Według dr. Mercoli
Herbata jest pradawnym napojem, który od tysiącleci ma znaczny pozytywny wpływ na zdrowie oraz odgrywa ważną rolę w wielu kulturach na całym świecie. Na przykład, herbata jest nieodłączną częścią brytyjskiego życia od prawie dwóch stuleci, ponieważ zaczęto ją pić w Anglii w 1840 roku, kiedy księżna Bedford potrzebowała posiłku między lunchem a kolacją. Tzw. teatime oznaczał małą przekąskę z herbatą, ale wkrótce stał się spotkaniem towarzyskim w wyższych sferach.
Dziś herbata w Wielkiej Brytanii jest honorowaną tradycją we wszystkich klasach. Protokoły nie tylko określają to, jak „pić herbatę”, ale także określają, kiedy ją pić i co do niej jeść lub czego nie jeść. W zabawnym artykule na temat brytyjskiego podwieczorku NPR ostrzega: nie jedz wszystkiego, co zostanie zaoferowane (nie chcesz wyglądać na zbyt głodnego) i cokolwiek robisz, nie wystawiaj swojego małego paluszka, trzymając filiżankę. „To sprawia, że wyglądasz pretensjonalnie” – wyjaśnił brytyjski ekspert od picia herbaty.
W przeciwieństwie do tego, kraje na Zachodzie często koncentrują się na jedzeniu – zazwyczaj kanapek i ciast – w otoczeniu, w którym herbata wydaje się bardziej dodatkiem. Z drugiej strony kultura wschodnia podniosła picie herbaty do formy sztuki – z tego powodu herbata stanowi u nich „filar” życia. W Chinach herbata jest ulubionym napojem od 5000 lat.
Dzisiaj herbata jest jednym z najpopularniejszych napojów na świecie, zaraz po wodzie. Według Tea Association of the USA, prawie 80% wszystkich gospodarstw domowych w USA pije herbatę i jest to jedyny napój powszechnie podawany na ciepło lub na zimno; 84% herbaty spożywanej w USA to czarna herbata, a 15% to herbata zielona (więcej o rodzajach herbaty w dalszej części tego artykułu).
W 2018 roku Amerykanie wypili 84 miliardy porcji herbaty, czyli 3,8 miliarda galonów. Jednak pomimo tak dużej konsumpcji, USA nie plasuje się w pierwszych 10 krajach świata o największym spożyciu herbaty. Ten zaszczyt trafia kolejno do Turcji, Irlandii, Wielkiej Brytanii, Iranu, Rosji, Maroka, Nowej Zelandii, Egiptu, Polski i Japonii.
Picie herbaty może pomóc w poprawie połączeń mózgowych
Niedawne badania przeprowadzone przez National University of Singapore wykazały, że osoby regularnie pijące herbatę mogą mieć lepsze funkcje poznawcze. Wcześniejsze badania wykazały, że picie herbaty jest zdrowe dla mózgu. Jednak w niedawno przeprowadzonym badaniu, w którym wykorzystano dane z neuroobrazowania wykonanego u 36 starszych osób dorosłych, uzyskano pewne zaskakujące wnioski.
Zainteresowani wpływem herbaty na strukturę i organizację mózgu, naukowcy przekazali uczestnikom ankietę na temat tego, co pamiętają o swoich nawykach picia herbaty od wieku 45 lat do chwili obecnej. Następnie uczestnicy zostali poddani badaniu MRI.
Na podstawie obrazowania naukowcy odkryli, że herbata ma nie tylko pozytywny wpływ na strukturę, funkcję i organizację mózgu, ale również, że osoby, które piły najwięcej herbaty – co najmniej cztery razy w tygodniu przez około 25 lat – miały większą funkcjonalną siłę połączeń w mózgu. Nie stwierdzono jednak, by herbata miała jakikolwiek wpływ na symetrię między półkulami.
Jak wyjaśnił asystent profesora Feng Lei z National University of Singapore w komunikacie prasowym EurekAlert, łączność jest bardzo ważna:
„Weźmy na przykład analogię do ruchu drogowego – wyobraź sobie, że regiony mózgu to miejsca docelowe, a połączenia między regionami mózgu to drogi. Kiedy system drogowy jest dobrze zorganizowany, ruch pojazdów i pasażerów jest bardziej wydajny i zużywa mniej zasobów. Podobnie, gdy połączenia między regionami mózgu są bardziej ustrukturyzowane, przetwarzanie informacji zachodzi bardziej wydajnie.
W naszych wcześniejszych badaniach wykazaliśmy, że osoby pijące herbatę mają lepsze funkcje poznawcze w porównaniu z osobami nie pijącymi herbaty. Nasze obecne wyniki dotyczące sieci mózgowej pośrednio wspierają nasze poprzednie ustalenia, pokazując, że pozytywne skutki regularnego picia herbaty są wynikiem ulepszonej organizacji mózgu spowodowanej przez zapobieganie zakłóceniom w połączeniach międzyregionalnych”.
Katechiny chronią serce i mózg
Wyniki tego badania pozwalają lepiej zrozumieć organizację mózgu i jego skomplikowany związek z wydajnością poznawczą. Zespół naukowców stwierdził, że planuje kontynuować badanie wpływu herbaty i jej bioaktywnych związków na pogorszenie funkcji poznawczych.
Podczas gdy przytoczone badanie wykazało długoterminowe skutki, inne znalazły dowody na krótkoterminowe korzyści łączące spożywanie czarnej herbaty po całonocnym poście z poprawionym funkcjonowaniem wykonawczym, czasem reakcji i zmniejszoną liczbą błędów w zadaniach poznawczych.
Kluczową właściwością występującą w zielonej herbacie jest galusan epigalokatechiny-3 (EGCG) – rodzaj katechiny (flawonoidu), który współdziała z przeciwutleniaczami w mózgu poprawiając funkcje poznawcze. W celu sprawdzenia, jak to działa, przeprowadzono badanie kliniczne z udziałem 12 starszych mieszkańców domów opieki z rozpoznaną dysfunkcją poznawczą, którzy przyjmowali 2 gramy zielonej herbaty w proszku dziennie przez trzy miesiące. Po zakończeniu badania dane wykazały, że u uczestników spożywających zieloną herbatę nastąpiła znaczna poprawa wyników testów funkcji poznawczych.
Wykazano również, że EGCG poprawia naukę i zmniejsza utratę pamięci u osób spożywających dietę wysokotłuszczową o wysokiej zawartości fruktozy (HFFD). W tym badaniu zaobserwowano również, że EGCG znacząco moduluje insulinooporność, co jest kolejnym czynnikiem związanym ze spadkiem funkcji poznawczych.
Inne badanie wykazało, że picie zielonej herbaty wiąże się z niższym ryzykiem zaburzeń poznawczych, a przegląd literatury dotyczący badania wpływu EGCG in vitro oraz podawania go uczestnikom badania cierpiącym na chorobę Alzheimera wykazał zmniejszenie akumulacji beta-amyloidu.
Katechiny są kluczem do dobrego zdrowia
Zdolność do rozbijania płytek beta-amyloidowych również może odpowiadać za powiązanie EGCG ze zmniejszeniem liczby płytek beta-amyloidu. Naukowcy są przekonani, że EGCG może być skuteczny w zwalczaniu blaszek miażdżycowych powodujących zawał serca i udar.
W obszernym przeglądzie literatury jeden zespół znalazł dane epidemiologiczne oraz wyniki badań klinicznych i eksperymentalnych wykazujących korzyści, jakie EGCG przynosi dla zdrowia sercowo-naczyniowego. Korzyści te obejmują zmniejszenie zapalenia naczyń, trombogenezy i utleniania, a także modulowanie profili lipidowych i hamowanie peroksydacji lipidów.
Oprócz zdrowia mózgu i serca, EGCG jest skutecznym środkiem chemoprewencyjnym. W jednym z przeglądów literatury stwierdzono opóźnienie rozwoju raka, zapobieganie gruczolakowi jelita grubego i hamowanie przerzutów czerniaka w modelu zwierzęcym. W innym badaniu wykazano, że EGCG może synergistycznie hamować raka zarówno in vitro, jak i in vivo.
Korzyści zdrowotne i ostrzeżenia – ekstrakt z zielonej herbaty
Jeśli picie zielonej herbaty nie jest czymś, co sprawia Ci przyjemność, a mimo to chcesz uzyskać korzyści zapewniane przez herbatę, warto rozważyć stosowanie ekstraktu z zielonej herbaty. Zgodnie z definicją National Cancer Institute, jest to mieszanina polifenoli wyizolowana z rośliny Camellia sinensis, z której powstaje zielona herbata. Zawiera flawonoidy, witaminy i polifenole, w tym EGCG.
Podobnie jak w przypadku każdej substancji chemicznej wprowadzanej do organizmu, mogą wystąpić działania niepożądane. Według Centrum Medycznego University of Rochester działania niepożadane ekstraktu z zielonej herbaty mogą obejmować niepokój, drżenie, drażliwość i problemy ze snem związane ze zbyt dużą dawką kofeiny.
Istnieją również doniesienia o uszkodzeniu wątroby ekstraktem z zielonej herbaty, w wyniku spożycia większych ilości EGCG w postaci suplementu niż dostarcza zwykłe picie herbaty.
Health Canada zaostrzyło swoje ostrzeżenia dotyczące produktów zawierających ekstrakt z zielonej herbaty, podobnie jak Norweski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności i Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności po przejrzeniu wcześniejszych dokumentów łączących dziesiątki przypadków uszkodzenia wątroby z konsumpcją dużych ilości EGCG. To powiedziawszy, przyjmowanie ekstraktu z zielonej herbaty w stężeniach nie większych niż w przypadku picia zielonej herbaty ma kilka możliwych zalet, w tym:
- Poprawa zdrowia serca, wątroby i mózgu oraz normalizacja ciśnienia krwi, gęstości mineralnej kości i pomoc w kontroli masy ciała
- Redukcja stresu oksydacyjnego
- Wsparcie regeneracji po wysiłku, wzmocnienie ochrony antyoksydacyjnej i poprawa wydajności ćwiczeń
- Zmniejszenie stanu zapalnego z powodu bezalkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby
- Zwiększenie wrażliwości na insulinę i pomoc w regulacji poziomu cukru we krwi
Różne rodzaje herbat i ich smaki
Według TeaClass.com wszystkie liście herbaty pochodzą z rośliny Camellia senensis i są podzielone na pięć typów, z których każdy wyróżnia się sposobem przetwarzania i utleniania lub fermentacji:
- Czarna
- Herbata Oolong
- Zielona herbata
- Biała herbata
- Herbata Pu’erh
Czarna herbata jest w pełni utleniona, podczas gdy herbaty oolong są częściowo utlenione. Herbaty zielone i białe nie są utleniane po zbiorze liści. Pu’erh jest sfermentowaną, dojrzałą, sprasowaną herbatą.
Zgodnie z chińskim zwyczajem, każdą z różnych herbat przygotowuje się w różnych naczyniach. Na przykład, herbata oolong jest tradycyjnie warzona w glinianym garnku, a zielona herbata jest przygotowywana w szklanym garnku. Ponadto tradycyjna ceremonia obejmuje cały zestaw przyborów, w tym łyżeczki, tacę, karafkę, filiżankę zapachową i filiżankę do herbaty.
Jedna filiżanka czarnej herbaty zawiera od 25 do 48 mg kofeiny w zależności od rodzaju i sposobu jej parzenia, w porównaniu do typowej 8-uncjowej (240 ml) filiżanki parzonej czarnej kawy, która zawiera 95 do 165 mg kofeiny.
Biała herbata jest najmniej przetworzona ze wszystkich herbat – ma delikatny smak i naturalną słodycz. Gdy ta herbata jest parzona w niskiej temperaturze i przez krótki czas, będziesz cieszyć się mniejszą ilością kofeiny niż w przypadku wyższych temperatur. Wszystkie białe herbaty są produkowane w Chinach. Powstają tylko z młodych, delikatnych liści.
Liście zielonej herbaty są zbierane rano i nie są utlenianie, dzięki czemu herbata zachowuje większość naturalnego koloru, garbników, chlorofilu i minerałów. Utlenianie jest zatrzymywane przez szybkie ogrzewanie liści. Kiedy herbata jest parzona w niższych temperaturach, ma mniej kofeiny. Większość zielonych herbat ma jasnozielony kolor. Drobno sproszkowana herbata matcha ma bardziej intensywny zielony odcień z „trawiastym smakiem i słodkim posmakiem”.
Według The Tea Spot herbaty oolong mają skład porównywalny do czarnej herbaty, ale większą świeżość związaną z poziomem utleniania. Według TeaSource, oolong nie jest tak mocny jak czarna herbata, ale jej zapach i smak zostały porównane ze świeżymi kwiatami lub świeżymi owocami. Według Cup and Leaf, oolong ma głęboki bursztynowy lub jasnozielony kolor i słodowy smak.
Czarna herbata jest w pełni utleniona, podczas jej przetwarzania woda odparowuje z liści – to pozwala roślinie wchłonąć tlen, co nadaje jej ciemnobrązowy lub czarny kolor i mocniejszy smak.
Jak przechowywać herbatę?
Należy zachować ostrożność podczas przechowywania, parzenia i picia herbaty, aby cieszyć się największymi korzyściami zdrowotnymi i najlepszym smakiem. Podobnie jak większość świeżych produktów spożywczych, prawidłowe przechowywanie wydłuża okres przydatności do spożycia, jakość i smak. Światło i promienie UV szybko degradują herbatę, więc unikaj zakupów u dostawców, którzy przechowują produkty w przezroczystych pojemnikach.
Ciepło i wilgoć degradują herbatę i skracają okres przechowywania. Co ciekawe, herbata z łatwością wchłania zapachy, więc unikaj przechowywania jej w pobliżu szafki na przyprawy lub innych miejsc, w których występuje silny zapach. Herbata powinna być zamknięta w szczelnym pojemniku.
Ponadto powinieneś trzymać delikatnie aromatyzowaną herbatę z daleka od silnie pachnących herbat. Używanie nieprzezroczystego, niereaktywnego pojemnika – najlepiej szklanego lub ceramicznego – z podwójną pokrywką i uszczelką pomoże wydłużyć okres przechowywania produktu.
Zaparz idealną filiżankę herbaty
W tym krótkim filmie przedstawiciel Ahmad Tea demonstruje jeden ze sposobów parzenia herbaty liściastej. Chociaż zaleca parzenie przez pięć minut, krótszy czas parzenia da łagodniejszy smak z mniejszą ilością kofeiny. Zawsze używaj czystej przefiltrowanej wody i świeżych liści herbaty.
Zacznij od instrukcji dołączonych do herbaty, ale nie bój się eksperymentować, dopóki nie znajdziesz takiego sposobu parzenia, który najbardziej Ci się spodoba. Podgrzewanie dzbanka do parzenia herbaty jest koniecznością, ponieważ pomaga utrzymać odpowiednią temperaturę wody podczas parzenia herbaty.