Według dr. Mercoli
Żelazo jest niezbędnym składnikiem odżywczym, stanowiącym integralną część setek funkcji biologicznych, w tym transportu tlenu, syntezy DNA i metabolizmu energii. Prawie każda komórka organizmu zawiera żelazo. Rośliny, bakterie, zwierzęta, a nawet komórki rakowe nie mogą bez niego przetrwać.
Rośliny używają żelaza do produkcji chlorofilu, podczas gdy zwierzęta i ludzie potrzebują go do produkcji hemoglobiny – białka zawartego w czerwonych krwinkach używanego do transportu tlenu. Około 6% żelaza w organizmie występuje w formie związanej jako składnik białek, a 25% jest magazynowane w postaci ferrytyny.
Nadmiar lub niedobór żelaza może mieć poważne konsekwencje. Jednak wielu ludzi i lekarzy nie zdaje sobie sprawy z tego, że nadmierna ilość żelaza występuje częściej niż jego niedobór.
Lekarze najczęściej sprawdzają poziom żelaza w związku z anemią, ale nadmiar żelaza jest znacznie częstszym problemem. Dorośli mężczyźni i kobiety nie miesiączkujące są narażeni na niebezpiecznie wysoki poziom żelaza. Nieleczony nadmiar żelaza może uszkodzić narządy i przyczynić się do rozwoju chorób serca, cukrzycy, chorób neurodegeneracyjnych i raka.
Wysoki poziom żelaza został powiązany z krótszym życiem
Naukowcy powiązali nadmiar żelaza z kilkoma chorobami i odkryli, że ludzie starzeją się w szybszym tempie, gdy mają nadmierne ilości żelaza w organizmie. Europejscy naukowcy zebrali informacje z międzynarodowej bazy danych, aby przetestować tę teorię.
Zbiór danych obejmował około 1,75 miliona przypadków. Przeanalizowano całkowitą liczę przeżywanych lat (długość życia), łączną liczbę lat charakteryzujących się dobrym zdrowiem (stan zdrowia) i dożycie późnej starości (długowieczność). W badaniach genetycznych naukowcy zidentyfikowali 10 loci, które wydają się wpływać na proces starzenia.
Większość loci była związana z chorobami układu krążenia. Na podstawie analizy statystycznej stwierdzono, że „geny zaangażowane w metabolizm żelaza we krwi są częściowo odpowiedzialne za zdrowe i długie życie”.
Nowe informacje są ekscytujące, ponieważ sugerują modyfikowalny mechanizm wyjaśniający biologiczny proces starzenia się i różnice w częstości występowania chorób przewlekłych u ludzi. Naukowcy zauważyli, że wysoki poziom żelaza może zmniejszyć „zdolność organizmu do zwalczania infekcji w starszym wieku”, co może być kolejnym powodem, dla którego wiek jest czynnikiem wpływającym na ciężkość chorób zakaźnych.
Według Paula Timmersa z Uniwersytetu w Edynburgu, dane dają również rozsądne wyjaśnienie związku między spożywaniem czerwonego mięsa a chorobami serca. Chociaż w przeszłości obwiniano cholesterol, w coraz większej liczbie badań nie znaleziono związku między cholesterolem a chorobami serca. Timmers skomentował:
„Jesteśmy bardzo podekscytowani tymi odkryciami, ponieważ wyraźnie sugerują, że wysoki poziom żelaza we krwi skraca okres życia w zdrowiu, a utrzymywanie poziomu żelaza pod kontrolą może zapobiec uszkodzeniom związanym z wiekiem. Spekulujemy, że nasze odkrycia dotyczące metabolizmu żelaza pozwolą wyjaśnić, dlaczego bardzo wysokie spożycie bogatego w żelazo czerwonego mięsa jest powiązane z chorobami związanymi z wiekiem, takimi jak choroby serca”.
Nadmiar żelaza upośledza funkcję mitochondriów
Naukowcy wiedzą od połowy lat 90., że żelazo związane z białkiem, takim jak hemoglobina, odgrywa istotną rolę w metabolizmie i wzroście komórek. Jednak niezwiązane żelazo zapoczątkowuje reakcję, w której powstają wolne rodniki hydroksylowe z nadtlenku wodoru. To jeden z najbardziej szkodliwych wolnych rodników w organizmie, który może powodować poważne dysfunkcje mitochondriów.
Wolne rodniki hydroksylowe uszkadzają błony komórkowe, białka i DNA. Inne badania wykazały, że nadmiar żelaza sprzyja apoptozie i ferroptozie w kardiomiocytach. Apoptoza to zaprogramowana śmierć chorych i zużytych komórek. Jak sama nazwa wskazuje, ferroptoza odnosi się do śmierci komórki, która jest szczególnie zależna od żelaza i regulowana przez nie.
Kardiomiocyty to komórki mięśniowe w sercu, które generują i kontrolują skurcze serca. Krótko mówiąc, nadmiar żelaza może upośledzać czynność serca. Są to dwa sposoby, w jakie nadmiar żelaza może prowadzić do kardiomiopatii, która jest główną przyczyną śmierci pacjentów z hemochromatozą.
Nadmiar żelaza wpływa również na ciśnienie krwi i inne markery chorób układu krążenia oraz kontrolę glikemii u osób z zespołem metabolicznym. Badanie zostało przeprowadzone z udziałem 64 uczestników, u których zdiagnozowano zespół metaboliczny. Uczestnicy zostali losowo przydzieleni do dwóch grup. Pierwsza grupa oddała krew na początku badania i ponownie po 4 tygodniach.
Naukowcy regulowali ilość oddawanej krwi i poziom żelaza każdej osoby. Mierzono skurczowe ciśnienie krwi, wrażliwość na insulinę, stężenie glukozy w osoczu i poziom hemoglobiny A1c. Grupa, która oddała krew, doświadczyła znaczącego obniżenia skurczowego ciśnienia krwi i miała niższy poziom glukozy we krwi, hemoglobiny A1c i niższe tętno. Nie stwierdzono wpływu na wrażliwość na insulinę.
We wcześniejszych badaniach naukowcy upuszczali krew u osób z przewlekłą dną moczanową. Dwunastu uczestników z hiperurykemią przez 28 miesięcy oddawało krew, aby utrzymać możliwie najniższy poziom żelaza, bez wywoływania anemii. Dane wykazały wyraźne zmniejszenie liczby i ciężkości ataków dny. Stwierdzono, że upuszczanie krwi jest bezpieczne i korzystne dla zdrowia.
Jak wzrasta poziom żelaza?
Mężczyźni i kobiety, które nie miesiączkują, mają wyższe ryzyko gromadzenia się żelaza, ponieważ organizm ma ograniczone możliwości wydalania nadmiaru żelaza. W przypadku choroby genetycznej takiej jak hemochromatoza, organizm gromadzi nadmierne i szkodliwe ilości żelaza. Nieleczona hemochromatoza przyczynia się do rozwoju wielu zaburzeń omówionych powyżej.
Hemochromatoza jest powszechną chorobą genetyczną u Amerykanów. Chorują osoby, które odziedziczyły dwie mutacje genetyczne – jedną od matki i jedną od ojca. W jednym z badań naukowcy oszacowali, że od 40% do 70% osób z wadliwymi genami w końcu doświadczy przeciążenia żelazem.
Łatwo jest również spożyć zbyt dużą ilość żelaza wraz z pożywieniem, zwłaszcza gdy jest ono „wzbogacone” żelazem. Żelazo jest popularnym suplementem diety znajdującym się w wielu produktach multiwitaminowych i mineralnych. Wiele przetworzonych produktów spożywczych również jest wzbogaconych w żelazo.
Na przykład, dwie porcje wzbogaconych płatków śniadaniowych mogą dostarczyć aż 44 miligramy (mg) żelaza – jest to ilość niebezpiecznie zbliżająca się do górnej granicy tolerancji dla osób dorosłych wynoszącej 45 mg. Jednak górna granica tolerancji znacznie przekracza zalecane dzienne spożycie, które wynosi 8 mg dla mężczyzn i 18 mg dla kobiet przed menopauzą. Łatwo zauważyć, w jaki sposób można konsekwentnie spożywać zbyt duże ilości żelaza.
Inną częstą przyczyną nadmiaru żelaza jest regularne spożywanie alkoholu. Alkohol zwiększa ilość żelaza wchłanianego z pożywienia. Innymi słowy, pijąc alkohol z pokarmami bogatymi w żelazo, prawdopodobnie wchłoniesz więcej żelaza niż potrzebujesz.
Do innych czynników przyczyniających się do nadmiaru żelaza należy używanie żelaznych garnków i patelni, picie wody bogatej w żelazo, jednoczesne stosowanie multiwitamin i suplementów mineralnych lub spożywanie przetworzonej żywności.
Możesz pomóc samemu sobie i osobom potrzebującym krwi
Rutynowe oddawanie krwi może być jednym z najprostszych i najszybszych sposobów na zmniejszenie przeciążenia organizmu ferrytyną i żelazem. Oddawanie krwi może również uratować życie innej osobie. Amerykański Czerwony Krzyż pobiera krew zarówno w stałych placówkach, jak i w krwiobusach. Według tej organizacji, ponad 80% pobranej krwi pochodzi ze zbiórki krwi na kampusach uczelni i w miejscach pracy.
Niestety, jedną z konsekwencji COVID-19 było zmniejszenie liczby osób oddających krew w Stanach Zjednoczonych, co doprowadziło do poważnego niedoboru krwi w kraju. Chris Hrouda – prezes Usług Biomedycznych Czerwonego Krzyża – wyraził swoje obawy reporterowi z Press Herald:
„Z naszego doświadczenia wynika, że amerykańska opinia publiczna zamierza wesprzeć potrzebujących w czasach niedoboru krwi, a wsparcie podczas tego bezprecedensowego kryzysu zdrowia publicznego jest potrzebne bardziej niż kiedykolwiek. Niestety, kiedy ludzie przestają oddawać krew, zmusza to lekarzy do dokonywania trudnych wyborów dotyczących opieki nad pacjentem, dlatego potrzebujemy zdrowych osób, aby podwinęli rękaw i ofiarowali dar życia.
Wiemy, że ludzie chcą pomóc, ale w tym czasie mogą wahać się, czy oddać krew. Chcemy zapewnić opinię publiczną, że oddawanie krwi jest procesem bezpiecznym i zastosowaliśmy dodatkowe środki ostrożności w naszych ośrodkach krwiodawstwa i krwiobusach, aby chronić wszystkich dawców”.
Krwiodawstwo to bezpieczny i skuteczny sposób zarządzania zapasami żelaza i pomagania innym. Czerwony Krzyż odpowiada na pytania dotyczące wymagań kwalifikacyjnych na swojej stronie internetowej. Zaleca się odczekanie co najmniej ośmiu tygodni między kolejnymi pobraniami krwi, aby organizm mógł całkowicie odtworzyć objętość krwi.
Jeśli nie możesz oddać krwi ze względu na stan zdrowia, rozważ terapeutyczne upuszczenie krwi. Chociaż w takim przypadku krew nie zostanie przekazana innym osobom, ta procedura pozwoli pozbyć się nadmiaru krwi.
Upuszczenie krwi może zlecić lekarz rodzinny. Niezależnie od tego, czy oddajesz krew, czy ją wyrzucasz, pobierana ilość jest taka sama.
Jeśli chcesz oddać krew, potrzebujesz tylko karty dawcy krwi, dowodu osobistego lub innego dokumentu tożsamości. Do oddania krwi kwalifikują się osoby, które mają co najmniej 17 lat, ważą co najmniej 110 funtów (50 kg) i są ogólnie w dobrym zdrowiu.
Zaleca się coroczne wykonywanie badań poziomu GGT i żelaza
Innym sposobem pomiaru wpływu toksyczności żelaza na śmiertelność jest badanie poziomu transpeptydazy gamma-glutamylowej (GGT). GGT to enzym wątrobowy, który bierze udział w metabolizmie glutationu oraz transporcie aminokwasów i peptydów.
Może być używany jako marker nadmiaru wolnego żelaza oraz jako wskaźnik ryzyka przewlekłej choroby nerek. Niskie poziomy GGT zwykle chronią przed wysokim poziomem ferrytyny.
Wysoki poziom ferrytyny i GGT zwiększa ryzyko wystąpienia przewlekłych problemów zdrowotnych i / lub przedwczesnej śmierci. Podobnie jak w przypadku wielu testów laboratoryjnych, normy różnią się w poszczególnych laboratoriach. Normy laboratoryjne są często dalekie od ideału, a normy określone dla GGT mogą nie być wystarczające do zapobiegania chorobom.