Według dr. Mercoli
Pszczoły europejskie (Apis mellifera) są źródłem nieocenionych substancji leczniczych, w tym miodu, propolisu i jadu, których ludzie używają w medycynie od tysiącleci.
Palący ból, który towarzyszy użądleniu pszczoły, jest spowodowany jadem wydalanym przez pszczoły z żądła. Jad pszczeli zawiera złożoną mieszaninę białek, enzymów, polipeptydów, aminokwasów, katecholamin, cukrów i minerałów. Melityna – która stanowi ilościowo połowę jadu pszczelego w przeliczeniu na suchą masę - jest odpowiedzialna za ból odczuwany po użądleniu.
Wcześniej wykazano, że ten peptyd ma silne właściwości przeciwnowotworowe, w tym przeciwko następującym typom raka:
Czerniak |
Niedrobnokomórkowy raka płuca |
Glejak wielopostaciowy |
Białaczka |
Rak jajnika |
Rak szyjki macicy |
Rak trzustki |
Rak wątroby |
Rak szyjki macicy |
Rak płuca |
Niewiele jednak wiadomo na temat molekularnych mechanizmów przeciwnowotworowego działania jadu pszczelego, co skłoniło naukowców z Instytutu Badań Medycznych Harry'ego Perkinsa w Australii do zbadania, szczególnie w odniesieniu do potrójnie ujemnego i HER2-dodatniego raka piersi, które mają złe rokowanie i są trudne do leczenia.
Jad pszczoły miodnej zabija agresywne komórki raka piersi
Do badań naukowcy wykorzystali jad pobrany z 312 pszczół miodnych i trzmieli z Perth w zachodniej Australii, Irlandii i Anglii, testując go na normalnych komórkach i komórkach różnego rodzaju raka piersi.
Jad pszczeli wykazał „niezwykle silne” działanie, a pewne stężenia powodowały 100% śmierć komórek rakowych przy minimalnym wpływie na normalne komórki. Co więcej, melityna była w stanie całkowicie zniszczyć błony komórek rakowych w ciągu 60 minut – powiedziała Ciara Duffy. W komunikacie prasowym stwierdziła, że:
„Nikt wcześniej nie porównał wpływu jadu pszczelego lub melityny na różne podtypy raka piersi i prawidłowe komórki. Badaliśmy wpływ jadu pszczelego na normalne komórki oraz komórki różnych podtypów raka piersi: hormonozależnego, HER2-dodatniego i potrójnie ujemnego.
Zbadaliśmy bardzo mały peptyd o dodatnim ładunku zawarty w jadzie pszczelim zwany melityną, który udało nam się odtworzyć syntetycznie i stwierdziliśmy, że syntetyczny produkt odzwierciedla większość przeciwnowotworowych właściwości jadu pszczelego. Odkryliśmy, że zarówno jad pszczół miodnych, jak i melityna znacząco, wybiórczo i szybko zmniejszyły żywotność komórek potrójnie ujemnego i HER2-dodatniego raka piersi”.
Jad trzmiela, który nie zawiera melityny, nie wywoływał śmierci komórek, nawet w najwyższych stężeniach.
Melityna zakłóca szlaki sygnalizacyjne komórek nowotworowych
Badając w jaki sposób melityna działa jako środek przeciwnowotworowy, naukowcy zbadali jej rolę w szlakach sygnałowych komórek nowotworowych, które są kluczowe dla ich wzrostu i rozmnażania. Melityna zakłócała te szlaki sygnałowe, zasadniczo zmniejszając replikację komórek. Duffy wyjaśniła:
„Melityna modulowała sygnalizację w komórkach raka piersi, hamując aktywację receptora, który często ulega nadekspresji w raku piersi – receptora naskórkowego czynnika wzrostu HER2”.
Melityna powoduje również tworzenie się porów w komórkach raka piersi, co skłoniło naukowców do zasugerowania, że można ją stosować wraz ze środkami chemioterapeutycznymi w celu poprawy wnikania tych leków do komórek rakowych.
W badaniu na modelu mysim wykazano, że połączenie melityny i leku stosowanego w chemioterapii – docetakselu – zmniejszyło wzrost guza. Naukowcy zasugerowali, że ta kombinacja może być stosowana do leczenia innych agresywnych nowotworów, w tym raka płuc, glejaka wielopostaciowego, raka jelita grubego, raka żołądka, raka jajnika, raka trzonu macicy, raka pęcherza oraz nowotworów głowy i szyi.
Chociaż istnieje potrzeba przeprowadzenia dodatkowych badań w celu określenia najlepszej metody dostarczania, maksymalnych tolerowanych dawek oraz oceny ewentualnej toksyczności, naukowcy zasugerowali, że jad pszczeli stanowi opłacalną, szeroko i łatwo dostępną opcję leczenia, która może być używana na całym świecie, w tym w regionach mniej rozwiniętych.
Jad pszczoły miodnej ma wielorakie zastosowania lecznicze
Poza właściwościami przeciwnowotworowymi, składniki jadu pszczelego były używane od czasów starożytnych w celu utrzymania zdrowia i dobrego samopoczucia. Według czasopisma Toxins:
„Terapeutyczne zastosowania BV [jadu pszczelego] sięgają czasów starożytnego Egiptu (4000 p.n.e.). Jad pszczeli był stosowany przez Hipokratesa, Arystotelesa i Galena w greckim i rzymskim okresie historycznym. W tradycyjnej medycynie chińskiej i innych praktykach, jad pszczeli był wykorzystywany w leczeniu chorób zapalnych, takich jak reumatoidalne zapalenie stawów, zapalenie ścięgien, zwłóknienie, toczeń i stwardnienie rozsiane”.
W dzisiejszych czasach jad pszczeli jest stosowany w leczeniu chorób serca i chorób zwyrodnieniowych układu nerwowego, w tym stwardnienia rozsianego, choroby Alzheimera i choroby Parkinsona.
Jad pszczoły miodnej zawiera również czynniki przeciwzakrzepowe, dzięki czemu wydłuża czas krzepnięcia krwi. Akupunktura z użyciem jadu pszczelego była stosowana do kontrolowania neuropatii wywołanej chemioterapią.
Apamina, inny peptyd jadu pszczelego, również ma potencjalne właściwości lecznicze. Apamina była badana jako lek na chorobę Parkinsona, zaburzenia uczenia się i choroby, które obejmują wysoką pobudliwość mięśni, ponieważ zmniejsza przewodnictwo nerwowo-mięśniowe.
Co więcej, jad pszczeli ma szereg znanych biologicznych i farmakologicznych właściwości, takich jak działanie promieniochronne, przeciwzapalne, przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe. Jak na ironię, chociaż użądlenia pszczół są bolesne, jad ma również działanie przeciwbólowe. Wykazuje też działanie immunomodulujące i przeciwreumatoidalne.
Ponadto, ponieważ zarówno jad pszczeli, jak i sama melityna są silnymi środkami przeciwzapalnymi, które badano pod kątem leczenia stanów zapalnych skóry, takich jak atopowe zapalenie skóry. Wyniki jednego z badań sugerują, że mogą jad pszczeli i melityna mogą być wykorzystywane do miejscowego leczenia atopowego zapalenia skóry, zmniejszając zmiany skórne lub promując regenerację skóry.
Jad pszczeli ma również działanie przeciwbakteryjne. Wykazuje skuteczne działanie przeciwko lekoopornym bakteriom, wirusom, w tym ludzkiemu wirusowi niedoboru odporności (HIV) oraz grzybom.
Według przeglądu opublikowanego w Toxins, jad pszczeli może pomóc zwalczyć epidemię chorób lekoopornych: „BV i jego składniki w połączeniu z antybiotykami stanowią potencjalny i kontrolowany sposób na przezwyciężenie lekooporności obserwowanej w antybiotykoterapii”.
Apiterapia to wyłaniająca się dziedzina
Apiterapia, której nazwa pochodzi od łacińskiego słowa „apis”, czyli pszczoły, to terapia wykorzystująca produkty pszczele, takie jak jad pszczeli, miód, pyłek, mleczko pszczele, propolis i wosk pszczeli.
Akupunktura z wykorzystaniem żywych pszczół, w której użądlenia pszczół mają na celu wywołanie przeciwzapalnej odpowiedzi immunologicznej, spotkała się z negatywną opinią ze względu na możliwość wystąpienia reakcji alergicznej. Odnotowano co najmniej jeden zgon – była to kobieta, która wcześniej nie wykazywała nadwrażliwości na użądlenia pszczół.
Jednak wiele form apiterapii staje się przedmiotem ponownego zainteresowania ze względu na potencjalne korzyści w szerokim zakresie chorób. Na przykład:
• Miód — to złożona mieszanina cukrów, aminokwasów, fenoli i innych związków. Jest ceniony ze względu na swoje właściwości lecznicze od czasów starożytnych. Miód produkowany przez pszczoły z nektaru kwiatowego ma właściwości lecznicze, które zależą od rodzaju rośliny kwitnącej, z której pochodzi.
Jednym z najlepiej zbadanych i znanych miodów jest miód manuka, który jest ceniony ze względu na właściwości przeciwbakteryjne. Jest wytwarzany z niektórych roślin Manuka z gatunku Leptospermum, znanych również jako drzewa herbaciane, które pochodzą z Nowej Zelandii i Australii.
• Propolis (kit pszczeli) — pszczoły tworzą lepki propolis z żywicy drzewnej i używają go do wyściełania ula, co pełni funkcję naturalnego układu odpornościowego, chroniącego owady wewnątrz przed zarazkami z zewnątrz. Propolis zawiera ponad 300 naturalnych, silnych związków o właściwościach antyseptycznych, przeciwdrobnoustrojowych, przeciwgrzybiczych, przeciwwirusowych i odtruwających. Jest czasami określany jako „rosyjska penicylina”. Według Amerykańskiego Towarzystwa Apiterapii:
„Propolis zawiera związki flawonoidowe znane ze swojego działania przeciwzapalnego i przeciwutleniającego oraz wzmacniającego i regenerującego tkanki. Polskie badanie z 1994 roku wykazało, że myszy, którym podawano propolis, żyły dłużej niż myszy z grupy kontrolnej”.
• Pyłek pszczeli — jest głównym źródłem białka w diecie pszczół. Jest również bogaty w witaminy i minerały, w tym w witaminę B. Zawiera więcej białka na gram niż jakikolwiek produkt pochodzenia zwierzęcego. Zasadniczo jest to całkowicie naturalny i biodostępny składnik odżywczy.
Pyłek pszczeli ma właściwości przeciwzapalne, przeciwnowotworowe i przeciwreumatoidalne. Zawiera fitozwiązki normalizujące układ odpornościowy, które pomagają zmniejszyć objawy alergii u osób z wrażliwością na pyłki.
• Mleczko pszczele — to pożywienie pszczół. Jest to substancja wykorzystywana przez pszczoły do stworzenia królowej pszczół. W ciągu pierwszych trzech dni rozwoju wszystkie larwy są karmione mleczkiem pszczelim. Następnie tylko jedna larwa, która ma zostać królową, będzie jeść wyłącznie mleczko pszczele.
Mleczko pszczele jest wyjątkowe, ponieważ zawiera białka, cukry, tłuszcze i aminokwasy oraz acetylocholinę, która ma działanie nootropowe. Substancje nootropowe to związki, które poprawiają funkcje poznawcze, w szczególności funkcje wykonawcze, takie jak pamięć, kreatywność lub motywacja.
Według przeglądu opublikowanego w Oxidative Medicine and Cellular Longevity: „Mleczko pszczele jest dobrze znane ze swojego ochronnego wpływu na zdrowie reprodukcyjne, zaburzenia neurodegeneracyjne, gojenie się ran i starzenie”.
Wosk pszczeli, złożony z co najmniej 284 różnych związków, to kolejny wszechstronny i szeroko stosowany produkt pszczelarski. Podczas gdy pszczoły używają wosku pszczelego do ochrony miodu, ochrony przed infekcjami i uszczelniania pęknięć w ulu, ludzie cenią i wykorzystują wosk pszczeli w wielu aspektach – od produkcji świec po pielęgnację skóry.
Ochrona pszczół jest niezbędna
Biorąc pod uwagę, że pszczoły dostarczają ludziom unikalnych prozdrowotnych produktów, niedostępnych nigdzie indziej w przyrodzie oraz działają jako zapylacze niezbędne do wzrostu co najmniej 30% światowych upraw żywności, ochrona pszczół w środowisku ma ogromne znaczenie.
Niestety pszczoły są narażone na działanie pestycydów i inne zagrożenia środowiskowe. Na przykład, naukowcy z University of New Hampshire ostrzegają, że nastąpił „dramatyczny spadek” liczebności 14 gatunków dzikich pszczół potrzebnych do zapylania jabłek, borówek, żurawiny i innych upraw na północnym zachodzie USA.
Jeśli nie chcesz szkodzić pszczołom i innym przydatnym zapylaczom, które odwiedzają Twój ogród, zamień toksyczne pestycydy i chemikalia do trawników na niechemiczne alternatywy do zwalczania chwastów i szkodników. Jeszcze lepiej, pozbądź się całkowicie trawnika i załóż ekologiczny ogród.
Zarówno ogrody kwiatowe, jak i warzywne stanowią dobre siedlisko dla pszczół miodnych. Zaleca się również trzymanie małej misy ze świeżą wodą w ogrodzie lub na podwórku, ponieważ pszczoły również odczuwają pragnienie.