Zatrucie pokarmowe jest spowodowane spożywaniem skażonej żywności. Według wstępnych danych zebranych przez amerykańskie Centra ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (CDC), w 2018 r. zarejestrowano 25 606 przypadków zatruć pokarmowych, z których 5893 wymagało hospitalizacji, a 120 zakończyło się śmiercią. Czytaj dalej, aby dowiedzieć się, jakie są przyczyny i objawy zatrucia pokarmowego oraz jak można je leczyć.
Co to jest zatrucie pokarmowe?
Zatrucie pokarmowe, znane również jako choroba przenoszona drogą pokarmową, jest wynikiem spożywania jakiejkolwiek żywności lub napojów, które zostały skażone patogennymi bakteriami, wirusami lub pasożytami. Te organizmy mogą: zanieczyścić każdy rodzaj żywności, która została niewłaściwie uprawiana, zbierana, przetwarzana, pakowana, przechowywana, gotowana i / lub serwowana. Spożycie żywności po terminie ważności również może spowodować zatrucie pokarmowe.
Według CDC istnieje obecnie ponad 250 zidentyfikowanych chorób przenoszonych przez żywność. Niektóre produkty są bardziej podatne na występowanie patogenów niż inne, dlatego ważne jest, aby zachować szczególną ostrożność podczas obchodzenia się z nimi lub spożywania ich. Do produktów spożywczych o wyższym ryzyku należą:
Surowe lub niedogotowane mięso, drób i skorupiaki |
Surowe lub niedogotowane jajka lub żywność zawierająca jajka jako składnik |
Sery miękkie |
Niepasteryzowane soki, mleko i przetwory mleczne |
Niegotowane hot dogi, mielonki i inne przetwory mięsne |
Mrożone pasty i pasztety |
Każdy może dostać zatrucia pokarmowego, ale niektóre osoby mogą być bardziej podatne na tę chorobę niż inne. Obejmuje to kobiety w ciąży, małe dzieci, osoby starsze i osoby z osłabionym układem odpornościowym z powodu podstawowych schorzeń, takich jak: cukrzyca, choroby nerek i AIDS. Chociaż zatrucie pokarmowe najczęściej jest łagodne i może być leczone w domu, istnieją przypadki, w których może spowodować poważne komplikacje, takie jak odwodnienie.
Objawy zatrucia pokarmowego
Objawy zatrucia pokarmowego mogą pojawić się w ciągu kilku godzin lub dni po zjedzeniu skażonej żywności, a ich nasilenie może być różne w zależności od patogenu. Do typowych objawów większości rodzajów zatruć pokarmowych należą m.in.:
- Nudności
- Wymioty
- Gorączka
- Biegunka
- Ból brzucha
Jeśli wystąpi którykolwiek z poniższych objawów, należy natychmiast zwrócić się do lekarza po pomoc:
|
Częste wymioty
|
Krwawe wymioty lub stolce
|
|
Silny ból brzucha
|
Wysoka gorączka
|
|
Biegunka trwająca dłużej niż trzy dniy
|
Objawy odwodnienia, takie jak suchość w ustach, nadmierne pragnienie i zawroty głowy
|
|
Objawy neurologiczne, takie jak osłabienie mięśni i mrowienie
|
|
Zatrucie pokarmowe a grypa żołądkowa: jak je od siebie odróżnić?
Pomimo swojej nazwy, grypa żołądkowa nie jest związana z zakażeniem wirusem grypy. Jest to wirusowa infekcja jelitowa. Grypa żołądkowa, znana również jako wirusowe zapalenie żołądka i jelit, powoduje objawy podobne do zatrucia pokarmowego, w tym biegunkę, ból brzucha, nudności, wymioty, a czasem gorączkę.
Ze względu na podobieństwa objawów klinicznych, zatrucie pokarmowe i grypa żołądkowa są często ze sobą mylone. Główną różnicą między tymi dwiema chorobami jest źródło infekcji. W przeciwieństwie do zatruć pokarmowych, które mogą być spowodowane przez szeroką gamę wirusów, bakterii i innych organizmów, grypa żołądkowa jest najczęściej spowodowana infekcją wirusową, szczególnie rotawirusem, norowirusem, adenowirusem lub astrowirusem.
Co powoduje zatrucie pokarmowe?
Początek i nasilenie objawów zatrucia pokarmowego zależy od rodzaju patogenu, który je spowodował. Poniżej wymieniono niektóre z najczęstszych bakterii, wirusów i innych drobnoustrojów, które mogą powodować choroby przenoszone przez żywność:
| Organizm |
Początek Objawów |
Potencjalne źródła żywności |
| Clostridium perfringens |
6 do 24 godzin |
Wołowina, drób oraz produkty suszone i wstępnie ugotowane |
| Listeria |
9 do 48 godzin |
Sery, niemyte surowe produkty i przetworzone mięso, takie jak hot dogi i mielonka |
| Norowirus |
12 do 48 godzin |
Zanieczyszczona woda, skorupiaki i surowe produkty |
| Salmonella |
12 do 72 godzin |
Jajka i surowe lub niedogotowane mięso drobiowe, indyk i inne rodzaje mięsa |
| Clostridium botulinum (zatrucie jadem kiełbasianym) |
18 do 36 godzin |
Niewłaściwie konserwowana żywność i żywność przechowywana w wysokiej temperaturze przez zbyt długi czas |
| Shigella |
24 do 48 godzin |
Surowe produkty i owoce morza |
| Rotawirus |
Od jednego do trzech dni |
Surowe produkty |
| Vibrio |
Od jednego do czterech dni |
Surowe lub niedogotowane skorupiaki, zwłaszcza ostrygi |
| Campylobacter |
Dwa do pięciu dni |
Surowy lub niedogotowany drób i zanieczyszczona woda |
| E. coli |
Trzy do czterech dni |
Surowa lub niedogotowana wołowina, zanieczyszczona woda i surowe produkty |
| Giardia lamblia |
Od jednego do dwóch tygodni |
Surowe produkty i zanieczyszczona woda |
| Wirusowe zapalenie wątroby typu A |
28 dni |
Surowe produkty i skorupiaki z zanieczyszczonej wody |
Jak długo trwa zatrucie pokarmowe?
Objawy zatrucia pokarmowego zwykle trwają od kilku godzin do kilku dni, w zależności od rodzaju patogenu, który je spowodował. W poniższej tabeli podano przybliżone czasy trwania objawów różnych rodzajów zatruć pokarmowych określone na podstawie danych amerykańskiej Agencji ds. Żywności i Leków (FDA):
| Organizm |
Okres |
| Clostridium perfringens |
Około 24 godziny |
| Listeria |
Zmienny |
| Norowirus |
Od 12 do 60 godzin |
| Salmonella |
Od 4 do 7 dni |
| Clostridium botulinum (botulinizm) |
Zmienny |
| Shigella |
24 do 28 godzin |
| Wibrio |
Od 2 do 5 dni |
| Campylobacter |
Od 2 do 10 dni |
| E. coli |
Od 3 do 7 dni |
| Wirusowe Zapalenie Wątroby typu A |
Dwa tygodnie do trzech miesięcy |
Czy zatrucie pokarmowe jest zaraźliwe?
Organizmy powodujące zatrucie pokarmowe mogą zostać przeniesione na osobę zdrową z osoby zakażonej. Na przykład, podczas obejmującej wiele stanów epidemii E. coli, która wystąpiła w 2018 r. z powodu skażenia sałaty rzymskiej, niektóre osoby, które zachorowały, nie zgłaszały spożywania tego warzywa. Zamiast tego zgłosili bliski kontakt z osobami zarażonymi, które wcześniej jadły skażoną sałatę rzymską.
Jeśli Ty lub ktoś z Twoich bliskich ma zatrucie pokarmowe, rozsądnie będzie zrobić sobie przerwę od szkoły lub pracy i pozostać w domu aż objawy ustąpią na co najmniej dwa dni, ponieważ to właśnie w tym wstępnym okresie najprawdopodobniej można zarazić innych ludzi. Należy również unikać dotykania żywności przeznaczonej dla innych osób i dzielenia się rzeczami osobistymi, takimi jak ręczniki czy sztućce.
Leczenie zatrucia pokarmowego i środki zaradcze
Leczenie zatrucia pokarmowego zależy od przyczyny infekcji i nasilenia objawów. Łagodne przypadki zatrucia pokarmowego zwykle ustępują w ciągu kilku dni bez leczenia. W przypadku osób, u których zatruciu pokarmowemu towarzyszy uporczywa biegunka lub intensywne wymioty, lekarz może zalecić dożylne uzupełnienie utraconych płynów i elektrolitów, aby uniknąć odwodnienia.
Lekarz może również przepisać antybiotyki, jeśli zatrucie pokarmowe jest spowodowane przez bakterie. Jednak antybiotyki nie są skuteczne, jeśli choroba jest spowodowana przez wirusy i inne mikroorganizmy. Nieprawidłowo stosowane antybiotyki mogą zwiększyć ryzyko wystąpienia działań niepożądanych, takich jak wymioty, nudności, bóle brzucha i rozwój oporności na antybiotyki. Jeśli zastanawiasz się, co możesz zrobić, aby złagodzić objawy zatrucia pokarmowego, postępuj zgodnie z poniższymi wskazówkami:
• Zmniejsz nudności i wymioty — kontrolowanie nudności i wymiotów jest ważne, ponieważ pozwala uniknąć utraty dużej ilości płynów i zmniejszyć ryzyko odwodnienia. Konwencjonalne leczenie nudności obejmuje leki przeciwwymiotne. Jednak te leki mogą powodować działania niepożądane, takie jak ból głowy, zawroty głowy, anafilaksja i nadwrażliwość.
W celu złagodzenia nudności i wymiotów bez ryzyka wystąpienia działań niepożądanych, spróbuj użyć naturalnych środków dostępnych w Twoim domu. Jednym z przykładów jest imbir, który jest znany ze swoich naturalnych właściwości przeciwwymiotnych i jest tradycyjnie stosowany w łagodzeniu nudności i choroby lokomocyjnej. Możesz spożywać imbir świeży lub suszony lub użyć go do przygotowania herbaty imbirowej. Do innych napojów, które mogą pomóc złagodzić nudności i wymioty należą napar z mięty, napar z rumianku i sok cytrynowy.
• Staraj się kontrolować biegunkę — biegunka to sposób, w jaki organizm wypłukuje chorobotwórcze drobnoustroje z organizmu, więc przyjmowanie leków, aby ją powstrzymać, może zakłócać naturalną zdolność organizmu do zwalczania bakterii, wirusów i innych zanieczyszczeń. Leki przeciwbiegunkowe również mogą powodować wiele działań niepożądanych, w tym zawroty głowy, senność i zaparcia.
Jeśli szukasz bezpieczniejszej opcji, rozważ przyjmowanie doustnego suplementu cynku. Według badań opublikowanych w czasopiśmie Current Opinion in Clinical Nutrition and Metabolic Care, przyjmowanie doustnego suplementu cynku może pomóc w zmniejszeniu częstości wydalania stolca i skróceniu czasu trwania biegunki.
Leczenie biegunki powinno koncentrować się na uzupełnianiu utraconych płynów, aby uniknąć odwodnienia; jednym ze sposobów poprawy nawodnienia organizmu jest picie wody kokosowej. Ponadto można również wzmocnić obronę organizmu przed szkodliwymi bakteriami, spożywając pokarmy bogate w probiotyki, takie jak: jogurt, kefir i kiszona kapusta.
Jak pozbyć się zatrucia pokarmowego?
Nie ma konkretnych metod leczenia, które umożliwią natychmiastowe pozbycie się zatrucia pokarmowego, ale można podjąć następujące kroki, aby zmniejszyć nasilenie i czas trwania objawów oraz zmniejszyć ryzyko powikłań podczas oczekiwania na ustąpienie choroby:
• Daj swojemu żołądkowi czas na uspokojenie — unikaj jedzenia przez pierwsze kilka godzin po wystąpieniu objawów zatrucia pokarmowego, aby żołądek mógł się uspokoić.
• Pij dużo płynów — nawadniaj organizm pijąc wodę lub domowy bulion kostny. Zacznij od małych ilości, a gdy poczujesz się lepiej stopniowo zwiększaj spożycie płynów. Jednym ze sposobów sprawdzenia, czy jesteś odpowiednio nawodniony, jest obserwowanie koloru moczu. Klarowny, jasnożółty mocz oznacza, że otrzymujesz wystarczającą ilość płynów, podczas gdy ciemny mocz jest oznaką odwodnienia.
• Jedz mdłe potrawy — gdy wymioty ustąpią i poczujesz się gotowy do jedzenia, zacznij od małych porcji mdłych i lekkostrawnych pokarmów, takich jak banany lub kurczak. Przestań jeść, jeśli znowu zaczniesz odczuwać mdłości.
• Unikaj pokarmów, które mogą nasilać objawy choroby — unikaj produktów, które mogą podrażniać przewód pokarmowy. Należą do nich przetworzona żywność, słodkie napoje, alkohol, kofeina i pikantne potrawy.
• Dużo odpoczywaj — ponieważ objawy zatrucia pokarmowego są męczące, najlepiej pozostać w domu i dużo odpoczywać. Takie postępowanie zmniejsza również ryzyko rozprzestrzeniania się chorobotwórczych mikroorganizmów na inne osoby.
Co jeść po zatruciu pokarmowym?
Po ustąpieniu objawów zatrucia pokarmowego należy stopniowo włączać do diety prozdrowotną żywność, aby przyspieszyć powrót do zdrowia. Dieta BRAT, czyli banan, ryż, mus jabłkowy i tosty, była wcześniej polecana osobom z chorobami żołądka, ponieważ podobno korzystnie wpływa na stolec. Jednak obecnie nie jest zalecana, ponieważ brakuje w niej składników odżywczych, które wspierają gojenie się przewodu pokarmowego po chorobie. Poniżej wymieniono produkty, które należy spożywać, aby poprawić zdrowie jelit:
• Ekologiczny bulion kostny (rosół) — bulion z kości zawiera aminokwasy, takie jak glutamina, która promuje prawidłowe funkcjonowanie jelit i układu odpornościowego. Popijanie bulionu kostnego pomaga również odżywić organizm szeroką gamą składników odżywczych, w tym wapniem, magnezem i kolagenem.
• Żywność sfermentowana — produkty sfermentowane, takie jak kimchi, surowy kefir i kiszone warzywa, są doskonałym źródłem probiotyków, które pomagają w przywróceniu zdrowia jelit i poprawie funkcji odpornościowych.
• Ekologiczna babka płesznik — babka płesznik (P. psyllium) jest bogata zarówno w rozpuszczalny, jak i nierozpuszczalny błonnik, który wspiera korzystną dla zdrowia mikrobiotę przewodu pokarmowego. Innymi dobrymi źródłami błonnika pokarmowego są nasiona lnu i chia.
4 kroki pomagające zmniejszyć ryzyko zatrucia pokarmowego
Zatrucia pokarmowego można uniknąć, zachowując ostrożność podczas obchodzenia się z żywnością i jej gotowania. Oto cztery proste kroki zalecane przez CDC w celu poprawy bezpieczeństwa żywności:
• Czystość — kuchnia, w tym sztućce do jedzenia i gotowania, jest domem dla szerokiej gamy bakterii chorobotwórczych, które mogą zanieczyścić żywność. Dlatego tak ważne jest regularne mycie rąk i powierzchni, na których przygotowywane jest jedzenie. Należy pamiętać o myciu warzyw i owoców pod bieżącą wodą.
• Odseparowanie — pamiętaj, aby oddzielić surowe mięso, drób, owoce morza i jajka od gotowej do spożycia żywności, aby uniknąć zanieczyszczenia krzyżowego. Do surowego mięsa, drobiu i owoców morza należy również używać różnych desek do krojenia i talerzy.
• Gotowanie — zawsze gotuj jedzenie we właściwej temperaturze. Użyj termometru do żywności, aby sprawdzić, czy podczas gotowania żywność osiągnęła temperaturę wewnętrzną zalecaną przez Departament Rolnictwa Stanów Zjednoczonych:
◦ Drób — 165 stopni Fahrenheita (74°C),
◦ Wołowina, wieprzowina, jagnięcina i cielęcina — 145 stopni Fahrenheita (63°C),
◦ Mielona wołowina i wieprzowina — 160 stopni Fahrenheita (71°C),
◦ Mielone mięso drobiowe — 165 stopni Fahrenheita (74°C),
◦ Dania mieszane — 165 stopni Fahrenheita (74°C).
• Niska temperatura — organizmy chorobotwórcze rozwijają się w temperaturze pokojowej. Mogą zacząć rosnąć w produktach pozostawionych na blacie w ciągu dwóch godzin, a latem mogą znacząco namnożyć się w ciągu zaledwie jednej godziny. Pamiętaj, aby szybko schłodzić żywność i przechowywać ją w lodówce w temperaturze poniżej 40 stopni Fahrenheita (4,5°C).