Według dr. Mercoli
Departament Rolnictwa i Przemysłu Roślinnego Filipin jest organem regulacyjnym, który zatwierdził użycie genetycznie zmodyfikowanego (GE) „złotego ryżu” do bezpośredniego wykorzystania jako żywność lub pasza, a także do przetwarzania. Tak zwane zatwierdzenie FFP zostało wprowadzone jako rozwiązanie problemu rosnącego niedoboru witaminy A w kraju, ponieważ ryż jest modyfikowany pod kątem produkcji beta-karotenu.
Jednak istnieją poważne pytania dotyczące bezpieczeństwa genetycznie modyfikowanego ryżu, a także jego zdolności do rzeczywistego zwiększania poziomu witaminy A u osób z niedoborem. Pomimo tych kluczowych nierozstrzygniętych pytań, Stany Zjednoczone, Kanada, Australia i Nowa Zelandia również dały zielone światło dla zastosowania złotego ryżu, co sugeruje, że wkrótce może pojawić się na naszych talerzach.
Według władz Filipin, złoty ryż jest bezpieczny
Po przeprowadzeniu oceny bezpieczeństwa biologicznego Ministerstwo Rolnictwa Filipin ogłosiło, że złoty ryż jest równie bezpieczny jak ryż konwencjonalny, przyznając mu zgodę FFP.
W komunikacie prasowym dyrektor wykonawczy Philippine Rice Research Institute (PhilRice), John de Leon, stwierdził: „Dzięki zgodzie FFP przedstawiamy bardzo przystępne rozwiązanie problemu niedoboru witaminy A w naszym kraju, który dotyka wiele naszych dzieci w wieku przedszkolnym i kobiet w ciąży”.
Zanim ryż zostanie publicznie udostępniony, nadal będzie wymagana zgoda na komercyjną uprawę. Jednak PhilRice nawiązał już współpracę z Międzynarodowym Instytutem Badań nad Ryżem (IRRI) i obecnymi producentami złotego ryżu, aby przejść do testów smaku genetycznie modyfikowanego ryżu. Według IRRI:
„Zgoda FFP jest najnowszym krokiem milowym na drodze do opracowania i wdrożenia złotego ryżu na Filipinach. Po wydaniu tej zgody, DA-PhilRice i IRRI przeprowadzą ocenę sensoryczną i ostatecznie odpowiedzą na pytanie, które zadawało sobie wielu Filipińczyków: Jak smakuje złoty ryż?”
To duży krok naprzód dla ryżu genetycznie modyfikowanego, ponieważ jest to pierwsza zgoda w kraju, w którym ryż jest podstawowym pożywieniem, a niedobór witaminy A jest poważnym problemem.
Na Filipinach spożycie białego ryżu na mieszkańca wynosi około 315 gramów (0,69 funta) dziennie, czyli piętnastokrotnie więcej niż w USA Zapewnienie bogatego w beta-karoten źródła ryżu rzeczywiście brzmi jak ratunek dla życia, ale ryż genetycznie modyfikowany może nie być dobrym rozwiązaniem.
FDA odmawia przyznania złotemu ryżowi statusu żywności o zawartości składników odżywczych
Złoty ryż od dwóch dekad trafia na pierwsze strony gazet jako rozwiązanie problemu niedoboru witaminy A – choroby, która dotyka 250 milionów dzieci w wieku przedszkolnym na całym świecie. Szacuje się, że około 500 000 dzieci traci wzrok każdego roku z powodu niedobór witaminy A – głównej przyczyny ślepoty wśród dzieci, a połowa z nich umiera w ciągu rok od utraty wzroku (według danych WHO).
Złoty ryż przeszedł już wiele zmian, zanim jego najnowsza wersja - GR2E - otrzymała zezwolenie regulacyjne do stosowania jako żywność. Pierwsza odmiana złotego ryżu - GR1 - nie odniosła sukcesu, ponieważ zawierała zbyt mało beta-karotenu, aby wpłynąć na niedobór witaminy A.
Następna wersja – GR2 – została opracowana przez giganta biotechnologicznego Syngenta, a najnowsza wersja – GR2E – zawiera trzy dodane geny. Według Independent Science News: „dwa określone enzymy biorące udział w szlaku biosyntezy β-karotenu pochodzą z bakterii i kukurydzy”. „Trzeci koduje białko markera selekcyjnego (nieantybiotyku) stosowane w procesie modyfikacji”.
FDA zaaprobowała złoty ryż, korzystając z danych dostarczonych przez IRRI, ale zauważyła, że zawartość beta-karotenu jest zbyt niska, aby uzasadniać oświadczenie o zawartości składników odżywczych. Według Health Canada, nawet gdyby wszystkie produkty ryżowe i ryż w kraju zostały zastąpione złotym ryżem, spowodowałoby to tylko bardzo mały (od 0,8% do 8%) wzrost dziennego spożycia beta-karotenu.
IRRI już zaprzecza odkryciu, stwierdzając, że produkt będzie bardziej korzystny na Filipinach po prostu dlatego, że przeciętny Filipińczyk spożywa znacznie więcej ryżu niż przeciętny Amerykanin:
„Przeciętnie Amerykanie jedzą bardzo mało ryżu, a zatem otrzymywaliby tylko niewielkie ilości beta-karotenu ze złotego ryżu. Jednak złoty ryż został zaprojektowany jako uzupełnienie diety osób z niedoborem witaminy A, które spożywają ryż jako podstawowy składnik diety, jedząc od 200 do 300 g ryżu dziennie. W takich ilościach złoty ryż dostarcza znaczącej ilości prowitaminy A”.
Czy jedzenie złotego ryżu złagodzi niedobór witaminy A?
Kontrowersje otaczają złoty ryż od czasu jego powstania, po części dlatego, że nie ma pewności, czy powszechna uprawa tego GMO przyniesie korzyści osobom z niedoborem witaminy A. Russell Reinke z IIRI, właściciel upraw ryżu, stwierdził, że spożywanie około 1 szklanki złotego ryżu dziennie zapewnia 50% zalecanego dziennego spożycia witaminy A dla osoby dorosłej.
Powyższą informację zamieszczono w artykule opublikowanym przez Genetic Literacy Project – dobrze znaną grupę lobbującą dla przemysłu GMO, na której stronie napisano również:
„Według IRRI, złoty ryż ma uzupełniać, a nie zastępować inne wysiłki zmierzające do rozwiązania problemu niedoboru witaminy A. Jej celem na Filipinach jest dostarczanie 30-50% średniego dziennego zapotrzebowania na witaminę A dzieciom w wieku przedszkolnym oraz kobietom w ciąży lub karmiącym piersią. Pozostał ilość witaminy A zapewni dieta i suplementy.
...Chociaż wiele produktów spożywczych zawiera beta-karoten, mogą one być drogie, a dostępność do nich może być różna w regionach, w których problemem jest niedobór witaminy A. Ryż jest podstawową uprawą w wielu krajach Azji Południowej i Południowo-Wschodniej i jest powszechnie uprawiany przez rolników. Zatem złoty ryż mógłby być tanim, szeroko stosowanym i zrównoważonym podejściem do walki z niedoborem witaminy A”.
Istnieje jednak obawa, że beta-karoten zawarty w złotym ryżu może ulec degradacji podczas przechowywania. Jedno z badań wykazało, że po trzech tygodniach przechowywania ilość beta-karotenu w złotym ryżu spadła do 60%, a po 10 tygodniach wynosiła jedynie 13% początkowej ilości.
Ponadto istnieją obawy, że nawet ryż GR2E może zawierać tylko znikome ilości beta-karotenu. FDA podała, że badane próbki ryżu zawierały od 0,50 do 2,35 µg/g beta-karotenu, chociaż czasami odnotowano wyższe poziomy. Dla porównania 1 g szpinaku zawiera 111 µg witaminy A. W przypadkach, w których zgłaszano wyższe poziomy, często było to wynikiem wprowadzających w błąd lub wypaczonych statystyk, takich jak:
- Pomiar całkowitej ilości karotenoidów zamiast samego beta-karotenu
- Mielenie ryżu
- Korzystanie z metod ekstrakcji innych niż AOAC (Association of Official Analytical Chemists)
- Wzrost w warunkach szklarniowych, a nie polowych
Według Independent Science News, „najniższe poziomy podane do wiadomości FDA wydają się najbardziej dokładne i realistyczne”.
Czy zatwierdzenie złotego ryżu jest „nieodpowiedzialne i całkowicie błędne”?
Wątpliwa jest również konwersja beta-karotenu do witaminy A. Badanie z 2009 roku wykazało, że złoty ryż jest skutecznym źródłem witaminy A, ponieważ u zdrowych dorosłych ochotników „jest skutecznie przekształcany w witaminę A” – ale osoby, którym teoretycznie mógłby pomóc dodatkowy beta-karoten zawarty w złotym ryżu w większości nie są zdrowymi dorosłymi i nie mają regularnego dostępu do kluczowych składników odżywczych potrzebnych do wchłaniania witaminy A, takich jak tłuszcze.
Nawet w badaniu, w którym stwierdzono, że złoty ryż jest dobrym źródłem witaminy A, podawano ryż zdrowym osobom dorosłym wraz z 10 gramami masła, co może nie mieć miejsca w prawdziwym życiu. Istnieją również fundamentalne pytania, które należy zadać – na przykład, czy rozwiązaniem problemu niedożywienia jest wzbogacanie jednego produktu o jeden składnik odżywczy, zamiast pomagania ludziom w uprawie zdrowej i zbilansowanej pod względem odżywczym żywności.
Greenpeace Southeast Asia-Philippines jest jedną z organizacji pozarządowych, które zakwestionowały zgodę Biura Przemysłu Roślinnego (BPI), wzywając rząd do „natychmiastowego cofnięcia błędnej decyzji, która zdaniem grupy ds. środowiska, oparta jest na niewystarczających danych”.
Greenpeace stwierdził, że wydając zgodę nie uwzględniono skutków społeczno-ekonomicznych dla rolników i ludności lokalnej ani wpływu ryżu na lokalną kulturę, dodając:
„Zatwierdzenie przez BPI tak zwanego „złotego ryżu” jest wyjątkowo nieodpowiedzialne i całkowicie błędne. Potępiamy systematyczne lekceważenie przez BPI zasad ostrożności i rzetelnych danych, które są przejrzyście pokazują, że oceny bezpieczeństwa przedstawione przez zwolenników złotego ryżu są błędne.
Ryż jest podstawowym pożywieniem Filipin; jest to głupia decyzja, która będzie miała daleko idący negatywny wpływ na żywność i rolnictwo w kraju... Genetycznie zmodyfikowany „złoty ryż” nie rozwiązuje problemu głodu ani niedożywienia... rozwiązaniem jest oporna żywność i systemy rolnicze – różnorodne zboża, owoce i warzywa w celu uzyskania zróżnicowanej diety – oraz zapewnienie bezpieczeństwa żywnościowego i żywieniowego.
Rządy i filantropi powinni promować programy, które umożliwiają ludziom dostęp do różnorodnych owoców i warzyw oraz ich upraw, zamiast słuchać kilku gigantycznych korporacji biotechnologicznych, które promują niesprawdzone drogie rozwiązania techniczne, przez co eksperymentują z życiem i funkcjonowaniem rolników, matek i ich dzieci”.
WHO promuje uprawę warzyw oraz karmienie piersią jako rozwiązanie niedoboru witaminy A
Zwalczanie niedoboru witaminy A nie polega na wprowadzeniu genetycznie modyfikowanego ryżu do środowiska, ale raczej na zwalczaniu braku zdrowej żywności, co w pierwszej kolejności wywołuje niedobór. W tym celu WHO wdrożyło już kampanię obejmującą różne metody zwalczania niedoboru witaminy A bez GMO, takie jak:
- Promowanie karmienia piersią jako najlepszego sposobu ochrony dziecka przed niedoborem witaminy A, ponieważ mleko matki jest naturalnym źródłem witaminy A
- Wzbogacanie żywności w witaminę A na niektórych obszarach, takich jak Gwatemala, pomogło utrzymać odpowiedni poziom witaminy A w grupach wysokiego ryzyka
- Promowanie uprawy warzyw w przydomowych ogródkach wśród rodzin wiejskich w Afryce i Azji Południowo-Wschodniej. Według WHO „uprawa warzyw i owoców w przydomowych ogródkach wspiera zróżnicowanie i odżywczość diety oraz przyczynia się do długoterminowej poprawy zdrowia”
Przyjmowanie wysokich dawek witaminy A również przynosi korzyści, zmniejszając ogólną śmiertelność o 23% oraz o 50% u osób chorych na odrę. Giganci biotechnologii, tacy jak Syngenta, nadal będą dążyć do uzyskania akceptacji złotego ryżu na całym świecie. Ponadto opracowano odmiany ryżu GE, które zawierają dodatkowe żelazo i cynk lub mają niski indeks glikemiczny.
Niektórzy twierdzą, że rewolucja „zielonego genu” - idea, która widzi w GMO sposób na wyżywienie świata - jest nieunikniona, ale GMO często stwarzają więcej problemów niż rozwiązują. „Ostatnia zielona rewolucja przyczyniła się do wyprodukowania większych ilości żywności” – stwierdzono w Biuletynie Światowej Organizacji Zdrowia - „ale większość z niej nie dotarła do ludzi, którzy jej najbardziej potrzebowali”.
Co więcej, w badaniu dotyczącym żywienia dzieci w 63 krajach rozwijających się, poprawa poziomu edukacji kobiet była najważniejszym czynnikiem związanym z lepszym odżywianiem dzieci.
Według tych danych, gdyby poprawa produktywności ryżu wpłynęła na dostępność żywności, przyczyniłoby się to do 26% poprawy odżywienia dzieci, podczas gdy poprawa statusu i edukacji kobiet zwiększyłaby ten efekt ponad dwukrotnie” – zauważono w Biuletynie WHO.