Według dr. Mercoli
Wiele osób lubi jeść jagody i na pewno są one korzystne dla zdrowia. Jagody są niskokaloryczne, bogate w błonnik i zawierają witaminy C i E, kwas foliowy, wapń, selen, alfa i beta karoten oraz luteinę. Co więcej, zawierają cenne polifenole i flawonoidy, w tym antocyjany i elagotaniny.
Antocyjany to naturalny barwniki występujące w owocach i warzywach, które obniżają ryzyko chorób sercowo-naczyniowych i wykazują właściwości przeciwnowotworowe, przeciwzapalne, przeciwdrobnoustrojowe i przeciwutleniające. Stwierdzono również, że pomagają w leczeniu niektórych rodzajów nowotworów i cukrzycy.
Mimo to, z owoców Amerykanie często wybierają jabłka, gruszki, banany, melony, cytrusy i winogrona zamiast jagód bogatych w antocyjany. Kupując jagody, często ograniczają się do jeżyn, czarnych malin, jagód, żurawin, czerwonych malin i truskawek.
W Skandynawii wygląda to zupełnie inaczej. Tam ludzie często się uprawiają borówki (Vaccinium vitis-idaea L.) – wiecznie zielony krzew zwany także brusznicą lub żurawiną górską.
Borówka brusznica oferuje te same korzyści zdrowotne, co inne jagody bogate w antocyjany. Na przykład, ze względu na właściwości przeciwwirusowe i przeciwzapalne, borówka brusznica tradycyjnie była stosowana w leczeniu rzeżączki, bolesnego oddawania moczu, biegunki i paradontozy. Badania wykazały również, że borówka brusznica może zmniejszać ryzyko chorób sercowo-naczyniowych.
Borówka brusznica poprawia ciśnienie krwi i funkcję naczyń
W pracy doktorskiej przedstawionej na Uniwersytecie w Helsinkach stwierdzono, że sok z borówki brusznicy ma pozytywny wpływ na ciśnienie krwi, funkcję naczyń i markery stanu zapalnego u szczurów z nadciśnieniem tętniczym. Według Sci News, sok z borówki brusznicy znacznie obniżył wysokie ciśnienie krwi i zapobiegł „ekspresji genów związanych z niskim stopniem zapalenia w aorcie”.
Sok z borówki brusznicy o większym stężeniu polifenoli poprawił również funkcję zaburzonych naczyń krwionośnych i przywrócił ją do poziomu obserwowanego w zdrowych naczyniach krwionośnych. Jakie działania spowodowały widoczną poprawę? Oto co stwierdziła autorka badania Anne Kivimäki:
„Podstawowym efektem jest prawdopodobnie zmniejszenie stanu zapalnego niskiego stopnia, a także mechanizmów związanych z układem renina-angiotensyna, centralnym regulatorem ciśnienia krwi i dostępnością tlenku azotu – lokalnego czynnika rozszerzającego naczynia śródbłonka”.
Kivimäki napisała:
„Po podaniu soku z borówki brusznicy poziomy zarówno angiotensyny II, jak i fosfatazy alkalicznej w surowicy były niższe niż w grupach kontrolnych. Zaobserwowane efekty przeciwzapalne i przeciwzakrzepowe mogły wynikać ze zmniejszonej ekspresji genu cyklooksygenazy 2 (COX2), białka chemoatraktantu monocytów 1, p-selektyny i cząsteczki adhezyjnej komórek naczyń 1.
…Leczenie za pomocą soku z borówki brusznicy obniżyło ekspresję genów COX2 w aorcie i zwiększyło ekspresję białka COX2 w korze plamki gęstej nerki, prawdopodobnie wskazując, że indukowalna COX2 została zahamowana, podczas gdy ważna konstytutywna COX2 została utrzymana dzięki zastosowaniu soku z borówki brusznicy.
Badania dokowania molekularnego przeprowadzone na strukturach flawonoidowych wykazały, że kemferol może wywierać hamujący wpływ na COX2… Ponadto borówka brusznica ma właściwości przeciwzapalne, co może przyczyniać się do jej zdolności do obniżania ciśnienia krwi i poprawy funkcji naczyń.
Borówka brusznica może zmniejszać ryzyko sercowo-naczyniowe
Antocyjany zmniejszają ryzyko chorób sercowo-naczyniowych i choroby wieńcowej serca dzięki ich działaniu przeciwzapalnemu, przeciwutleniającemu i obniżającemu poziom lipidów.
Badania na ludziach wykazały, że żywność bogata w polifenole, taka jak jagody, zmniejszają stres oksydacyjny, poziom glukozy w osoczu, peroksydację lipidów i utlenianie lipoprotein o niskiej gęstości (LDL), jednocześnie pomagając zoptymalizować poziom całkowitego cholesterolu. Mimo to wpływ antocyjanów na ciśnienie krwi jest mniej jasny, ale badanie dotyczące pozytywnego wpływu borówki brusznicy na ciśnienie krwi zahcęca do dalszych badań:
„Wysokie ciśnienie krwi u szczurów z samoistnym nadciśnieniem tętniczym zostało obniżone podczas ośmiotygodniowego leczenia sokiem z borówki brusznicy…
Zależne od śródbłonka rozluźnienie tętnic krezkowych uległo wzmocnieniu po ośmiu tygodniach stosowania soku z borówki brusznicy. Zaobserwowano pozytywny wpływ tego soku na markery stanu zapalnego…
Podsumowując, w eksperymentalnym modelu nadciśnienia tętniczego, długotrwałe leczenie sokiem z borówki brusznicy było w stanie obniżyć ciśnienie krwi i poprawić funkcję naczyń”.
Borówka brusznica może pomóc milionom osób na całym świecie
U wielu osób z wiekiem rozwija wysokie ciśnienie krwi i zapalenie naczyń. Dieta może być ważnym kluczem do radzenia sobie z tymi schorzeniami. Poza osobami z nadciśnieniem tętniczym, miliony osób mogłyby skorzystać z picia soku z borówki biorąc pod uwagę poprawę ciśnienia krwi, funkcji naczyń krwionośnych i markerów stanu zapalnego zaobserwowane w badaniach dr Kivimäki.
Do innych chorób, w przypadku których picie soku z borówki brusznicy może przynieść korzyści, należą: cukrzyca, dyslipidemia, zespół metaboliczny, zaburzenia czynnościowe naczyń krwionośnych związane ze stanem zapalnym niskiego stopnia i choroby spowodowane paleniem tytoniu.
Według badania opublikowanego w Nutrition Reviews, oprócz zmniejszenia stresu oksydacyjnego i stanu zapalnego, antocyjany znajdujące się w borówce „zmniejszają poziom indukowanych przez TNF-α mediatorów zapalnych w ludzkich komórkach śródbłonka mikronaczyniowego”.
TNF, czyli czynnik martwicy nowotworu, jest białkiem, które powoduje stan zapalny. TNF jest hamowany w leczeniu niektórych stanów autoimmunologicznych i nowotworów.
Jak wspomniała wcześniej dr Kivimäki, redukcja tlenku azotu obserwowana w jej badaniu prawdopodobnie wywiera pewne działanie przeciwzapalne, ponieważ tlenek azotu może prowadzić do zwiększonej przepuszczalności naczyń, tworzenia silnego środka utleniającego zwanego peroksyazotynem i cytokin zapalnych.
Borówka brusznica może zapobiegać otyłości spowodowanej dietą
Borówka brusznica ma inne imponujące właściwości. Od pewnego czasu wiadomo, że może zapobiegać otyłości spowodowanej dietą, ale przyczyna wpływu na wagę pozostaje niejasna. W badaniu opublikowanym w 2016 roku w czasopiśmie Advances in Experimental Medicine and Biology naukowcy starali się zrozumieć wpływ borówki brusznicy na wagę, stan zapalny i mikroflorę jelitową przy użyciu myszy karmionych dietą wysokotłuszczową (HF).
„Nasze wyniki pokazują, że dodanie borówki brusznicy do diety HF zapobiega stanom zapalnym niskiego stopnia i wiąże się ze znacznymi zmianami składu mikroflory jelitowej. Warto zauważyć, że właściwości przeciwzapalne borówki brusznicy wydają się być niezależne od wpływu na przyrost masy ciała”.
Po dodaniu borówki brusznicy do diety myszy traciły na wadze, a ich wątroby uległu zmniejszeniu.
„Po 11 tygodniach myszy otrzymujące dietę HF z dodatkiem borówki brusznicy ważyły 39±3,9 g mniej (p=0,0003) niż myszy z grupy kontrolnej otrzymujące dietę HF bez jagód (46±2,2 g)… Średnia masa wątroby w grupie interwencyjnej była znacznie zmniejszona w porównaniu do grupy kontrolnej".
Borówki pozytywnie wpływają na florę jelitową
Według naukowców, spożywanie borówki brusznicy pozytywnie wpływa na mikroflorę jelitową:
„Wykryto, że flora jelitowa grupy kontrolnej i grupy otrzymującej borówkę brusznicę istotnie różnią się 14 taksonami bakteryjnymi… Wzrost liczby Bacteroidetes w grupie otrzymującej borówkę brusznicę był w dużej mierze spowodowany zwiększeniem względnej liczebności bakterii należących do niesklasyfikowanego rodzaju w rodzinie S24-7.
Zaobserwowano również znaczące zwiększenie liczby bakterii rodzaju Parabacteriodes w grupach Lingon1 i Lingon2 (13%) w porównaniu z grupą kontrolną (3%). Ponadto liczba bakterii z rodzaju Akkermansia, należącego do typu Verrucomicrobia, był znacznie wyższa w obu grupach otrzymujących borówkę brusznicę w porównaniu z grupą kontrolną… liczba bakterii z rodzaju Akkermansia była znacznie wyższa w grupie Lingon2 (20%) niż w grupie Lingon1 (16%)…
Porównanie szlaków funkcjonalnych… ujawniło wzrost ekspresji genów należących do szlaków związanych z metabolizmem w grupach Lingon oraz wzrost ekspresji genów zaangażowanych w transport i ruchliwość w grupie kontrolnej…
Zgodnie z poprzednimi badaniami, to badanie wykazało, że suplementacja borówki brusznicy zapobiega przyrostowi masy ciała wywołanemu dietą HF, zwiększeniu masy wątroby, akumulacji tkanki tłuszczowej i podwyższonym poziomom glukozy i cholesterolu w osoczu…
W obu grupach otrzymujących borówkę brusznicę zaobserwowano zmianę składu mikroflory jelitowej, skuteczne zmniejszenie stanu zapalnego niskiego stopnia wywołanego przez HF i endotoksemii, wykazując, że wpływ borówki brusznicy na te parametry jest niezależny od wpływu na masę ciała”.
Dodatkowe korzyści zapewniane przez borówkę brusznicę
|
Wzmacniający profil antyoksydacyjny — naukowcy zidentyfikowali pewne przeciwutleniacze w borówkach, które mogą korzystnie wpływać na zdrowie. Najważniejszymi z nich są proantocyjanidyny (od 63% do 71%), a także kwas hydroksycynamonowy, kwasy hydroksybenzoesowe, różne flawonole i wspomniane wcześniej antocyjany. Jedno z badań wykazało, że przeciwutleniacze zawarte w ekstrakcie z borówki brusznicy mogą indukować apoptozę komórek ludzkiej białaczki HL-60 w sposób zależny od dawki.
|
|
Postępowanie w stanach zapalnych — badania wskazują, że borówka brusznica jest bogata w proantocyjanidyny (PAC) – związki, które mogą pomóc w zwalczaniu stanów zapalnych. Stwierdzono, że dzika żurawina niskokrzewowa z Alaski (rodzaj borówki brusznicy występującej w USA) ma dwukrotnie większą zawartość PAC niż żurawina dostępna w marketach.
|
|
Zmniejszenie infekcji dróg moczowych (UTI) — Borówka brusznica jest spokrewniona z żurawiną i posiada te same właściwości zwalczające UTI. W badaniu opublikowanym w British Medical Journal naukowcy zauważyli, że osoby, które piły kombinację soku z borówki brusznicy i żurawiny, miały mniejszą liczbę nawrotów infekcji dróg moczowych.
Należy jednak pamiętać, że potrzebne są dokładniejsze badania, aby ustalić zdolność samej borówki brusznicy do zwalczania ZUM bez potrzeby stosowania żurawiny.
|
|
Zarządzanie wagą, poziomem glukozy i insuliny we krwi — jak wspomniano powyżej, borówka brusznica pomaga w kontroli wagi. W badaniu na myszach opublikowanym w Journal of Nutrition and Metabolism naukowcy wykazali, że borówka brusznica może pomóc w zmniejszeniu przyrostu masy ciała, a także zapobiegać otyłości, akumulacji lipidów w wątrobie, złagodzić hiperglikemię i hiperinsulinemię.
|
|
Eliminacja bakterii — taniny zawarte w borówce brusznicy mają właściwości przeciwdrobnoustrojowe. W jednym z eksperymentów klinicznych taniny zwalczały szczepy bakteryjne związane ze zdrowiem jamy ustnej.
|
|
Zmniejszenie ryzyka zachorowania na nowotwory — badanie opublikowane w Journal of Agricultural and Food Chemistry wykazało, że procyjanidyny znajdujące się w borówce brusznicy mogą pomóc w walce z rakiem szyjki macicy i jelita grubego u ludzi.
|
Właściwości borówki brusznicy są niezwykłe, ale należy pamiętać o jednym ostrzeżeniu
Po raz kolejny związki naturalnie występujące w żywności są w stanie osiągnąć to, co farmakoterapia – ale przy znacznie mniejszym ryzyku i kosztach. Wiele właściwości borówki brusznicy jest naprawdę niezwykłych. Jednak, podobnie jak w przypadku wielu produktów spożywczych, przetwarzanie może stanowić zagrożenie dla naturalnych związków występujących w borówce. Oto, przed czym ostrzegają badacze w recenzjach żywieniowych:
„Obróbka borówek po zbiorach, taka jak prasowanie, pasteryzacja oraz suszenie konwencjonalne i próżniowe, może znacząco wpływać na zawartość polifenoli (w tym antocyjanów) i witamin w jagodach, a tym samym na ich bioaktywność i wpływ na czynniki ryzyka CVD”.
Podobnie jak żurawina, borówki są bardzo kwaśne, dlatego często są słodzone i spożywane w postaci dżemu. Aby czerpać korzyści zdrowotne ze spożywania borówki brusznicy bez ryzyka dla zdrowia wynikającego z dodatku cukru, szukaj produktów z borówki brusznicy bez dodatku cukru, takich jak mrożone surowe jagody, które można dodać do koktajli lub sałatek owocowych.