Według dr. Mercoli
Hałas prawdopodobnie nie przychodzi Ci do głowy jako główny publiczny środek odstraszający – chyba że mieszkasz w okolicy, w której jest go dużo. Zanieczyszczenie hałasem może powodować problemy z dobrym samopoczuciem i zdrowiem fizycznym, więc zrozumienie, w jaki sposób można strategicznie wykorzystać hałas do kontroli tłumu, a nawet jako broń, nie jest trudne.
Jednym z kontrowersyjnych przykładów jest urządzenie znane jako „Mosquito”, które jest używane jako narzędzie do powstrzymywania wandalizmu w miejskich parkach i na placach zabaw. Chociaż urządzenie emituje wysoki dźwięk, może go usłyszeć tylko grupa docelowa – nastolatki i młodzi dorośli, których władze miejskie mają nadzieję trzymać z dala od niektórych obszarów po zmroku.
W jaki sposób hałas jest używany jako środek odstraszający młodzież?
Filadelfia to jedno z amerykańskich miast, które zainstalowało Mosquito – małe urządzenie przypominające głośnik – w 30 parkach i centrach rekreacyjnych. Celem jest powstrzymanie młodzieży przed kręceniem się po okolicy w nocy poprzez emitowanie nieprzyjemnego, wysokiego dźwięku.
Według producenta urządzenia – Moving Sound Technologies (MST) – dźwięk jest podobny do brzęczenia komara, a po ustawieniu częstotliwości 17 kHz jest słyszany tylko przez osoby w wieku od 13 do 25 lat.
Dzieje się tak dlatego, że wraz z wiekiem spada możliwość słyszenia wysokich częstotliwości. Ogólnie rzecz biorąc, dorośli słyszą dźwięki w zakresie od 0,02 do 16 kHz (dźwięk mierzony jest w hercach (Hz), gdzie jeden kHz jest równy 1000 Hz).
Niewiele jest danych potwierdzających, że stosowanie tego urządzenia pozwala ograniczyć włóczenie się lub wandalizm, ale raporty opublikowane na stronie internetowej MST sugerują, że te stosunkowo nieszkodliwe urządzenia prowadzą do zmniejszenia liczby aktów wandalizmu w obszarach takich jak klatki schodowe budynków mieszkalnych. W Filadelfii generatory hałasu działają tylko od 22:00. do 6 rano i są dodatkiem do innych narzędzi przeciwdziałających wandalizmowi, takich jak kamery bezpieczeństwa, ogrodzenia i pracownicy ochrony.
Czy narażanie nastolatków na hałas jest etyczne?
Część kontrowersji wokół stosowania urządzenia „Mosquito” wynika z faktu, że niektórzy ludzie mieszkający w parkach, w których jest ono używane, mówią, że słyszą dzwonienie. Mary Kate Riecks, która ma 27 lat – jest poza docelowym przedziałem wiekowym urządzenia – powiedziała w wywiadzie dla NPR, że słyszy dźwięk charakterystyczny dla komara kilka przecznic dalej:
„To bardziej przypomina uczucie niż dźwięk. Jakby z tyłu głowy… Przyprawia mnie to o ból głowy, jeśli jestem w pobliżu zbyt długo. Dlatego zwykle omijam ten blok lub bardzo szybko przy nim przechodzę”.
Istnieje również obawa, że małe dzieci, w tym te, które nie są w stanie wyrazić swojego dyskomfortu, będą słyszeć hałas. National Youth Rights Association zasugerowało, że urządzenia te są formą dyskryminacji ze względu na wiek. Miasto Waszyngton DC, które zainstalowało urządzenia na stacji metra Gallery Place w 2010 roku, usunęło je ze względu na obawy związane z dyskryminacją.
Komitet Praw Dziecka ONZ zasugerował również, że „Mosquito” i podobne urządzenia mogą naruszać prawa dziecka. Od tego czasu zostały one zakazane w niektórych miejscach publicznych w kilku hrabstwach Anglii. Nawet w Filadelfii ich użycie jest kontrowersyjne. Członek Rady Miejskiej Helen Gym nazwała je „bronią dźwiękową”, stwierdzając:
„W mieście, które próbuje zająć się przemocą z użyciem broni i bezpiecznymi przestrzeniami dla młodych ludzi, jak śmią wdrażać pomysły finansowane z dolarów podatników mające na celu odstraszyć młodych ludzi od miejsc, które zostały dla nich stworzone?”
Ważną kwestią jest również to, czy te dźwięki mogą wywoływać szkodliwe skutki, chociaż MST twierdzi, że nie występują żadne długoterminowe skutki uboczne.
„Mosquito został przetestowany przez różne agencje rządowe, organizacje ekologiczne i organizacje praw człowieka w USA, Kanadzie, Wielkiej Brytanii i Unii Europejskiej. Został uznany za całkowicie bezpieczny – nie ma ryzyka długotrwałego uszkodzenia słuchu przez The Mosquito”. MST zauważa, że urządzenia są zaprojektowane do pracy przy 5 decybelach powyżej poziomu hałasu tła.
W odniesieniu do potencjału ingerowania w prawa człowieka, Simon Morris, dyrektor Compound Security, bronił stosowania tego urządzenia, mówiąc w wywiadzie dla CNN:
„Wszyscy jesteśmy rodzicami… Mosquito narodził się z cierpienia naszych dzieci, ponieważ zostały zaatakowane lub napadnięte w lokalnych sklepach przez starsze dzieci. Nigdy nie mieliśmy zamiaru ograniczać niczyich praw. Ludzie mają swobodę odejścia od źródła dźwięku, który obejmuje bardzo mały obszar”.
Muzyka używana jako narzędzie sterujące
Oprócz hałasu o wysokiej częstotliwości emitowanego przez Mosquito, istnieją inne urządzenia emitujące dźwięki czy muzykę, które są stosowane jako narzędzie do sterowania. W West Palm Beach na Florydzie z głośników puszczane są piosenki, w tym „Baby Shark”, co ma zniechęcić bezdomnych do spania w pobliżu centrum imprez.
Muzyka klasyczna jest wykorzystywana jako środek odstraszający. W Londynie zaobserwowano, że odtwarzanie muzyki na stacjach metra obniżyło wskaźniki rabunków o 33% - spadła również ilość przypadków przemocy werbalnej i fizycznej. W Niemczech muzyka atonalna, której brakuje harmonii i może brzmieć jak przypadkowy hałas, miała być odtwarzana na stacjach kolejowych, aby powstrzymać włóczęgostwo, ale pomysł został porzucony w wyniku powszechnej krytyki publicznej.
Istnieją również urządzenia emitujące ultradźwięki o częstotliwości co najmniej 20 kHz. Podobno zdarzały się przypadki ataków dźwiękowych. Ta częstotliwość jest wyższa niż to co jest w stanie usłyszeć większość osób dorosłych, ale uważa się, że u niektórych wrażliwych osób mogą wystąpić niepożądane skutki narażenia, w tym bóle głowy, nudności i szum lub dzwonienie w uszach. Tim Leighton, profesor badający ultradźwięki na Uniwersytecie w Southampton, powiedział w wywiadzie CNN:
„W latach czterdziestych ludzie zaczęli narzekać na chorobę ultradźwiękową, której objawami były bóle głowy, nadmierne zmęczenie i drażliwość. Pierwsza sprawa sądowa miała miejsce w 1948 roku… Wysoka częstotliwość powyżej 20 kiloherców, na pewno wpłynie na osoby, które są w stanie ją usłyszeć.
Może wpływać na koncentrację, zdolność wykonywania zadań, powodować bóle głowy i dyskomfort. Ze względu na aspekty etyczne nie pozwolono nam badać silniejszych efektów. Jest wysoce prawdopodobne, że silniejsze sygnały doprowadzą do tymczasowej, a może nawet trwałej utraty słuchu. Jednak nie możemy tego sprawdzić, ponieważ narażanie ludzi na takie działanie byłoby nieetyczne”.
Jak hałas wpływa na zdrowie?
Zanieczyszczenie hałasem, które określa się jako „niepożądany lub przeszkadzający dźwięk”, dotyka miliony ludzi, prowadząc do niekorzystnych skutków zdrowotnych. Utrata słuchu spowodowana hałasem to jeden z najbardziej oczywistych skutków narażenia na długotrwały lub głośny hałas, ale występują również inne nieoczekiwane skutki zdrowotne, takie jak:
Co więcej, według badania opublikowanego w Environmental Health Perspectives, długotrwałe narażenie na hałas drogowy może co roku odpowiadać za około 3% zgonów z powodu choroby wieńcowej serca (czyli około 210 000 zgonów) w Europie. W jaki sposób hałas szkodzi zdrowiu serca?
Jednym z kluczowych mechanizmów jest podwyższenie poziomu hormonów stresu, takich jak kortyzol, adrenalina i noradrenalina, co z czasem może prowadzić do nadciśnienia, udaru i niewydolność serca. Przegląd badań wykazał, że „pobudzenie związane z ekspozycją na hałas w nocy zwiększa stężenie hormonów stresu we krwi i ślinie nawet podczas snu”.
Deepak Prasher, profesor audiologii na University College w Londynie i członek grupy roboczej WHO Noise Environmental Burden on Disease, stwierdził:
„Wiele osób przyzwyczaja się do hałasu z biegiem czasu… Skutki biologiczne są niezauważalne, tak że pomimo przyzwyczajenia do hałasu niekorzystne zmiany fizjologiczne nadal postępują, co może mieć poważne konsekwencje dla zdrowia … Podsumowując, ostatnie dane epidemiologiczne pokazują, że hałas jest głównym czynnikiem stresogennym, który może wpływać na zdrowie poprzez układ hormonalny, odpornościowy i sercowo-naczyniowy”.
Ten wpływ może być znaczący. Wśród kobiet, które oceniają się jako wrażliwe na hałas, chroniczne narażenie na hałas znacznie zwiększa ryzyko śmiertelności z przyczyn sercowo-naczyniowych.
Używanie hałasu w dobrym celu
Hałas może być używany do promowania zdrowia, tak jak może być używany przeciwko niemu. Jednym z przykładów pozytywnego szumu jest różowy szum, który zawiera częstotliwości od 20 Hz do 20000 Hz, podobnie jak biały szum, ale niższe częstotliwości są głośniejsze i silniejsze niż wyższe częstotliwości (w przeciwieństwie do tego, biały szum ma taką samą moc we wszystkich swoich częstotliwościach).
Badanie opublikowane w Frontiers in Human Neuroscience ujawniło, że słuchanie różowego szumu może poprawić sen i pamięć u osób w wieku od 60 do 84 lat – populacji, która ma tendencję do krótszego snu wolnofalowego (głębokiego) w porównaniu z młodszymi osobami. Spędzając noc w laboratorium snu, uczestnicy jednej nocy słuchali różowego szumu, a następnej żadnego.
Warto zauważyć, że różowy szum był odtwarzany w seriach, aby dopasować się do czasu snu wolnofalowego uczestników badania. Różowy szum nie tylko poprawiał sen wolnofalowy, ale był również powiązany z lepszymi wynikami w testach pamięci.
Uczestnicy badania słuchający różowego szumu podczas snu uzyskali około trzykrotnie lepsze wyniki w testach pamięci przeprowadzanych rano. Dla zobrazowania, różowy szum to delikatny dźwięk podobny do szumu wody lub wiatru szumiącego w liściach drzew.
Jak chronić się przed dokuczliwym hałasem?
Zaletą urządzeń takich jak Mosquito jest to, że można (przynajmniej w teorii) ich uniknąć, oddalając się od źródła dźwięku i obszaru, który obejmuje. Jeśli mieszkasz w bardzo hałaśliwym miejscu, na przykład w pobliżu autostrady lub lotniska, warto rozważyć przeprowadzkę.
Jeśli to nie jest możliwe, rozważ umieszczenie na suficie i ścianach płyt akustycznych, co pozwoli ograniczyć hałas. Pomocne mogą być również podwójne okna i odpowiednia izolacja. Możesz odświeżyć swój dom, wieszając ciężkie zasłony w oknach, kładąc dywaniki na podłogach oraz uszczelniając wycieki powietrza.
Jeśli hałas występuje sporadycznie, słuchawki blokujące dźwięk mogą pomóc wyeliminować niechciane dźwięki. Warto również słuchać korzystnych dźwięków w domu. Możesz kupić płytę CD z różowym szumem lub po prostu włączyć wentylator w sypialni, aby odciąć się od hałasu i zamiast tego skorzystać z pozytywnego wpływu niektórych kojących dźwięków.