Według dr. Mercoli
Ostropest plamisty (Silybum marianum) należy do rodziny astrowatych. Jest to bylina zielona występująca w południowej Europie i Azji. Roślina lubi pełne słońca miejsca i osiąga wysokość prawie 5 stóp (1,5 m). Kwitnie od lipca do sierpnia. Kwiaty mają odcień od ciemnofioletowych do różowych.
Od wieków ludzie używali owoców i nasion ostropestu plamistego do leczenia chorób wątroby. Roślina występuje pod kilkoma innymi nazwami, m.in. oset mleczny, oset Najświętszej Marii Panny, dziki karczoch czy pstrok.
Liście tradycyjnie dodawano do sałatek, a kwiat palono i stosowano jako substytut kawy. Jednak to nasiona ostropestu plamistego były cenione za swoje lecznicze właściwości.
Według NIH najstarszym odnotowanym zastosowaniem rośliny było użycie jej przez Dioskurydesa jako leku na ukąszenia węży. W średniowieczu ostropest był używany jako antidotum na toksyny wątrobowe, a od 1898 roku lekarze stosowali go w leczeniu chorób wątroby, nerek i śledziony. Obecnie niemiecka Komisja E wymienia ostropest plamisty jako środek do leczenia marskości wątroby i uszkodzenia wątroby wywołanego toksynami oraz do leczenia przewlekłych stanów zapalnych wątroby.
Ostropest plamisty chroni zdrowie wątroby
Głównym związkiem bioaktywnym ostropestu plamistego jest grupa flawonolignanów zwana sylimaryną. Flawonolignany to grupa flawonoidów o znanych właściwościach hepatoprotekcyjnych. Sylimaryna składa się z siedmiu różnych flawonolignanów, spośród których sylibina występuje w najwyższym stężeniu i ma najsilniejsze działanie biologiczne. Prawie 70% sylimaryny występuje w postaci sylibiny A i sylibiny B.
Sylimarynę można wyodrębnić z nasion ostropestu plamistego i chociaż określenia ostropest plamisty i sylimaryna były używane zamiennie, jest to technicznie niedokładne. Liczne badania wykazały zdolność sylimaryny do ochrony wątroby. Jest ona regularnie stosowana u osób, których wątroba została uszkodzona przez niealkoholowe stłuszczenie wątroby, zapalenie wątroby i raka wątroby.
Sylimaryna chroni również przed amatoksyną – śmiercionośną toksyną wytwarzaną przez muchomora zielonawego. Prawie 90% zgonów spowodowanych zatruciem grzybami na całym świecie wynika ze spożycia muchomora zielonawego. Objawy pojawiają się od sześciu do ośmiu godzin po spożyciu, po czym następuje niewydolność nerek i wątroby.
W jednym przeglądzie naukowcy odkryli prawie 1500 udokumentowanych przypadków, w których śmiertelność była mniejsza niż 10% u pacjentów leczonych Legalon® SIL – farmaceutycznym związkiem sylibininy. W innym opisie przypadku lekarze z powodzeniem wyleczyli dwóch pacjentów, którzy przypadkowo spożyli muchomora zielonawego, kombinacją n-acetylocysteiny, cymetydyny, sylibininy i dużej dawki penicyliny.
Korzyści ze stosowania sylimaryny dla zdrowia wątroby prawdopodobnie wynikają z właściwości przeciwutleniających, przeciwzapalnych i przeciwzwłóknieniowych. Sylimaryna wykazała również zdolność zmniejszania uszkodzeń wątroby spowodowanych przez wirusy i ma bezpośrednie działanie przeciwwirusowe, gdy jest podawana dożylnie pacjentom z wirusowym zapaleniem wątroby typu C.
Sylimaryna ma pozytywny wpływ na niealkoholowe stłuszczeniowe zapalenie wątroby (NASH), które jest bardziej zaawansowaną postacią niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby. Związek może również pomóc złagodzić zmiany zwłóknieniowe, które prowadzą do marskości wątroby. W połączeniu z witaminą E naukowcy odkryli, że sylimaryna pomaga poprawić testy czynności wątroby i może być:
„…alternatywną i ważną opcją terapeutyczną, szczególnie gdy inne leki nie są wskazane lub okazały się nieskuteczne lub jako leczenie uzupełniające związane z innymi programami terapeutycznymi.”
Wątroba: wspaniały narząd odtruwający
Nie bez powodu jednym z największych organów w organizmie człowieka jest wątroba. Pełni wiele funkcji metabolicznych i odtruwających, pomagając przekształcić toksyny w nieszkodliwe substancje, które są następnie usuwane z organizmu.
Wątroba znajduje się w górnej części jamy brzusznej, tuż pod prawą częścią przepony. Normalna, zdrowa wątroba dorosłego człowieka waży około 3 funtów (1,4 kg) i składa się z dwóch płatów połączonych pasmem tkanki łącznej.
W zagłębieniu pod wątrobą znajduje się woreczek żółciowy, w którym organizm przechowuje żółć. W dowolnym momencie w wątrobie znajduje się około 13% krwi, która jest filtrowana. Następnie każdego dnia z wątroby wydalane są toksyny rozpuszczone w żółci o objętości od 800 mililitrów do 1000 mililitrów, która jest transportowana do woreczka żółciowego.
Oprócz odtruwania krwi, wątroba produkuje również niektóre białka osocza krwi, przekształca nadmiar glukozy w glikogen i pomaga zrównoważyć produkcję glukozy. Wątroba jest również odpowiedzialna za regulację mechanizmów krzepnięcia krwi, przeciwdziałanie infekcjom i usuwanie bilirubiny, która powstaje podczas rozkładu hemoglobiny.
Sylimaryna oferuje znaczne korzyści dla wątroby, w tym zdolność do zwiększania poziomu glutationu, który jest silnym przeciwutleniaczem, kluczowym dla detoksykacji wątroby. Naukowcy odkryli również, że może pomóc komórkom wątroby w regeneracji, wspierając jedyny organ w Twoim ciele zdolny do regeneracji.
Zachorowalność na choroby wątroby rośnie
Jak możesz sobie wyobrazić, uszkodzenie wątroby wpływa na wyżej wymienione funkcje i nie tylko. Chociaż wiele osób utożsamia chorobę wątroby ze spożywaniem alkoholu, aż 100 milionów ludzi cierpi na niealkoholową stłuszczeniową chorobę wątroby (NAFLD), która jest związana z otyłością. Wraz ze wzrostem otyłości w USA wzrosła też liczba przypadków NAFLD. W latach 2017-2018 częstość występowania otyłości w Stanach Zjednoczonych wśród osób dorosłych wynosiła 42,4%.
Czynniki ryzyka niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby obejmują otyłość, cukrzycę, wysoki poziom trójglicerydów i złe nawyki żywieniowe. Stan ten jest czasami nazywany cichą chorobą, ponieważ w fazie początkowej nie daje żadnych objawów, a wiele osób może żyć z tą chorobą bez dalszego uszkodzenia wątroby. Jeśli NAFLD postępuje z objawami zapalenia i uszkodzenia komórek, nazywa się to niealkoholowym stłuszczeniowym zapaleniem wątroby (NASH).
NAFLD to także najczęstsza choroba wątroby występująca u dzieci. Dane opublikowane w styczniu 2020 r. w Wielkiej Brytanii pokazały, że 20% młodych dorosłych miało NAFLD.
Kiedy naukowcy przeprowadzili dodatkową analizę, stwierdzili, że ponad 20% badanych miało objawy NAFLD, a 2,5% zwłóknienie wątroby. Analiza w podgrupach wykazała, że 2,5% badanych w wieku 17 lat miało NFALD o nasileniu od umiarkowanego do ciężkiego, ale w grupie osób w wieku 24 lat odsetek ten wzrósł do 13%.
Sylimaryna zmniejsza stan zapalny
Wiele korzyści zdrowotnych przypisywanych sylimarynie wynika ze zdolności tego związku do zmniejszania zapalenia komórkowego. Badania sugerują, że sylimaryna robi to, wykorzystując dwufazowy proces podobny do mechanizmu działania innych naturalnych związków, takich jak kurkumina i galusan epigallokatechiny – występujący w zielonej herbacie.
W pierwszej fazie nastąpił szybki wzrost ekspresji genów, który jest związany ze stresem komórkowym. Po tym następuje dłużej utrzymująca się depresja ekspresji genów, która występuje przy zapaleniu. Jak opisano w National Center for Complementary and Integrative Health, w tym badaniu sylimaryna:
- Indukowała stres retikulum endoplazmatycznego
- Wyzwalała aktywujący czynnik transkrypcyjny 4 (ATF-4) i kinazę białkową aktywowaną przez AMP (AMPK) oraz hamowała ssaczy cel rapamycyny (mTOR)
- Modulowała działanie wielu rodzajów metabolitów
- Hamowała zapalne szlaki sygnalizacyjne, gdy była podawana przez dłuższy czas (w tym badaniu po 24 godzinach)
Ważnym czynnikiem jest aktywacja kinazy białkowej aktywowanej przez AMP (AMPK). To enzym nazywany czasem „głównym wyłącznikiem metabolicznym”, ponieważ odgrywa ważną rolę w regulowaniu metabolizmu. Według Natural Medicine Journal AMPK reguluje aktywność biologiczną, aby normalizować zaburzenia równowagi energetycznej. Dodatkowo:
„AMPK pomaga koordynować reakcję na czynniki stresogenne, przesuwając wykorzystanie energii w kierunku naprawy komórek, utrzymania lub powrotu do homeostazy i zwiększając prawdopodobieństwo przeżycia. Hormony leptyna i adiponektyna aktywują AMPK. Innymi słowy, aktywacja AMPK może przynieść takie same korzyści, jak ćwiczenia fizyczne, dieta i utrata wagi – modyfikacje stylu życia uważane za korzystne w przypadku szeregu dolegliwości”.
Inne korzyści zdrowotne wynikające ze spożycia ostropestu plamistego
Ostropest plamisty ma wiele zalet zdrowotnych. Wyciągi z ostropestu plamistego zostały przetestowane pod kątem działania przeciwnowotworowego w raku prostaty zarówno w laboratorium, jak i w badaniach klinicznych. Według jednego z badań „ekstrakty wzbogacone o izosylibinę B lub sama izosylibina B mogą być skuteczne w zapobieganiu i leczeniu raka prostaty”.
Roślina ma również działanie neuroprotekcyjne i jest stosowana w leczeniu choroby Alzheimera i Parkinsona oraz chorób neurologicznych, takich jak niedokrwienie mózgu – od ponad 2000 lat. Właściwości przeciwutleniające i przeciwzapalne mogą przyczyniać się do działania neuroprotekcyjnego, które pomaga zapobiegać pogorszeniu funkcji mózgu wraz z wiekiem.
W jednym z badań na modelu zwierzęcym naukowcy wykorzystali sylimarynę do zmniejszenia stresu oksydacyjnego i stanu zapalnego, co pomogło zmniejszyć ryzyko otępienia u otyłych zwierząt. Inne badania wykazały również zdolność ostropestu plamistego do redukowania blaszek amyloidowych w modelach zwierzęcych związanych z chorobą Alzheimera.
Sylimaryna wykazała również działanie antyosteoklastyczne w badaniach na zwierzętach, co skłoniło jeden zespół badawczy do wniosku, że znacząco zapobiega utracie masy kostnej, potencjalnie „z powodu bezpośredniej interakcji z Erbeta [izoformą beta receptora estrogenu] lub poprzez zwiększenie czynników niezbędnych do budowy kości, w tym wapnia, fosforu, osteokalcyny i PTH”.
Według American Pregnancy Association, ostropest plamisty był używany od setek lat w celu zwiększenia podaży mleka u kobiet i jest szczególnie skuteczny w połączeniu z kozieradką.
W badaniu, w którym udział wzięło 50 zdrowych kobiet karmiących piersią, wykazano, że doustna suplementacja 420 mg sylimaryny dziennie zwiększyła podaż mleka u tych kobiet o 85,94% w porównaniu z kobietami przyjmującymi placebo, których podaż mleka wzrosła o 32,09%. Żadna z kobiet nie zrezygnowała z przyjmowania suplementu i nikt nie zgłosił działań niepożądanych.
O czym warto wiedzieć przed zasadzeniem ostropestu plamistego w domu?
Przed zasadzeniem ostropestu w ogrodzie lub zakupem suplementu ostropestu plamistego należy wziąć pod uwagę kilka rzeczy. Badania wykazały, że sylibinina słabo się wchłania, ponieważ ma niską rozpuszczalność w wodzie. Dzięki nowatorskiemu preparatowi, łączącemu sylibininę z fosfatydylocholiną, naukowcy byli w stanie poprawić rozpuszczalność i biodostępność tego związku, co znacznie poprawiło jej skuteczność terapeutyczną.
Jeśli masz nadzieję wyhodować własne rośliny w swoim ogródku, pamiętaj, że ta roślina jest wysoce inwazyjna i szybko się rozprzestrzenia. Chociaż możesz nie mieć nic przeciwko, aby mieć ją na całym swoim podwórku, roślina nie szanuje granic i prawdopodobnie trafi również na podwórko sąsiada.
Ostropest plamisty jest również silnie toksyczny dla zwierząt gospodarskich, więc jeśli masz pasące się zwierzęta, ważne jest, aby nie sadzić go na zewnątrz. Ostropest plamisty przystosował się do wzrostu nawet na glebach słabej jakości. Rośliny lubią miejsca nasłonecznione. Gdy kwiaty zaczną wysychać, są gotowe do zbioru.
Zbierz kwiaty i umieść je w papierowej torbie, przechowując ją w suchym miejscu, aby główki kwiatów wyschły. Gdy cała wilgoć zniknie, potrząśnij torbą, aby oddzielić nasiona, które następnie można przechowywać w suchym, szczelnym pojemniku.
Nasiona można sproszkować w młynku do kawy i dodać do sałatki, koktajli, a nawet surowego soku.