Według dr. Mercoli
Co roku International Herb Association przyznaje tytuł Herb of the Year (Zioło Roku) roślinom o wybitnych właściwościach leczniczych, kulinarnych lub dekoracyjnych. W 2021 roku tytuł ten zdobyła pietruszka (Petroselinum crispum). Pietruszka pochodzi z rodziny selerowatych (Apiaceae), która obejmuje również kminek, kolendrę i seler. Rośliny z tej rodziny najlepiej rosną w strefach mrozoodporności od 2 do 11, osiągając wysokość do 1 stopy (ok. 30 cm). Kwitnące rośliny z rodziny selerowatych wytwarzają małe zielono-żółte kwiaty.
Pietruszka jest uważana za zioło. Słowo zioło odnosi się do zielonej części rośliny używanej do przyprawiania i aromatyzowania żywności. Na przykład, szpinak jest zielony, ale jest warzywem, ponieważ jest pokarmem, a nie środkiem aromatyzującym. Pietruszka jest zielona, ale używana jako przyprawa, więc jest to zioło.
Zioła znane są ze swoich właściwości zapachowych i smakowych. W wielu przypadkach zioła od dziesięcioleci stanowią część naturalnych i tradycyjnych leków. Istnieje również zasadnicza różnica między tym, co jest klasyfikowane jako przyprawa, a tym, co jest ziołem. Zależy od tego, jaka część rośliny jest używana.
Na przykład, zieloną częścią rośliny uznaje się za zioło, natomiast użycie suszonej kory, korzeni lub nasion byłoby uważane za przyprawę. Używanie ziół podczas gotowania nadaje potrawom bogatszy smak. Niektóre przepisy wymagają suszonych ziół, a inne świeżych. Nie są to składniki zamienne, ponieważ proces suszenia zmienia profil smakowy.
Suszone zioła mogą być używane podczas całego procesu gotowania, natomiast świeże zioła najczęściej są dodawane pod koniec przygotowywania posiłku.
Pietruszka Ziołem Roku
Narodowy Tydzień Ziół (National Herb Week) został ustanowiony w 1991 roku przez Międzynarodowe Stowarzyszenie Ziół (International Herb Association, IHA). Tydzień ten jest obchodzony co roku w tygodniu poprzedzającym Dzień Matki, który w wielu częściach Stanów Zjednoczonych wyznacza początek sezonu ogrodniczego.
Celem Narodowego Tygodnia Ziół jest zwrócenie uwagi całego kraju na wiele dostępnych ziół używanych w kuchni i uprawianych w ogrodach. Od 1995 roku przyznanie tytułu Zioła Roku jest ukoronowaniem Narodowego Tygodnia Ziół. Komitet Ogrodniczy IHA przyznaje tytuł roślinie spełniającej dwa z trzech niżej wymienionych kryteriów: posiadanie wybitnych właściwości prozdrowotnych mających zastosowanie w medycynie, zastosowanie w kuchni lub wartość dekoracyjna. Co roku IHA publikuje książkę na temat wybranego zioła, w której opublikowane zostają wyczerpujące materiały na temat danej rośliny – od informacji botanicznych po sposób użycia rośliny. W 2021 roku IHA wybrało pietruszkę.
Istnieją trzy odmiany pietruszki. Pietruszka zwyczajna (P. crispum) ma kręcone liście i wygląda trochę jak mech. Pietruszka włoska naciowa (P. crispum var. Neapolitanum) ma mocniejszy smak i płaskie liście. Pietruszka korzeniowa (P. crispum var. Tuberosum) została opracowana w ciągu ostatnich 200 lat i jest uprawiana dla smaku jej korzeni.
Pietruszka pochodzi z regionu Morza Śródziemnego, gdzie była uprawiana od ponad 2000 lat. Niektórzy historycy uważają, że cesarz rzymski Karol Wielki spopularyzował to zioło, ponieważ rosło ono na całej jego posiadłości.
Pietruszka jest jednym z najczęściej używanych świeżych ziół w USA i od dziesięcioleci jest używana jako dodatek w restauracjach. Starożytni Grecy i Rzymianie używali jej częściej podczas różnych ceremonii niż w kuchni. Ostatecznie smak rośliny zależy od gleby, w której rośnie i warunków klimatycznych.
Pietruszka jest łatwa w uprawie w dobrze przepuszczalnej glebie. Roślina preferuje chłodne letnie klimaty, ale musi być chroniona przed spadkiem temperatury. Odmiana o płaskich liściach jest bardziej odporna na zimno i suszę niż liść pietruszki zwyczajnej. Rośliny doniczkowe mogą zimować w pomieszczeniach i być źródłem świeżego zioła w miesiącach zimowych.
Właściwości prozdrowotne glikozydów flawonoidowych
Pietruszka to coś więcej niż tylko zioło poprawiające smak potraw. Liście i łodygi tej rośliny są bogate w glikozydy flawonoidowe, które wykazują znaczną aktywność przeciwutleniającą. Za pomocą analizy chemicznej liści pietruszki zwyczajnej zidentyfikowano 29 glikozydów flawonoidowych. Apiina jest naturalnym flawonoidem, diglikozydem flawonu apigeniny. To flawon, który jest jedną z sześciu podklas flawonoidów.
W przytoczonym badaniu wodny ekstrakt z pietruszki zawierał 90% czystej apigeniny oraz wysoką zawartość fenoli i całkowitych flawonoidów o wysokiej aktywności przeciwutleniającej. Analiza ekstraktu z pietruszki wykazała również duże ilości kwercetyny.
W badaniach laboratoryjnych ekstrakt z pietruszki wykazał niski poziom toksyczności oraz wysoki i zależny od dawki potencjał antyoksydacyjny. Apiina, główny związek występujący w pietruszce, wykazuje znaczną aktywność przeciwutleniającą w komórkach poddanych stresowi oksydacyjnemu. Według naukowców, uzyskane dane sugerują, że prawdopodobnie wszystkie związki zawarte w pietruszce wykazują aktywność przeciwutleniającą.
Flawonoidy naturalnie występują w warzywach, owocach, winie, herbatach i czekoladzie. Ich wysoka biodostępność jest głównym czynnikiem wpływającym na aktywność biologiczną, która obejmuje działanie przeciwutleniające, przeciwnowotworowe, przeciwnowotworowe i hepatoprotekcyjne. Inne efekty biologiczne mogą obejmować działanie przeciwcukrzycowe, przeciwwirusowe, przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze.
Wiele efektów wydaje się być związanych z regulacją kaskad sygnalizacji komórkowej. Istnieją pewne ograniczone dowody na to, że środki przeciwzapalne i aktywność antyoksydacyjna flawonoidów mają wpływ na choroby neurodegeneracyjne, takie jak choroba Parkinsona i choroba Alzheimera.
Badania na modelach zwierzęcych wykazały, że flawonoidy mogą przekraczać barierę krew-mózg, pomagając zmniejszyć upośledzenie funkcji poznawczych podczas normalnego i patologicznego procesu starzenia. Rośliny wykorzystują flawonoidy do zwalczania stresu środowiskowego, regulacji wzrostu komórek i przyciągania owadów zapylających.
Przeciwzapalne właściwości pietruszki
Organizm człowieka wykorzystuje ostre i okresowe nasilenie stanu zapalnego, aby zwalczać obrażenia fizyczne i infekcje. Jednak przewlekłe zapalenie może prowadzić do rozwoju kilku chorób, będących głównymi przyczynami śmierci w USA, w tym do chorób układu krążenia, nowotworów, przewlekłej choroby nerek, cukrzycy i niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby.
Infekcje, zła dieta, narażenie na toksyny, stres psychiczny i brak aktywności fizycznej przyczyniają się do wzrostu poziomu przewlekłego stanu zapalnego. Istnieje kilka wyborów dotyczących stylu życia, które pomagają zmniejszyć ryzyko przewlekłego stanu zapalnego, a tym samym mogą zmniejszyć ryzyko wystąpienia chorób przewlekłych. Wśród nich znajdują się wybory żywieniowe.
Rośliny od wieków są częścią tradycyjnych praktyk leczniczych. Tradycyjnie pietruszkę stosuje się w leczeniu chorób serca, nerek, cukrzycy i nadciśnienia tętniczego. Niedawno naukowcy odkryli, że ma pozytywny wpływ na niepłodność kobiet.
Badanie opublikowane w Journal of Ethnopharmacology miało na celu ocenę ostrej toksyczności i działania przeciwzapalnego ekstraktu z pietruszki na modelu zwierzęcym. Naukowcy zmierzyli również poziom estrogenu, białka i cholesterolu u zwierząt.
Korzystając z frakcji polifenolowej, naukowcy zbadali podostrą toksyczność mierząc wagę, a następnie wykonano badanie histopatologiczne nerek i wątroby. Dane wykazały, że ekstrakt nie wpłynął negatywnie ani na wątrobę, ani na nerki zwierząt. Według autorów badania zaobserwowano:
„…niezwykłe działanie przeciwzapalne, a także znaczący efekt estrogenowy w porównaniu z grupą kontrolną. (…) To badanie przedstawia zakres potencjalnego zastosowania ekstraktu z Petroselinum sativum Hoffm. w przeciwdziałaniu problemom z niepłodnością u kobiet”.
Naukowcy z dwóch uniwersytetów w Korei przeanalizowali również etanolowy ekstrakt z pietruszki jako składnik kosmetyków funkcjonalnych. Starali się zweryfikować działanie przeciwstarzeniowe, przeciwzapalne i rozjaśniające skórę ekstraktu z pietruszki, w tym zawartość polifenoli i całkowitą zawartość flawonoidów. Badania laboratoryjne nie wykazały cytotoksyczności, a naukowcy doszli do wniosku, że:
„Ekstrakty z pietruszki mają niezwykłe działanie przeciwutleniające i są cenne jako składnik kosmetyków o działaniu przeciwzapalnym, rozjaśniającym skórę i przeciwstarzeniowym”.
Wcześniejsze badanie na modelu zwierzęcym z indukowanym uszkodzeniem wątroby oceniało działanie przeciwzapalne i antyhepatotoksyczne ekstraktu etanolowego z pietruszki. Później przeprowadzono badania histopatologiczne wątroby. Wyniki eksperymentu wykazały, że flawonoidy, garbniki lub triterpenoidy zapewniają znaczącą ochronę przed uszkodzeniem wątroby.
Pietruszka może pomóc zmniejszyć lęk i depresję
W USA 6,68% dorosłych Amerykanów doświadczyło lęku w 2018 r., a 4,7% populacji amerykańskiej cierpiało z powodu depresji w 2019 r. Liczby te dramatycznie wzrosły w 2020 r. podczas pandemii COVID-19.
W systematycznym przeglądzie piśmiennictwa stwierdzono, że częstość występowania stresu wynosiła 29,6%, lęku 31,9%, a depresji 33,7%. Naukowcy doszli do wniosku, że COVID-19 miał wpływ na zdrowie psychiczne ludzi i konieczne było opracowanie interwencji dla grup szczególnie wrażliwych.
W artykule opublikowanym w 2021 roku naukowcy starali się ocenić wpływ, jaki ekstrakt z pietruszki może mieć na lęk i depresję, w celu pomocy w leczeniu tych zaburzeń. Naukowcy napisali, że depresję i lęk leczy się zazwyczaj chemicznymi lekami psychotropowymi, które mogą powodować działania niepożądane.
Celem było zbadanie roślin leczniczych, które mogą oferować bezpieczne i skuteczne opcje leczenia tych zaburzeń psychicznych o mniejszej liczbie skutków ubocznych. Pietruszka została zbadana pod kątem jej potencjalnych działań przeciwlękowych i przeciwdepresyjnych. Badano, czy istnieje korelacja ze znaną aktywnością przeciwutleniającą.
W badaniu na modelu zwierzęcym naukowcy zastosowali kilka testów chemicznych i funkcjonalnych, aby określić działanie przeciwlękowe, przeciwdepresyjne i przeciwutleniające pietruszki. Naukowcy doszli do następującego wniosku:
„Pietruszka – zioło codziennie używane w kuchniach na całym świecie – przynosi ogromne korzyści zdrowotne. Dzięki tym badaniom wykazano, że ma niezwykłe działanie przeciwdepresyjne i przeciwlękowe, nawet lepsze niż klasyczne leki, zwłaszcza w dawce 100 mg/kg.
Roślina ta może być dobrą alternatywą dla klasycznych leków psychotropowych ze względu na wysoką skuteczność i korzystniejszy profil bezpieczeństwa (mniej skutków ubocznych). Wyniki badania zachęcają do codziennego spożywania pietruszki, a także do rozwoju fitomedycyny o ugruntowanej pozycji”.
Innym aktywnym składnikiem pietruszki jest mirystycyna, która ma potencjalne działanie chemoprewencyjne. Ta sama substancja występuje również w dużych ilościach w gałce muszkatołowej. Badania z użyciem mirystycyny pochodzącej z gałki muszkatołowej wykazały działanie przeciwlękowe u szczurów.
Dodatkowe korzyści wynikające z dodania pietruszki do diety
Zielone warzywa liściaste, takie jak pietruszka, zawierają witaminę K1, znaną również jako filochinon. Zaledwie 10 gałązek pietruszki dostarcza większej ilości witaminy K niż wynosi zalecane dzienne spożycie. Organizm człowieka wykorzystuje witaminę K, aby przenieść wapń z krwiobiegu do kości.
Niski poziom witaminy K wiąże się z wyższym ryzykiem złamań kości. Niedawny przegląd literatury wykazał, że osoby z najwyższym poziomem witaminy K miały o 22% mniej pęknięć kości niż osoby o niskim poziomie tego składnika odżywczego.
Witamina K to rozpuszczalna w tłuszczach witamina, której organizm używa do regulacji krzepnięcia krwi i wielu innych funkcji komórkowych. W jednym z artykułów opublikowanych w American Journal of Clinical Nutrition starano się ustalić, czy istnieje związek między witaminą K, chorobami sercowo-naczyniowymi i śmiertelnością z jakiejkolwiek przyczyny.
W badaniu Framingham Offspring zgromadzono dane pochodzące od 3891 mężczyzn i kobiet. Chociaż istnieje związek między witaminą K a zdrowiem naczyń, dane z tego badania nie wykazały związku między niskim poziomem witaminy a chorobą sercowo-naczyniową.
Istniał jednak związek między niskim poziomem tej witaminy a śmiertelnością z jakiejkolwiek przyczyny, ponieważ osoby z niskim poziomem witaminy K były bardziej narażone na zgon z jakiejkolwiek przyczyny w ciągu 13 lat, co stanowi wzrost ryzyka o 19%. Dziesięć gałązek pietruszki zawiera również 22% zalecanej dziennej dawki witaminy C.
Połączenie witaminy C i przeciwzapalnego działania pietruszki może zapewnić pewną ochronę osobom cierpiącym na reumatoidalne zapalenie stawów. Wyniki badania przedstawione w Annals of Rheumatic Diseases skupiły się na osobach, u których rozwinęło się zapalenie wielostawowe. Naukowcy odkryli, że osoby, które spożywały najmniejszą ilość pokarmów bogatych w witaminę C, były trzykrotnie bardziej narażone na rozwój zapalenia stawów.
Pietruszka ma również działanie moczopędne. Modele zwierzęce pokazują, że w tym działaniu może pośredniczyć komórkowa pompa sodowo-potasowa, prowadząc do zmniejszenia wchłaniania obu minerałów, a tym samym do zwiększenia osmotycznego przepływu wody i diurezy.
Ponieważ witamina K jest rozpuszczalna w tłuszczach, najlepiej jest spożywać pietruszkę z produktami zawierającymi zdrowe tłuszcze, takimi jak ekologiczne mięso lub produkty mleczne. Zwiększy to wchłanianie tej witaminy. Spożywanie pokarmów bogatych w witaminę K, takich jak pietruszka, to najlepszy sposób na dostarczenie organizmowi odpowiedniej ilości witaminy K1.