Według dr. Mercoli
Banany to jedne z najpopularniejszych owoców na świecie - w 2017 roku na całym świecie wyprodukowano 114 milionów ton. Chociaż istnieje ponad 1000 odmian bananów, większość skomercjalizowanych bananów sprzedawanych w amerykańskich i europejskich sklepach spożywczych to banany odmiany Cavendish. Odmiana ta stanowi około 47% światowej produkcji bananów.
Według Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) banany Cavendish są bardziej odporne na skutki globalnego transportu, dzięki czemu są popularne w handlu międzynarodowym. Ponadto dają wysokie plony z hektara i są mniej podatne na uszkodzenia spowodowane przez burze ze względu na krótkie łodygi. Bananowce Cavendish są również cenione ze względu na ich zdolność do szybkiego powrotu do zdrowia po klęskach żywiołowych.
Podsumowując, banany Cavendish mogą wydawać się idealnym owocem, ale z powszechnej produkcji tylko jednej odmiany bananów wynika brak różnorodności: ta odmiana jest niesamowicie podatna na choroby. Uważa się nawet, że jest zagrożona wyginięciem.
Podczas gdy inżynieria genetyczna jest reklamowana jako jedyny sposób na uratowanie tej odmiany banana, Francuskie Centrum Badań Rolniczych na rzecz Rozwoju Międzynarodowego (CIRAD) ogłosiło opracowanie nowej, w 100% ekologicznej, odpornej na choroby odmiany banana, która nie zawiera GMO i trafi do sprzedaży w marcu 2020 r.
Nowa odmiana banana jest naturalnie odporna na choroby
CIRAD zapoczątkował inicjatywę dywersyfikacji bananów w celu nadania im naturalnej odporności na choroby. Nowa odmiana, zwana Pointe d’Or, została opracowana we współpracy z przemysłem bananowym na Gwadelupie i Martynice oraz Tropical Technical Institute poprzez krzyżowanie i selektywny wybór cech, takich jak odporność na czarną sigatokę - plamistość liści wywoływaną przez grzyby Mycosphaerella fijiensis.
Choroba niszczy liście bananowca, zmniejszając zdolność fotosyntezy i jej wydajność. Według komunikatu prasowego CIRAD:
„Obecnie na całym świecie uprawia się tylko jedną odmianę bananów deserowych na rynek eksportowy: Cavendish. Ale ta odmiana jest szczególnie wrażliwa na niektóre choroby, takie jak czarna sigatoka, która występuje na wielu obszarach produkcyjnych, w tym we Francuskich Indiach Zachodnich, i do tej pory wymagała zabiegów fitosanitarnych.
Aby zwalczyć tę chorobę, podjęto kilka działań we współpracy z sektorem Francuskich Indii Zachodnich, w tym stworzenie odpornej odmiany…”
Odmiana Pointe d’Or, która wcześniej nosiła nazwę 925, jest naturalnie odporna na czarną sigatokę i została opisana przez CIRAD jako „triumf badań, ponieważ wcześniejsze próby stworzenia nowych odmian bananów przez różne międzynarodowe zespoły zakończyły się niepowodzeniem”. Nowa odmiana bananów wkracza w komercyjną fazę testów we Francji i została wprowadzona na rynek na początku marca 2020 r. w regionie Ile-de-France.
„Jest to okazja dla konsumentów do uzyskania nowego produktu ekologicznego, który spełnia ich oczekiwania w zakresie zdrowia i środowiska” - napisano na stronie CIRAD. Frédéric Salmon, genetyk i hodowca roślin w CIRAD na Gwadelupie, dodał:
„Naturalna odporność odmiany Pointe d’Or na czarną sigatokę, która teraz jest problemem we wszystkich strefach upraw bananów na całym świecie, jest znaczną zaletą, ponieważ pozwala uniknąć jakichkolwiek zabiegów fitosanitarnych przeciwko temu grzybowi i toruje drogę do ekologicznej produkcji bananów we Francuskich Indiach Zachodnich”.
Obecnie na Gwadelupie i Martynice uprawia się 35 hektarów (86,5 akrów) bananów odmiany Pointe d’Or, a od 1000 do 1200 ton ma zostać wyprodukowanych w 2020 roku.
Oprócz odmiany Pointe d’Or, CIRAD podjęło również dodatkowe działania w celu zwalczania czarnej sigatoki dotykającej bananowców, w tym opracowanie rolno-ekologicznego systemu upraw, który łączy profilaktykę i metody kontroli biologicznej.
Choroba panamska wyzwoliła wyścig stworzenia odmian bananów GMO
Podczas gdy czarna sigatoka jest podatna na fungicydy, istnieje również inna choroba bananów powodowana przez grzyby. Choroba panamska, czyli choroba powodowana przez Fusarium, również niszczy uprawy bananów. Z tego względu pojawiają się głosy, że tylko inżynieria genetyczna może uratować bananowce. W sierpniu 2019 roku rząd Kolumbii potwierdził, że pojawiło się nowe ognisko choroby panamskiej wywołanej szczepem Tropical Race 4 lub TR4.
Jest to szczególnie problematyczne, biorąc pod uwagę, że plantatorzy w tej części globu są głównymi udziałowcami w światowej podaży bananów. Sytuacja ta stworzyła wyścig stworzenia odmian odpornych na grzyby z wykorzystaniem inżynierii genetycznej, chociaż ten problem był już wcześniej zauważany.
Gros Michel był pierwszą odmianą bananów sprzedawaną w USA, ale zniknęła ona z rynku z powodu grzyba TR1. Odmiana Cavendish została wprowadzona jako następna, po części dlatego, że była odporna na TR1, ale okazała się wrażliwa na TR4. Naukowcy nie znaleźli jeszcze żadnego fungicydu zdolnego do zabicia tego grzyba i ustalili, że może on przeżyć w glebie przez okres do 30 lat.
Stosowanie metod hodowlanych mających na celu modyfikację odmiany Cavendish nie jest możliwe, ponieważ odmiana jest sterylna i rozmnaża się tylko przez klonowanie. Obecnie kilka zespołów wykorzystuje metody inżynierii genetycznej, aby uratować uprawę tych bananów, korzystając z narzędzia do edycji genów CRISPR, które może powodować liczne problemy.
Jednak wraz z wprowadzeniem odmiany Pointe d’Or wykazano, że odporne na choroby banany można wytwarzać bez użycia inżynierii genetycznej, a nawet bez konieczności leczenia środkami przeciwgrzybicznymi.
Eric de Lucy, prezes The Union of Banana Producer Groups of Guadeloupe and Martinique, powiedział podczas konferencji prasowej: „To, czego doświadczamy, to globalna rewolucja w historii bananów. Ten banan jest wyjątkowy. Osobiście jestem podekscytowany faktem, że stworzyliśmy tak wyjątkowy produkt”.
Nawiasem mówiąc, uważa się, że bananowiec Pointe d’Or ma łagodniejszy smak niż Cavendish oraz że jego smak dłużej pozostaje w ustach. Chociaż mówi się, że jest bardziej kruchy i podatny na brązowienie niż trwała odmiana Cavendish, sklepy już teraz szkolą swoich pracowników w zakresie ostrożnego obchodzenia się z nową odmianą, a etykiety będą edukować konsumentów o różnicach między tymi odmianami.
„Odmiana Pointe d’Or to nie ten sam banan co owoc odmiany Cavendish. Nie zachowuje się tak samo, nie jest uprawiana ani pakowana w ten sam sposób” - powiedział Fresh Plaza Tino Dambas, producent odmiany Pointe d’Or z Gwadelupy - i właśnie o to chodzi.
Ratunkiem dla bananów jest większa różnorodność, a nie GMO
Warto powtórzyć, że odmiana Pointe d’Or jest ekologiczna i nie zawiera GMO, co sugeruje, że trwająca od dziesięcioleci retoryka mówiąca, że tylko inżynieria genetyczna może uratować bananowce przed wyginięciem, jest błędna. Co więcej, już w 2003 roku, kiedy media ostrzegały, że bananowce mogą wyginąć w ciągu 10 lat, FAO zauważyło, że konieczna jest większa różnorodność genetyczna komercyjnych odmian bananów:
„Odmiana Cavendish to banany „deserowe”, uprawiane głównie przez duże koncerny bananowe na potrzeby handlu międzynarodowego… Praktycznie na wszystkich ważnych gospodarczo plantacjach rośnie ten jeden genotyp.
Jego podatność na choroby jest nieunikniona i nie jest zaskoczeniem. Odmianę występującą przed Cavendish, Gros Michel, spotkał ten sam los z powodu chorób grzybiczych, więc w przyszłości może być konieczne znalezienie zamiennika dla bananów odmiany Cavendish”.
W tamtym czasie FAO zauważyła, że drobni rolnicy utrzymywali szeroką pulę genetyczną, którą można by wykorzystać do ulepszenia przyszłych upraw bananów. Wzywając do rozwoju większej różnorodności upraw bananów, zwłaszcza bananów eksportowych, zauważono, że chociaż rozwój odpornych na grzyby bananów jest ważny, niekoniecznie oznacza stosowanie transgenów.
Co więcej, w 2003 roku wezwano do promowania świadomości „nieuniknionych konsekwencji wąskiej bazy genetycznej w uprawach i potrzeby szerszej bazy genetycznej dla komercyjnych bananów”. Gdyby wówczas posłuchano tej rady, banany byłyby dziś w znacznie lepszej sytuacji.
Promuj różnorodność – spróbuj czegoś innego niż banany odmiany Cavendish
Możliwe, że jedyną dostępną odmianą banana w Twoim regionie jest Cavendish - odmiana znana bardziej z trwałości podczas transportu niż z wyjątkowego smaku. Uważa się, że banany odmiany Cavendish są łagodne i papkowate, niekoniecznie smaczne, co oznacza, że możesz być pozytywnie zaskoczony po spróbowaniu innych odmian bananów. Należą do nich:
|
Banany do gotowania — sprzedawane w kolorze zielonym. Są właściwie uważane za podobne do ziemniaków. Można je piec lub gotować na parze jak warzywo skrobiowe.
|
|
Czerwony banan — ta odmiana jest najbardziej popularna w Stanach Zjednoczonych, ponieważ jest uznawana za „najsmaczniejszą”. Jest podobna do filipińskiej odmiany Lacatan. Słodki i kremowy, ma ciemnopurpurowy odcień z ciemnymi smugami, a miąższ łatwo się przebarwia.
|
|
Odmiana Churro — podobnie jak w przypadku odmiany Cavendish, owoce odmiany churro są uważane za „grube banany”. Są uprawiane głównie w Meksyku sprzedawane na rynkach Ameryki Łacińskiej oraz w Stanach Zjednoczonych. Najlepiej smakują, gdy są bardzo dojrzałe - słodki smak z nutą kwaskowatości.
|
|
Odmiana Pisang Raja — znane również jako banany Musa Belle. Są popularne w Indonezji i często używane do produkcji placków bananowych.
|
|
Odmiana Plantain — ma bardziej suche i nie tak słodkie owoce jak odmiana Cavendish. Te banany są często używane jako danie główne, a nie deser. Są tak często gotowane w krajach tropikalnych, gdzie są uprawiane, że niektórzy nie są świadomi, że można je jeść na surowo.
|
|
Odmiana Manzano — pochodzi z Ameryki Środkowej i Południowej, jest często sprzedawana w specjalistycznych sklepach azjatyckich i jest w rzeczywistości podgatunkiem bananów jabłkowych; ma bardziej zwartą konsystencję niż odmiana Cavendish oraz mocny cierpki aromat jabłka, który szybko zmienia się w słodki smak.
|
|
Odmiana Lady Fingers — ma mniejsze i słodsze owoce w porównaniu do dłuższych i łagodniejszych w smaku bananów odmiany Cavendish. Te 5-6-calowe smakołyki są idealne do kontrolowania porcji, szczególnie dla dzieci. Można je nawet uprawiać w doniczce.
|
|
Odmiana Baby — niewielka odmiana, sprzedawana pod różnymi nazwami; Chiquita sprzedaje ją jako Pisang Mas z Malezji. Dole sprzedaje dwa typy: Orito i Ladyfinger, przy czym ta ostatnia odmiana jest najsłodsza. Banany Baby mają brązowe skórki z ciemnymi smugami.
|
|
Odmiana pisang lemak manis — 40-dniowe banany, szybko dojrzewające. Niedojrzałe owoce mają zielone, zwężające się końcówki. Nadają się do spożycia zarówno na surowo, jak i po ugotowaniu.
|
|
Odmiana pisang rastali lub kesat — owoce tej odmiany mają zaledwie 4 do 6 cali długości; owoce są grube z czerwonawo-czarną cętkowaną skórką, a miąż galaretowaty. Kwasowością owoce tej odmiany przypominają jabłka.
|
|
Odmiana Ae Ae – jedna z najbardziej interesujących wizualnie odmian - skórki tych bananów są zielone, białe i pstrokate; można je jeść na surowo lub po ugotowaniu. Zwykle są droższe.
|
|
Odmiana Praying hands — to jedna z najdziwniej wyglądających odmian, zwłaszcza jeśli chodzi o grono. Owoce tej odmiany są bardzo tłuste i mają kremową konsystencję; smak jest słodko-cierpki i owocowy.
|
|
Odmiana Pitogo — ciekawie wyglądająca odmiana, bardziej przypominająca figę niż banana. Te banany rosną na roślinach o wysokości od 10 do 12 stóp w ciasnych gronach i są bardziej aromatyczne i odżywcze niż banany odmiany Cavendish.
|
|
Odmiana Pisang merah — Pulchne i raczej małe banany o łagodnym i kremowym smaku. Nieznacznie czernieją i są dość miękkie, gdy są dojrzałe.
|
Jeśli chodzi o wartości odżywcze, banany są doskonałym źródłem witaminy B6, zawierają dużą ilość błonnika pokarmowego, potas, mangan, witaminę C, biotynę i miedź. Są jednak dość bogate w cukier, dlatego należy je spożywać z umiarem, nawet gdy są niedojrzałe. Niedojrzałe banany zawierają większe ilości skrobii odpornej na trawienie która może korzystnie wpływać na zdrowie jelit.