Według dr. Mercoli
Miliony ludzi często przyjmuje paracetamol, powszechnie znany pod nazwą Tylenol (Apap w Polsce) Ludzie używają paracetamolu do leczenia wszystkiego – od gorączki i bólów mięśni po bóle głowy, kaca i inne bóle. Ponieważ paracetamol jest dostępny bez recepty i jest składnikiem wielu innych preparatów, takich jak leki na przeziębienie i grypę, niewiele osób zastanawia się nad przyjmowaną ilością… a powinni.
Paracetamol jest główną przyczyną ostrej niewydolności wątroby w Stanach Zjednoczonych, a przedawkowanie tego leku jest główną przyczyną wizyt na oddziałach ratunkowych i hospitalizacji. Według UT Southwestern Medical Center ponad 200 osób rocznie w Stanach Zjednoczonych umiera z powodu zatrucia paracetamolem, a 15 000 wizyt w szpitalu jest spowodowanych przypadkowym przyjęciem zbyt dużej dawki tego leku.
Paracetamol wywołuje również poważne działania niepożądane, takie jak określone choroby skóry, problemy żołądkowo-jelitowe i reakcje alergiczne. Jest również niebezpieczny dla kobiet w ciąży, o czym napisze w dalszej części tego artykułu. Jeśli organy regulacyjne stanu Kalifornia mają rację, ostatnim ryzykiem związanym ze stosowaniem paracetamolu może być zwiększone ryzyko rozwoju nowotworów. Organy regulacyjne są w trakcie ustalania, czy sklasyfikować paracetamol jako substancję rakotwórczą i umieścić go na liście inicjatywy prawnej Proposition 65.
Przesłuchanie publiczne dotyczące rakotwórczości paracetamolu zostało zaplanowane na wiosnę 2020 roku
Kalifornijska inicjatywa prawna Proposition 65, uchwalona w 1986 roku, nakłada na stan wymóg prowadzenia listy substancji chemicznych, które powodują raka lub mają toksyczny wpływ na rozrodczość. Firmy są zobowiązane do ostrzegania, jeśli używane lub sprzedawane przez nie produkty narażają społeczeństwo na działanie substancji chemicznych znajdujących się na liście Proposition 65.
Kalifornijskie organy regulacyjne dokonały przeglądu 133 badań dotyczących paracetamolu opublikowanych w recenzowanych czasopismach i rozważają, czy zaklasyfikować go jako substancję rakotwórczą. Przesłuchanie publiczne zostało zaplanowane na wiosnę 2020 roku. Według Associated Press, acetaminofen to:
„…lek stosowany w leczeniu bólu i gorączki, znany poza Stanami Zjednoczonymi jako paracetamol. Jest głównym składnikiem ponad 600 leków dla dorosłych i dzieci dostępnych na receptę i bez recepty, w tym znanych marek, takich jak Tylenol, Excedrin, Sudafed, Robitussin i Theraflu. Paracetamol jest dostępny w Stanach Zjednoczonych bez recepty od 1955 roku.
Obawy co do potencjalnego związku z rakiem wynikają z jego powiązania z innym lekiem: fenacetyną. Ten lek, niegdyś powszechnie stosowany w leczeniu bólów głowy i innych dolegliwości, został zakazany przez FDA w 1983 roku, ponieważ powodował raka".
Ponieważ lek jest bardzo popularny, niektórzy obawiają się, że ostrzeżenie niepotrzebnie zaniepokoi opinię publiczną, ale Thomas Mack, przewodniczący Komitetu ds. Identyfikacji Substancji Kancerogennich – grupy powołanej przez gubernatora do identyfikacji substancji chemicznych przyczyniających się do rozwoju nowotworów – odrzuca te obawy, mówiąc: „To nie jest nasze zadanie”.
Biorąc pod uwagę ogromną popularność paracetamolu, umieszczenie go na liście Proposition 65 może przyczynić się do złożenia wielu pozwów sądowych, więc przemysł farmaceutyczny opiera się wpisaniu leku na tę listę. Na przykład, według The Associated Press:
„Po tym, jak w 2017 roku stan Kalifornia zaklasyfikował glifosat – powszechnie znany jako składnik herbicydu Roundup – jako czynnik rakotwórczy, sąd nakazał firmie, która produkuje Roundup, zapłacenie kalifornijskiej parze chorującej na nowotwory ponad 2 miliardy dolarów odszkodowania. Później sędzia obniżył tę kwotę do 87 milionów dolarów”.
Jakie są możliwe powiązania paracetamolu z nowotworami?
Podejrzenie rakotwórczego potencjału paracetamolu wynika z faktu, że jest on głównym metabolitem fenacetyny, leku powiązanego z rakiem ponad trzydzieści lat temu. W 2001 roku naukowcy w International Journal of Cancer napisali:
„Pojawiły się obawy dotyczące rakotwórczego potencjału paracetamolu (acetaminofenu), ponieważ jest to główny metabolit fenacetyny, która została sklasyfikowana jako czynnik rakotwórczy dla ludzi przez Międzynarodową Agencję Badań nad Rakiem (IARC) w 1987 roku. [Fenacetyna] została wycofana z rynku w większości krajów…
Ze względu na ustalony związek między fenacetyną a nowotworami złośliwymi dróg moczowych, większość badań epidemiologicznych dotyczących paracetamolu z nowotworami koncentrowała się na tym typie raka.
Niektóre badania wykazały nieznacznie podwyższone ryzyko rozwoju raka nerkowokomórkowego lub raka przejściowokomórkowego miedniczki nerkowej, moczowodu lub pęcherza moczowego przy regularnym lub długotrwałym stosowaniu paracetamolu, podczas gdy inne badania nie wykazały takiego związku”.
Mimo to, naukowcy stwierdzili, że nie ma danych udowadniających bardzo silne powiązanie paracetamolu z nowotworami:
„Nie znaleźliśmy dowodów na związek między stosowaniem paracetamolu a ryzykiem raka pęcherza moczowego, ale istnieją pewne dowody na związek z rakiem górnych dróg moczowych, w tym rakiem miąższu nerek, miedniczki nerkowej i moczowodu”.
Prawie 20 lat później, w styczniu 2020 roku, autor artykułu opublikowanego w Los Angeles Times rozważał możliwe zagrożenia. Zbagatelizował je twierdząc, że „standardy wpisania” substancji chemicznej na listę Proposition 65 są tak niskie, że nawet kawa może zostać na niej umieszczona.
Paracetamol może powodować uszkodzenia wątroby
Jak pisałem wcześniej, paracetamol jest główną przyczyną ostrej niewydolności wątroby w Stanach Zjednoczonych. Przyjmowany codziennie przez kilka tygodni nawet w zalecanych dawkach może być toksyczny dla wątroby. Jednym z powodów ryzyka jest to, że zalecana dawka paracetamolu i ilość leku powodującego przedawkowanie są bardzo zbliżone. Nie ma dużego marginesu bezpieczeństwa.
Badania ujawniły, że przyjmowanie przez kilka dni lub tygodni nieco większej ilości paracetamolu niż zalecana dawka (określane jako „stopniowe przedawkowanie”) może być bardziej śmiertelne niż jednorazowe przedawkowanie. Badanie opublikowane w Journal of Clinical and Translational Hepatology wykazało, że:
„Uszkodzenie wątroby i następująca po nim niewydolność wątroby, które mogą być spowodowane zarówno zamierzonym, jak i nieumyślnym przedawkowaniem paracetamolu (APAP) dotykają pacjentów od dziesięcioleci i… są przyczyną ponad 50% przypadków ostrej niewydolności wątroby związanej z przedawkowaniem i około 20% przypadków przeszczepów wątroby.
…Chociaż hepatotoksyczność leku APAP występuje w przewidywalnym czasie po niewydolności wątroby, jej obraz kliniczny może być różny. Terapia N-acetylocysteiną (NAC) jest uważana za podstawowy sposób leczenia tego stanu, ale w niektórych przypadkach procedurę ratującą życie stanowi przeszczep wątroby”.
Paracetamol został powiązany z zagrażającymi życiu reakcjami skórnymi
Niewiele osób słyszało o trzech poważnych reakcjach skórnych związanych ze stosowaniem paracetamolu. Jednak są one na tyle niepokojące, że w 2013 roku FDA wydała ostrzeżenie:
„Zaczerwienienie skóry, wysypka, pęcherze i odwarstwienie górnej powierzchni skóry mogą wystąpić po zastosowaniu produktów leczniczych zawierających paracetamol. Te reakcje mogą wystąpić po pierwszym użyciu paracetamolu lub w dowolnym momencie podczas jego przyjmowania…
Każda osoba, u której wystąpi wysypka skórna lub reakcja podczas stosowania paracetamolu lub jakiegokolwiek innego leku przeciwbólowego / zmniejszającego gorączkę, powinna przerwać stosowanie leku i natychmiast zgłosić się do lekarza”.
Trzy choroby skóry, przed którymi ostrzega FDA, występują bardzo rzadko, ale mogą zagrażać życiu:
- Zespół Stevensa-Johnsona (SJS) — ta reakcja zaczyna się od objawów grypopodobnych, które przechodzą w bolesne zmiany skórne objawiające się pęcherzami i łuszczeniem się górnej warstwy skóry. Może to prowadzić do rozwoju poważnych infekcji, ślepoty, uszkodzenia narządów wewnętrznych, trwałego uszkodzenia skóry i śmierci.
- Toksyczna nekroliza naskórka (TEN) — zwykle zaczyna się objawami grypopodobnymi (kaszel, ból głowy i gorączka), a następnie przechodzi w pęcherzową wysypkę. Wysypce może towarzyszyć złuszczanie warstw skóry oraz wypadanie włosów i paznokci. Często prowadzi do śmierci chorego.
- Ostra uogólniona osutka krostkowa (AGEP) — ta wysypka skórna powoduje pojawienie się na skórze licznych krost, którym często towarzyszy gorączka. Ten stan zwykle ustępuje w ciągu dwóch tygodni po odstawieniu paracetamolu.
Nikt nie wie, dlaczego paracetamol może spowodować te ekstremalne choroby skóry i nie ma sposobu, aby przewidzieć u kogo wystąpią. Jeszcze bardziej niepokojące jest to, na co wskazuje FDA w swoim ostrzeżeniu, a mianowicie, że te reakcje mogą wystąpić u osoby, która wcześniej bezpiecznie zażywała paracetamol.
Paracetamol nie jest bezpieczny dla kobiet w ciąży
Paracetamol prawdopodobnie nie jest bezpieczny dla kobiet w ciąży. Badanie opublikowane w JAMA Pediatrics wykazało niepokojące powiązania paracetamolu z zaburzeniami hiperkinetycznymi (HKD), ciężką postacią zespołu nadpobudliwości psychoruchowej (ADHD) oraz samym ADHD. W ciągu pierwszych siedmiu lat życia dzieci, których matki stosowały paracetamol w czasie ciąży, zaobserwowano wzrost ryzyka ADHD o 29% oraz o 37% zwiększone ryzyko rozpoznania HKD.
W komunikacie z 2015 roku FDA zacytowała badanie dotyczące ADHD opublikowane w JAMA Pediatrics. Przytoczono również wyniki badań, które wykazały możliwy związek między stosowaniem paracetamolu i innych leków zwanych niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi (NLPZ) a poronieniem, ale dowody nie są jednoznaczne.
Ekspozycja płodu na paracetamol przyjmowany przez matki w czasie ciąży może również zwiększać ryzyko zachorowania dziecka na astmę. Naukowcy przeanalizowali dane z norweskiego badania kohortowego obejmującego dane matek i ich dzieci. Odkryli, że ekspozycja na paracetamol w okresie prenatalnym była związana ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia astmy u potomstwa.
Ponadto, w badaniach na myszach wykazano, że stosowanie paracetamolu podczas ciąży może obniżyć poziom testosteronu w macicy, co negatywnie wpływa na płody płci męskiej. Możliwe, że ta widoczna redukcja testosteronu zakłóca rozwój męskiego układu rozrodczego, co wyjaśniałoby zaobserwowane w innych badaniach wady wrodzone narządów płciowych, niepłodność i nowotwory jąder.
Oprócz szkodliwego działania na płody płci męskiej, badanie na szczurach wykazało, że stosowanie paracetamolu lub NLPZ w ciąży może zmniejszyć rozmiar jajników i pęcherzyków jajnikowych, co może wpływać na płodność córek i wnuczek.
Inne zagrożenia związane z paracetamolem
Paracetamolu nie należy przyjmować podczas picia alkoholu. Badania sugerują, że może to znacznie zwiększyć ryzyko dysfunkcji nerek – nawet jeśli ilość spożytego alkoholu jest niewielka. Stwierdzono, że łączenie alkoholu z paracetamolem zwiększa ryzyko uszkodzenia nerek o 123% w porównaniu z przyjmowaniem każdego z nich indywidualnie.
Oprócz alkoholików, młode osoby dorosłe są szczególnie narażone na uszkodzenie nerek, ponieważ częściej spożywają zarówno alkohol, jak i paracetamol.
Paracetamol może również wpływać na układ odpornościowy. Według badania opublikowanego w Human Vaccines & Immunotherapeutics, niemowlęta, które otrzymały paracetamol zaraz po szczepieniu, doświadczyły obniżonej odpowiedzi immunologicznej i wytworzyły znacznie mniej przeciwciał przeciwko chorobie, na którą zostały zaszczepione.
Według naukowców, działanie przeciwzapalne paracetamolu może wyjaśniać widoczne efekty ze względu na zakłócanie odpowiedzi przeciwciał układu odpornościowego organizmu.
Inne zagrożenia związane ze stosowaniem paracetamolu obejmują przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP) i osłabienie czynności płuc, uszkodzenie mózgu, podwyższone ciśnienie krwi i utratę słuchu. Wreszcie, według badań przeprowadzonych przez naukowców z University of British Columbia w 2016 roku, paracetamol może wykazywać działanie psychiatryczne.
Naukowcy odkryli, że stosowanie paracetamolu może zmniejszać zarówno zdolność ludzi do rozpoznawania popełnianych błędów, jak i ich obawy o to, czy popełnili błąd.
Wcześniejsze badania ujawniły również subtelne efekty poznawcze związane ze stosowaniem paracetamolu. Należy do nich badanie z 2010 roku, które wykazało, że paracetamol może zmniejszać ból odrzucenia społecznego. Badania wykazały również, że paracetamol ma zdolność tłumienia zarówno pozytywnych, jak i negatywnych emocji.
Niezależnie od tego, czy paracetamol znajdzie się na kalifornijskiej liście Proposition 65 jako czynnik rakotwórczy, istnieje wiele powodów, aby unikać tego leku lub używać go ostrożnie. Istnieje wiele ziół i praktyk przeciwbólowych, których można użyć jako alternatywy dla paracetamolu w celu uzyskania naturalnej ulgi.