Według dr. Mercoli
Pierwsze zapiski na temat kamieni nerkowych pochodzą z czasów starożytnych. Kamienie nerkowe to skrystalizowane minerały, które powstają ze względu na brak równowagi jonów mineralnych w moczu. Litotomia – zabieg chirurgiczny polegający na usuwaniu kamieni nerkowych – jest jednym z pierwszych zabiegów chirurgicznych. W tekście Przysięgi Hipokratesa znajduje się przestroga dotycząca niebezpieczeństw związanych z chirurgicznym usuwaniem kamieni. Istnieją nawet dowody na obecność kamieni nerkowych w mumii egipskiej sprzed 7000 lat.
Jednak zaledwie w ciągu ostatnich trzech dekad liczba osób z kamieniami nerkowymi w Stanach Zjednoczonych gwałtownie wzrosła - najprawdopodobniej w wyniku stosowania nowoczesnej diety – sprawiając, że stan ten stał się niezwykle powszechny. Według National Kidney & Urologic Diseases Information Clearinghouse (NKUDIC), prawie 3 miliony ludzi odwiedza lekarza, a ponad pół miliona każdego roku trafia na pogotowie z powodu problemów z kamieniami nerkowymi.
Niedawno ktoś z mojej rodziny miał łagodny atak kamicy nerkowej. 20 lat temu leczyłem swojego szwagra z powodu nawracających kamieni. Przeszedł kilka rund pozaustrojowej litotrypsji falą uderzeniową. W końcu musiałem skierować go do University of Chicago Center, gdzie opracowano program dietetyczny, który pomaga pozbyć się kamieni nerkowych.
Ogółem, każdego roku u około miliona Amerykanów dochodzi do rozwoju kamieni nerkowych. Niestety, ryzyko kolejnego ataku choroby jest bardzo wysokie, ponieważ po jednym ataku kamicy nerkowej ryzyko nawrotu choroby wynosi od 70 do 80 procent. Tak więc, podobnie jak w przypadku większości schorzeń, najlepszą strategią jest zapobieganie rozwojowi choroby.
Co to są kamienie nerkowe?
Kamienie nerkowe powstają, gdy minerały zawarte w moczu ulegną krystalizacji, tworząc „kamień”. Zazwyczaj związki znajdujące się w moczu hamują powstawanie kryształów. U niektórych ludzi kamienie powstają, gdy mocz zawiera większe stężenia substancji tworzących kryształy, takich jak wapń i kwas moczowy. Może się to zdarzyć, gdy mocz jest silnie kwaśny lub silnie zasadowy.
Warunki umożliwiające tworzenie się kamieni nerkowych powstają ze względu na problemy z wchłanianiem oraz eliminacją wapnia i innych substancji przez organizm. Czasami przyczyną kamicy nerkowej są zaburzenia metaboliczne lub choroby nerek. Ponadto niektóre leki, takie jak Lasix (furosemid), Topomax (topiramat) i Xenical, również mogą sprzyjać rozwojowi kamicy nerkowej. Niejednokrotnie przyczyną choroby jest połączenie kilku czynników, które stwarzają środowisko sprzyjające powstawaniu kamieni.
Większość kamieni nerkowych zawiera różnego rodzaju kryształy, ale określenie dominującego typu pomaga zidentyfikować przyczynę:
1. Kamienie wapniowe — najczęstszy typ (cztery na pięć przypadków); mają zwykle postać szczawianu wapnia. Szczawian znajduje się w niektórych owocach i warzywach, ale to wątroba produkuje większość szczawianu. Jeśli okaże się, że masz kamienie szczawianowe, Twój lekarz może zalecić unikanie spożywania pokarmów bogatych w szczawiany, takich jak ciemnozielone warzywa, orzechy i czekolada.
2. Kamienie struwitowe — częściej występują u kobiet i prawie zawsze są wynikiem infekcji dróg moczowych.
3. Kamienie moczowe — to produkt uboczny metabolizmu białek. Są powszechnie spotykane w przypadku dny moczanowej. Mogą wynikać z pewnych czynników genetycznych i zaburzeń wytwarzania krwi. Jednak poziom kwasu moczowego podnosi również fruktoza. Istnieją dowody na to, że spożycie fruktozy zwiększa wskaźniki chorób nerek.
4. Kamienie cystynowe — stanowią niewielki procent kamieni nerkowych. Są wynikiem cystynurii – choroby genetycznej, która powoduje, że nerki wydalają ogromne ilości niektórych aminokwasów.
Czy kamienie nerkowe wymagają pomocy medycznej?
Jeśli kamień jest mały, przejdzie przez drogi moczowe niezauważony, ale duże kamienie mogą być przyczyną silnego bólu. Kamienie nerkowe mogą mieć rozmiar od ziarenka piasku do piłeczek golfowych. Jeśli kamień nie zostanie wydalony, może dojść do trwałego uszkodzenia dróg moczowych.
Nie jest to więc choroba, którą można zignorować. Poza tym nie można łatwo zignorować tak bolesnego epizodu, ale w większości przypadków najlepszym rozwiązaniem jest samodzielnie wydalenie kamieni przez organizm. W niektórych przypadkach może to zająć kilka dni lub tygodni. Kluczem jest picie wystarczającej ilości czystej wody – NIE napojów gazowanych lub soku owocowego – aby zmniejszyć stężenie ciał stałych w moczu do tego stopnia, że kamień się rozpuści.
Większość kamieni nerkowych zostaje wydalonych samoistnie bez interwencji medycznej, ale w niektórych przypadkach, np. jeśli kamień blokuje przepływ moczu, uszkadza tkanki nerkowe lub jest po prostu zbyt duży, aby mógł zostać wydalony samodzielnie, może być wymagana interwencja medyczna. Istnieje kilka procedur medycznych i technik chirurgicznych, które można zastosować w leczeniu kamicy nerkowej, ale ryzyko związane z tymi terapiami jest na tyle wysokie, że lekarze zwykle ich unikają, chyba że nie ma innego wyboru.
Na szczęście, poza metodami chirurgicznymi istnieją obecnie bardziej zaawansowane metody, takie jak litotrypsja za pomocą fali uderzeniowej. Zabieg ten polega na zanurzeniu się w wannie z wodą, w której fale dźwiękowe przechodzące przez ciecz rozbijają kamienie. Następnie kamienie wielkości żwirku są wydalane z moczem w ciągu kilku dni lub tygodni.
Można zapobiegać kamieniom nerkowym poprzez zmiany stylu życia
Wiele osób błędnie uważa, że nie można nic zrobić, aby zapobiec kamicy nerkowej. W rzeczywistości masz kontrolę nad wieloma czynnikami ryzyka, a wiele z nich jest niezwykle prostych.
1. Pij dużo wody — Czynnikiem ryzyka numer jeden dla kamicy nerkowej jest picie niewystarczającej ilości wody. Jeśli nie pijesz wystarczająco dużo wody, mocz będzie po prostu zawierał zbyt wysokie stężenia substancji, które mogą tworzyć kamienie. NKUDIC zaleca picie ilości wody wystarczającej do wyprodukowania co najmniej dwóch litrów moczu w ciągu 24 godzin. Prostym sposobem sprawdzenia, czy pijesz wystarczającą ilość wody, jest ocena koloru moczu, który powinien być jasnożółty.
Zapotrzebowanie na wodę każdej osoby jest inne w zależności od wagi i poziomu aktywności, ale zwykłe dbanie o prawidłowy kolor moczu (jasnożółty) znacznie pomaga zapobiegać kamicy nerkowej. Pamiętaj, aby zwiększać spożycie wody za każdym razem, gdy zwiększasz aktywność fizyczną lub gdy jesteś w cieplejszym klimacie.
Jeśli zdarza Ci się przyjmować multiwitaminy lub witaminy z grupy B, które zawierają witaminę B2 (ryboflawinę), kolor Twojego moczu będzie bardzo jasny, prawie fluorescencyjnie żółty, co nie pozwoli użyć oceny koloru moczu jako wskaźnika nawodnienia.
2. Upewnij się, że spożywasz odpowiednią ilość magnezu — Magnez jest odpowiedzialny za ponad 300 reakcji biochemicznych w organizmie człowieka, a niedobór tego minerału został powiązany między innymi z kamicą nerkową. Odgrywa również ważną rolę w wchłanianiu i przyswajaniu wapnia przez organizm, ponieważ w przypadku spożywania zbyt dużej ilości wapnia bez odpowiedniej ilości magnezu, nadmiar wapnia może stać się toksyczny i przyczynić się do rozwoju chorób, takich jak kamica nerkowa.
Magnez pomaga zapobiegać łączeniu się wapnia ze szczawianem, który powoduje powstanie najczęstszego rodzaju kamienia nerkowego.
Zielone warzywa liściaste, takie jak szpinak i boćwina, są doskonałym źródłem magnezu, a jednym z najprostszych sposobów na spożycie wystarczającej ilości tego pierwiastka jest picie soku z warzyw. Sok warzywny jest doskonałym źródłem magnezu, podobnie jak niektóre fasole, orzechy, takie jak migdały oraz nasiona np. pestki dyni, słonecznik i sezam. Awokado również jest dobrym źródłem magnezu. Jednak badania sugerują, że wielu Amerykanów nie otrzymuje wystarczającej ilości magnezu ze swojej diety.
Według Carolyn Dean, autorki książki pt. The Miracle of Magnesium, szacuje się, że nawet 80 procent populacji USA ma niedobór tego ważnego minerału.
Decydując się na suplementację magnezu, należy pamiętać, że jego uzupełnieniem jest wapń. Dlatego należy suplementować odpowiednie ilości obu minerałów. Zwykle należy spożywać dwa razy więcej pierwiastkowego magnezu niż pierwiastkowego wapnia. Ten stosunek jest odpowiedni dla większości ludzi.
3. Unikaj cukru, w tym fruktozy i napojów gazowanych — Dieta bogata w cukier może zwiększyć ryzyko rozwoju kamicy nerkowej, ponieważ cukier zaburza relacje mineralne w organizmie, zakłócając wchłanianie wapnia i magnezu. Spożycie niezdrowych cukrów i napojów gazowanych przez dzieci jest głównym czynnikiem powodującym rozwój kamieni nerkowych u dzieci w wieku pięciu lub sześciu lat.
Jedno z badań południowoafrykańskich wykazało, że picie napojów gazowanych pogarsza stan moczu, co prowadzi do powstawania problemów z kamieniami nerkowymi powstającymi ze szczawianu wapnia. Cukier może również zwiększać wielkość nerek i powodować patologiczne zmiany w nerkach, między innymi tworzenie się kamieni nerkowych.
4. Aktywność fizyczna — Osoby prowadzące siedzący tryb życia są bardziej podatne na rozwój kamicy nerkowej, częściowo dlatego, że ograniczona aktywność powoduje uwalnianie większych ilości wapnia przez kości. Aktywność fizyczna pomaga również rozwiązać problem wysokiego ciśnienia krwi - stanu, który podwaja ryzyko wystąpienia kamieni nerkowych.
5. Jedz produkty bogate w wapń (ale uważaj na suplementy) — W przeszłości osoby cierpiące na kamienie nerkowe były ostrzegane, aby unikały pokarmów bogatych w wapń, ponieważ wapń jest głównym składnikiem większości kamieni nerkowych. Obecnie istnieją dowody na to, że unikanie wapnia może wyrządzić więcej szkody niż pożytku. Harvard School of Public Health przeprowadził badanie obejmujące ponad 45 000 mężczyzn, które wykazało, że mężczyźni stosujący dietę bogatą w wapń mieli o jedną trzecią mniejsze ryzyko wystąpienia kamicy nerkowej niż osoby spożywające niższe ilości wapnia.
Okazuje się, że dieta bogata w wapń w rzeczywistości blokuje reakcję chemiczną, która powoduje tworzenie się kamieni nerkowych. Wapń wiąże się ze szczawianami (z pożywienia) w jelicie, co następnie zapobiega ich wchłanianiu do krwi i transportowi do nerek.
Zatem poziom szczawianów w moczu może być ważniejszy dla ryzyka powstawania kryształów kamieni nerkowych ze szczawianu wapnia niż obecność wapnia w moczu. Należy pamiętać, że korzystny jest wapń pochodzący z żywności, a nie suplementy wapnia, które, jak stwierdzono, zwiększają ryzyko wystąpienia kamieni nerkowych o 20%.
Zapoznaj się z moim planem odżywiania, w którym znajdziesz prosty przewodnik krok po kroku pokazujący jakie rodzaje pokarmów należy spożywać, aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia kamieni nerkowych oraz innych przewlekłych i ostrych schorzeń.
6. Unikaj niefermentowanej soi — Soja i produkty spożywcze na bazie soi mogą promować tworzenie się kamieni nerkowych u osób ze skłonnością do ich powstawania, ponieważ zawierają wysoki poziom szczawianów, które po związaniu z wapniem zawartym w nerce tworzą kamienie nerkowe.
To tylko jeden z powodów, dla których niesfermentowana soja – typ soi występujący w mleku sojowym, burgerach sojowych, lodach sojowych, a nawet tofu – nie jest zdrową żywnością. Gdybyś dokładnie przejrzał tysiące badań opublikowanych na temat soi, jestem przekonany, że doszedłbyś do tego samego wniosku, co ja, a mianowicie, że ryzyka związane ze spożywaniem niesfermentowanej soi ZNACZNIE przewyższają wszelkie możliwe korzyści.
Jeśli chcesz cieszyć się korzyściami zdrowotnymi soi, wybierz sfermentowaną soję. Po długim procesie fermentacji, stężenia fitynianu (który blokuje wchłanianie niezbędnych minerałów przez organizm) i szczawianów są znacznie zmniejszone, co sprawia, że korzystne właściwości soi stają się dostępne dla układu pokarmowego.
Jak widać, najlepsze i najbardziej naturalne sposoby zapobiegania kamicy nerkowej oparte na zmianie stylu życia są jednymi z najłatwiejszych.