i wieloma korzyściami zdrowotnymi – z pewnością jest przydatna podczas pandemii COVID-19.