Dlaczego rutynowa operacja nosa może zwiększyć ryzyko lęku i ilości samobójstw?

Według dr. Mercoli

Wyobraź sobie, że dusisz się w każdej minucie dnia i nocy. Bez względu na to, jak duży wdech bierzesz, ciągle czujesz, że nie masz wystarczającej ilości powietrza. Taka jest rzeczywistość osób cierpiących na zespół pustego nosa (ENS) – powikłanie operacji nosa lub zatok.

Pomimo, że ten stan chorobowy jest przerażającą rzeczywistością dla niezliczonej liczby osób, pozostaje kontrowersyjny, a niektórzy otolaryngolodzy (lekarze zajmujący się uszami, nosem i gardłem) traktują go jako problem czysto psychologiczny.

Jednak ENS staje się coraz bardziej rozpoznawalnym powikłaniem operacji zatok. Może wystąpić nawet u 20% pacjentów będących po zabiegu znanym jako resekcja małżowiny nosowej. Bez znanego lekarstwa na tę chorobę, chorzy nie mogą znaleźć chwili wytchnienia nawet podczas snu. Niektórzy opisują to jako „życie gorsze od śmierci”. W rezultacie wiele osób cierpiących z powodu tego schorzenia popełniło samobójstwo.

Jaki rodzaj operacji zatok może prowadzić do rozwoju zespołu pustego nosa?

Osoby ze skrzywioną (lub zgiętą) przegrodą nosową mogą cierpieć na przekrwienie błony śluzowej nosa i przewlekłe infekcje zatok. W takim przypadku lekarz może zalecić zabiec septoplastyki i redukcji małżowin nosowych, które pomagają w otwarciu kanału nosowego. Septoplastyka ma na celu wyprostowanie zgiętej lub skrzywionej przegrody nosa oddzielającej obie strony nosa.

Redukcja małżowiny nosowej (turbinektomia), która jest czasami zalecana przy bezdechu sennym, ma na celu zmniejszenie lub usunięcie zakrzywionych struktur wystających z bocznych powierzchni nosa. Mogą się one powiększać z różnych powodów, takich jak na przykład alergie lub zapalenie zatok. To właśnie utrata tkanki nosa może powodować, że niektórzy ludzie czują się tak, jakby nie mogli oddychać, mimo że mają drożne przewody nosowe.

Każda strona nosa zawiera trzy zestawy małżowin nosowych (dolne, środkowe i górne). Najczęściej usuwana jest dolna małżowina nosowa. Lekarze mogą w tym celu zastosować różne procedury – od kauteryzacji po wykorzystanie częstotliwości radiowych. Ilość usuniętej małżowiny nosowej zależy od przypadku i lekarza, przy czym niektórzy usuwają dolną, a inni górną część małżowiny.

To powszechna procedura. Szacuje się, że w Stanach Zjednoczonych każdego roku wykonywanych jest około 600 000 zabiegów zatokowo-nosowych, w tym septoplastyki, operacji małżowin nosowych i innych. Redukcja małżowin nosowych jest „najpowszechniejszą procedurą z zakresu rynologii”. W wielu przypadkach po zabiegu nie występują żadne komplikacje, a pacjenci doświadczają ulgi w oddychaniu. Jednak u niektórych osób rozwija się zespół pustego nosa.

9 objawów zespołu pustego nosa, na które należy zwrócić uwagę

Podstawowym objawem ENS jest uczucie niedrożności nosa i / lub uczucie duszenia się, trudności w oddychaniu oraz duszności. Niektórzy ludzie czują, że mają „pusty nos”, podczas gdy inni mogą zgłaszać wymienione poniżej objawy, które mogą pojawić się natychmiast po operacji lub dopiero po kilku miesiącach lub latach:

Objawy fizyczne ustępują miejsca wyniszczającej chorobie, która często utrudnia codzienne życie i powoduje znaczące problemy psychologiczne. Lęk jest powszechny, podobnie jak depresja. Jedno z badań wykazało, że osoby cierpiące na zespół ENS doświadczyły 62-procentowego spadku produktywności w pracy i 65-procentowego spadku wydajności podczas wykonywania wszystkich innych czynności.

Barbara Schmidt zachorowała na ENS w wieku 20 lat po rutynowym zabiegu leczenia przewlekłego zapalenia zatok, przez co żyje w ciągłym stanie lęku. W Opisała ten stan w liście do Huffington Post:

„Natychmiast po zabiegu odczułam brak oporu powietrza podczas oddychania i mówienia, przez co czynności, które zwykle przychodziły naturalnie i bez wysiłku, stały się całkowicie wyczerpujące. Muszę włożyć dużo wysiłku w mówienie i od dziesięcioleci mam problemy ze złapaniem oddechu po wypowiedzeniu zaledwie pięciu lub sześciu słów.

…Chociaż oddycham i otrzymuję wystarczającą ilość tlenu, mój mózg wydaje się nie być tego świadomy, więc komunikuje mojemu ciału, że się dusi, co wywołuje nieustanną reakcję typu walcz lub uciekaj… w reakcji na uczucie duszności mój mózg budzi mnie co noc i wywołuje koszmary senne.

…Cierpienie na tym się nie kończy: odwodnienie, suchość oczu, ból ucha i twarzy oraz drażniące uczucie zimnego powietrza przeszywającego moje płuca z każdym oddechem w zimnym otoczeniu to nic w porównaniu z agonią braku możliwości zapadnięcia w głęboki, regenerujący sen – tortury często używanej podczas wojen”.

Do tego dochodzi jeszcze niepokój i uczucie wyczerpania. Brak możliwości skupienia uwagi i problemy z artykulacją. Brak wyczuwania powietrza przez cały dzień oraz hiperwentylacja. Mózg terroryzuje ciało dniem i nocą w desperackiej próbie ucieczki przed błędnym odczuciem duszenia się. Ciągłe uwalnianie hormonów stresu przyczynia się do zwiększenia katabolizmu i rozkładu tkanek. Wszystko powoduje ciągły, bolesny strach”.

Co powoduje zespół pustego nosa?

Małżowiny nosowe biorą udział w wielu procesach regulujących oddychanie. Sprawiają, że zimne powietrze staje się cieplejsze podczas wykonywania wdechu. Pęcznieją i kurczą się, dzięki czemu regulują przepływ powietrza przez nos oraz kontrolują ilość ciepła lub cieczy traconej podczas wydechu.

„Fizjopatologia ENS pozostaje niejasna” – napisali naukowcy w artykule opublikowanym w European Annals of Otorhinolaryngology, Head and Neck Diseases – „ale prawdopodobnie obejmuje zaburzenia spowodowane nadmierną przepuszczalnością nosa wpływającą na neuroczułe receptory oraz funkcje nawilżania i kondycjonowania wdychanego powietrza. Podejrzewa się zaangażowanie czynników neuropsychologicznych”.

Podobne wnioski umieszczono w artykule opublikowanym w czasopiśmie Current Allergy and Asthma Reports: „Niewiele wiadomo na temat patogenezy ENS, chociaż przypuszcza się, że rozwój tego schorzenia wynika ze zmian anatomicznych prowadzących do zmian w środowisku lokalnym, zakłócenia chłodzenia błony śluzowej i zaburzenia mechanizmów neurosensorycznych”.

To swego rodzaju paradoks, ponieważ mogłoby się wydawać, że rozszerzenie dróg nosowych poprzez redukcję małżowin nosowych powinno ułatwiać oddychanie. Jednak jedno z badań, w którym porównano aerodynamikę nosa przed i po operacji nosa, wykazało 53-procentowe zmniejszenie oporu przepływu powietrza wraz z „radykalną redystrybucją przepływu powietrza przez nos oraz powstaniem bardziej suchego i chłodniejszego mikroklimatu nosa u osób po operacji".

Jeśli chodzi o to, dlaczego ENS rozwija się tylko u niektórych pacjentów, istnieje kilka hipotez. Sugeruje się, że decydującym czynnikiem może być klimat. Przy czym w przypadku turbinektomii wykonanej u osób żyjących w cieplejszych, wilgotnych obszarach nie obserwuje się wielu przypadków ENS. Inne hipotezy sugerują, że ENS może być wynikiem nieprawidłowej regeneracji nerwów czuciowych w obszarze operacyjnym lub zastosowania metod chirurgicznych o większym ryzyku uszkodzenia nerwów.

Jest również prawdopodobne, że ważną rolę odgrywa sposób, w jaki powietrze przepływa przez nos danej osoby. Naukowcy z Wexner Medical Center na Ohio State University używają technologii 3D do zaprojektowania modeli w celu przetestowania wyniku operacji przed zabiegiem. Korzystając z modelu komputerowego, mogą symulować usuwanie tkanki, aby określić, jak to wpłynie na przepływ powietrza, co może pomóc chirurgom lepiej przygotować się do operacji.

„Ponieważ zatoki są otoczone mózgiem i oczami, chirurdzy muszą być bardzo precyzyjni, a zabiegi wykonywane z milimetrową dokładnością” – powiedział otolaryngolog dr Alex Farag. Oprócz ENS, operacja zatok może prowadzić na przykład do utraty węchu lub smaku.

Czy istnieją sposoby leczenia zespołu pustego nosa?

Zapobieganie jest zdecydowanie najważniejszą strategią unikania ENS, dlatego rozważając operację nosa, przed podjęciem decyzji należy dokładnie rozważyć korzyści i ryzyko. Przed operacją należy upewnić się, że zostaną zastosowane techniki chirurgiczne oszczędzające małżowiny nosowe.

„Ostatecznie, zapobieganie tej przerażającej komplikacji poprzez techniki oszczędzające małżowiny nosowe jest niezbędne” – napisali naukowcy w artykule opublikowanym w Current Allergy and Asthma Reports. Biorąc to pod uwagę, jeśli Ty lub ktoś z Twoich bliskich przeszedł operację nosa i zmaga się z ENS, może zastosować kilka metod leczenia, w tym „nawilżanie błony śluzowej, irygacje i emolienty”, a także operację rekonstrukcji małżowin za pomocą implantów.

Co najmniej jedno badanie wykazało, że chirurgiczne leczenie ENS złagodziło depresję i lęk oraz inne objawy tej choroby. Jednak wciąż nie do końca wiadomo, które typy implantów i miejsca implantacji dają najlepsze wyniki.

„Ostatnie badania ujawniły, że operacyjne leczenie może skutkować kliniczną poprawą u pacjentów z ENS, ale nie gwarantuje poprawy u wszystkich pacjentów. Z artykułu opublikowanego w Journal of International Medical Research wynika, że dostępne dane są niewystarczające, aby wykazać przewagę któregokolwiek z implantów”.

W niektórych przypadkach osoby z ENS mogą również odnieść korzyści z leczenia objawowego, na przykład hiperwentylacji, którą można złagodzić dzięki rehabilitacji oddechowej. W przypadku Pani Schmidt zastosowano holistyczne sposoby leczenia z wykorzystaniem ajurwedy, zmian w diecie, jogi, medytacji i świadomego oddychania, technik łagodzenia stresu oraz zwracania szczególnej uwagi na temperaturę i wilgotność powietrza w otoczeniu.

Ponadto pacjentka otrzymywała zastrzyki zawierające osocze bogatopłytkowe i komórki macierzyste – zalecone przez dr Subinoy Das, dyrektora generalnego i medycznego US Institute for Advanced Sinus Care and Research – które mają stymulować wzrost nowych nerwów i naczyń krwionośnych oraz przebudowę tkanek małżowin nosowych. Według Institute for Advanced Sinus Care and Research, dzięki tej terapii uzyskano ponad 75-procentową poprawę stanu pacjentów.

Alternatywy dla chirurgicznego leczenia zapalenia zatok i bezdechu sennego

Zespół pustego nosa jest jatrogenny, tj. spowodowany leczeniem, procedurą diagnostyczną lub działaniami lekarza. Oznacza to, że można mu całkowicie zapobiec, unikając operacji nosa. Jeśli zmagasz się z problemami wynikającymi ze skrzywienia przegrody nosowej, w tym z przewlekłym zapaleniem zatok, pomocne mogą być następujące naturalne środki zaradcze:

• Picie gorących płynów — popijanie gorącej herbaty, bulionu kostnego lub zupy może pomóc złagodzić objawy wynikające z zatkanych przewodów nosowych.
• Inhalacje parowe — wdychanie pary pomaga zmniejszyć stan zapalny tkanek nosa, umożliwiając powrót do normalnego oddychania.
• Odpowiednie nawodnienie — picie dużej ilości wody może pomóc zmniejszyć ciśnienie w zatokach, co zmniejsza stan zapalny w nosie.
• Ciepły kompres — ciepło z gorącego kompresu może pomóc złagodzić ból i stany zapalne dróg nosowych.

Jeśli rozważasz operację małżowiny nosowej z powodu bezdechu sennego, warto wcześniej rozważyć opcje niechirurgiczne, w tym zastosowanie wsparcia oddychania ze stałym dodatnim ciśnieniem w drogach oddechowych (CPAP), które polega na założeniu specjalnego rodzaju maski do spania, co przywraca prawidłowe oddychanie poprzez udrożnienie dróg oddechowych za pomocą ciśnienia powietrza. Inne potencjalne opcje leczenia obejmują:

• Metoda oddechowa Butejki — nazwana na cześć rosyjskiego lekarza, który ją opracował, technika Butejki może być stosowana do usuwania problemów zdrowotnych spowodowanych nieprawidłowym oddychaniem, w tym bezdechu sennego.
• Terapia miofunkcyjna ustno-twarzowa — polega na reedukacji nerwowo-mięśniowej, czyli zmianie wzoru pracy mięśni jamy ustnej i twarzy. Obejmuje ćwiczenia twarzy i języka oraz techniki modyfikujące zachowania mające na celu promowanie prawidłowej pozycji języka, poprawę oddychania, żucia i połykania. Uwzględnia również prawidłowe ułożenie głowy i szyi.
• Aparat doustny — w przypadku łagodnego lub umiarkowanego bezdechu sennego powodującego problemy ze szczęką lub językiem, specjalnie przeszkoleni dentyści mogą zaprojektować niestandardowy aparat (podobny do ochraniacza na usta), który można nosić podczas snu w celu ułatwienia prawidłowego oddychania.