Według dr. Mercoli
Być może zauważyłeś niewielki, bezbolesny guz pod skórą, najczęściej za uchem lub na klatce piersiowej, ramionach lub plecach.
Wiele osób określa tego typu zmiany skórne mianem kaszaka, ale może to być również jedna z innych odmian torbieli zwanych cystami naskórkowymi. Ogólnie mówiąc, istnieją trzy rodzaje cyst, czyli torbieli skórnych:
• Cysty naskórkowe — Pojawiają się, gdy pod powierzchnią naskórka tworzy się wypełniona płynem torebka. Zwykle powiększają się one powoli, są nieszkodliwe i mają średnicę od 1 do 5 centymetrów.
Nie są bolesne, o ile nie wystąpi infekcja, a jeśli tak się stanie, to przemieniają się one w nieestetycznie wyglądający ropień.
• Prosaki — Powstają zwykle w wyniku nadmiernego rogowacenia ujść mieszków włosowych, dlatego występują najczęściej w obrębie mieszków włosowych skóry głowy i mogą przeszkadzać podczas czesania.
• Kaszaki — Występują znacznie rzadziej i tym różnią się od innych torbieli, że wypełnione są łojem.
Przyczyną powstawania różnego rodzaju torbieli mogą być drzazgi, skaleczenia skóry, oparzenia słoneczne, usuwanie owłosienia za pomocą wosku i golenia, obrzęk mieszków włosowych, zwiększone wydzielanie sebum i trądzik. Wyciskanie ich lub narażenie na otarcia (na przykład paskiem od biustonosza) może zaostrzyć problem, czyniąc torbiel jeszcze bardziej dokuczliwą i potencjalnie grozić infekcją.
Większość lekarzy jest zgodna co do tego, że w przypadku torbieli najlepiej i najbezpieczniej jest nie robić nic. Jak twierdzi WebMD:
„Często ulegamy pokusie, aby spróbować samodzielnie wysuszyć torbiel, lecz nie jest to dobry pomysł. Po pierwsze, jeśli torbiel zostanie zainfekowana, infekcja może rozprzestrzenić się, zwłaszcza jeśli torbiel pęknie, a jej zawartość wycieknie pod skórę.
Po drugie, jeśli część torbieli pozostanie pod skórą, może ona odrosnąć. Jeśli torbiel nadmiernie nie przeszkadza, najlepiej jest zostawić ją w spokoju. Jeśli wydaje się, że może być zainfekowana, jeśli jest niewygodna lub wygląda szczególnie brzydko, warto skontrolować ją u lekarza.”
Jeśli torbiel pojawiła się na twarzy lub części ciała, która jest stale narażona na podrażnienia, lekarz może ją usunąć. Chirurgiczne usunięcie torbieli wymaga najczęściej miejscowego znieczulenia, po czym cała torbiel jest wycinana. Jeśli torbiel jest głęboko zainfekowana, wymagany być może opatrunek ze sterylnej gazy, w którą wsiąkać będzie wydzielina.
Ropnie mnogie pach (hidradenitis suppurativa czyli HS) także mogą objawiać się jako bolesne, przypominające krosty guzy. Usunięcie chirurgiczne może pomóc, choć najczęściej na krótko, gdyż gdy gruczoły zostaną ponownie zablokowane, guzki powracają. WebMD wyjaśnia:
„Laseroterapia i kriochirurgia są obiecującymi metodami leczenia HS. Używa się w nich wiązki światła lub zimnego gazu, aby niszczyć mieszki włosowe, które ulegają zakażeniu, a jednocześnie usunąć guzki HS. U niektórych osób guzki ustępują po kilku zabiegach.”
Z czego zbudowane są torbiele naskórkowe lub skórne? Według Medical News Daily:
„Torbiele naskórkowe i prosaki wypełnione są nieprzyjemną w zapachu substancją podobną w konsystencji do pasty do zębów. Jednak substancja ta nie jest – z wyjątkiem bardziej problematycznych cyst – zakażona przez drobnoustroje, takie jak bakterie. Przy infekcji ropa śmierdzi znaczniej gorzej.”
Obrzydliwe, prawda? Lecz eksperci twierdzą, że prawie każdy z nas przynajmniej raz w życiu miał lub będzie miał tego typu torbiel, najczęściej w trzeciej lub czwartej dekadzie życia. Z badań przeprowadzonych w UK wynika, że torbiele prawie dwa razy częściej występują u mężczyzn niż u kobiet. Większość tego typu torbieli ustępuje samoistnie.
Naukowcy nie wiedzą, dlaczego torbiele się pojawiają, chociaż przypuszczają, że może być to uwarunkowane genetycznie. Przykładem jest choroba genetyczna o nazwie zespół Gardnera, która powoduje liczne cysty na skórze.
Kaszaki to odrębna kategoria cyst
Kaszaki pojawiają się, gdy gruczoł łojowy zostaje zablokowany przez włókniste białko keratynowe, które jest jednym ze składników włosów, a u zwierząt także kopyt, pazurów i rogów. Kaszak toinaczej cysta łojowa, a więc wypełniona głównie tłuszczem.
Cysta taka zawiera wydzielinę gruczołów łojowych otaczających podstawę zdrowych włosów. Płyn wypełniający cystę jest przejrzysty, oleisty i ma ostry zapach, a kaszak taki może umiejscowić się w dowolnym miejscu na ciele, z wyjątkiem dłoni lub podeszew stóp. Czasami może ulec zaczerwienieniu i stać się bolesny, co najczęściej wskazuje na niewielką infekcję.
Kaszaki są nieco podobne do czyraków, z tym że torbiele łojowe nie są tak duże i z natury nie są zmianami rakowymi.
Czyraki, furunkuły, karbunkuły, o rety!
Czyrak to dość powszechnie występująca zmiana skórna, która na początku może wyglądać jak mała grudka, a następnie stać się czerwona i lekko bolesna, po czym wypełnia się ropą. Karbunkuły są bardziej rozpowszechnione u mężczyzn, są umiejscowione głębiej pod skórą niż czyraki i wymagają dłuższego czasu leczenia. Up To Date rozróżnia je w ten sposób:
„Furunkuły (czyraki) to infekcja mieszków włosowych, w których ropny materiał przechodzi przez skórę właściwą do tkanki podskórnej, gdzie tworzy się mały ropień. Karbunkuły to połączenie kilku małych zainfekowanych mieszków włosowych zlepionych w pojedynczą ropną masę zapalną.”
Można je łatwo pomylić z innymi zmianami skórnymi:
- Zapalenie mieszków włosowych — Może wyglądać jak małe pryszcze wokół poszczególnych włosów, a skóra wokół nich jest zaczerwieniona. Choć nie są umiejscowione tak głęboko jak czyraki, to jednak wciąż stanowią infekcję, a więc potencjalnie mogą umożliwiać bakteriom gronkowca dostanie się do wewnętrza organizmu
- Czyraki i ropnie w okolicy pachwiny lub pod pachami mogą oznaczać tzw. trądzik odwrócony — Czyli ropnie mnogie pach – które zwykle rozpoczyna się w zablokowanych gruczołach potowych i mieszkach włosowych
- Torbiel pilonidalna (włosowa) — Pojawia się w szparze pośladkowej, w okolicy kości ogonowej i może obejmować umiejscowione tam mieszki włosowe. Niektóre dzieci rodzą się z tzw. "dołeczkiem pilonidalnym", w którym potencjalnie może się później utworzyć czyrak
- Jęczmień — To zazwyczaj bolesna infekcja umiejscowiona na powiece oka, której towarzyszy obrzęk i swędzenie. Jęczmień jest czasami mylony z gradówką, która jednak przebiega bezboleśnie i nie jest zainfekowana
- Sporotrychoza — Choroba wywoływana przez grzyba o nazwie Sporothrix schenckii. Chorobą można się zarazić poprzez ukłucie kolcem róży, po czym zauważa się powstanie małego guzka na palcu lub ramieniu, który następnie zamienia się we wrzód
U osób będącymi nosicielami gronkowca złocistego na skórze lub w jamie nosowo-gardłowej mogą rozwinąć się także inne problemy skórne, a infekcja gronkowcem opornym na metycylinę (szczepy CA-MRSA) może występować częściej niż ropnie wywołane przez inne bakterie.
Jeśli to infekcja gronkowcem wywołała ropień lub wrzód, może się ona łatwo rozprzestrzeniać, więc koniecznie należy unikać kontaktu zakażonej skóry ze skórą zdrowych osób i nie używać wspólnych ręczników, pościeli ani przyborów takich jak maty do jogi. Ropień należy opatrzyć i często myć ręce.
Czyraka można zwykle wyleczyć środkami domowymi, chyba że umiejscowił się on w strefie podatnej na podrażnienia lub w miejscu, do którego dostęp jest utrudniony. Chociaż czyraki są zwykle mniejsze od ziarnka grochu, to czasem mogą urosnąć do rozmiaru piłki golfowej.
Jeśli doświadczasz czegoś takiego lub nagle zaczynasz odczuwać zmęczenie, masz gorączkę lub złe samopoczucie, najlepiej udaj się do lekarza.
Niedobory żywieniowe, które mogą wywoływać dolegliwości skórne
Cukrzyca i osłabiony układ odpornościowy mogą pogorszyć stan różnego rodzaju wrzodów i czyraków. Niedobory składników odżywczych czasem objawiają się poprzez problemy skórne i potencjalnie mogą powodować dolegliwości takie jak:
• Czerwona, łuszcząca się wysypka, szczególnie na twarzy, może wskazywać na niedobór witaminy B7, czyli biotyny. Żółtka jaj ekologicznych są jednym z najlepszych źródeł biotyny wspomagającej metabolizowanie tłuszczów, aminokwasów i węglowodanów. Biotyna wzmacnia włosy i paznokcie oraz pomaga wygładzić skórę.
Jedzenie surowych ekologicznych jaj od kur z wolnego wybiegu (zarówno białka jak i żółtka) jest doskonałym sposobem na zwalczenie takich dolegliwości skórnych. Awokado, grzyby, kalafior, orzechy, maliny i dziki łosoś alaskański są także doskonałymi źródłami biotyny.
• Czerwone lub białe guzki przypominające trądzik pojawiające się na policzkach, ramionach, udach lub pośladkach mogą wskazywać na niedobór w diecie niezbędnych kwasów tłuszczowych, w tym tłuszczów omega-3 pochodzenia zwierzęcego.
Spożywanie sardynek, sardeli i dzikiego łososia alaskańskiego oraz przyjmowanie suplementów zawierających olej z kryla pozwala na wprowadzenie do organizmu większej ilości tych składników odżywczych.
Aby uzyskać więcej witaminy A, mającej właściwości wzmacniające skórę, spożywaj dużo zielonych warzyw liściastych, słodkich ziemniaków, marchewki i czerwonej papryki.
• Zajady lub pęknięcia w kącikach ust mogą oznaczać, że nie otrzymujesz w diecie odpowiednich ilości żelaza, cynku, witaminy B12 lub białka. Ponownie, najlepszymi ich źródłem jest ekologiczne mięso drobiowe, jajka z wolnego wybiegu oraz łosoś alaskański.
Boćwina, tahini produkowane z sezamu, ostrygi i małże – pod warunkiem, że pochodzą z niezanieczyszczonych wód – są kolejnym dobrym sposobem na zwiększenie ilości tych witamin i minerałów w diecie.
Domowe sposoby na kaszaki, czyraki i inne problemy skórne
Domowe leczenie torbieli rozpoczyna się od utrzymania ich w czystości – chore miejsce najlepiej umyć po prostu wodą z mydłem, dobrze spłukać i pozostawić do wyschnięcia na powietrzu, szczególnie jeśli cysta jest zainfekowana. Wiele naturalnych metod leczenia jest bardzo skutecznych i może nawet całkowicie rozwiązać problem, na przykład:
• Ciepły, kojący kompres nakładany na skórę kilka razy dziennie pobudzi krążenie i przyspieszy proces gojenia.
• Sól Epsom to kolejna skuteczna kuracja, można ją dodać do wanny z wodą i moczyć w niej całe ciało lub po prostu tylko zainfekowany obszar przez 20 minut.
• Torebkę zawierającą mieszankę mniszka lekarskiego i ziela fiołka zaparzaj w filiżance przez 45 minut, następnie lekko odciśnij i nałóż bezpośrednio na torbiel na kilka minut, a pozostałą w filiżance herbatkę ziołową popijaj trzy lub cztery razy dziennie przez okres do dwóch tygodni.
Środki natłuszczające, kremy i płyny można stosować bezpośrednio na torbiel, po czym przykryć ją kompresem i zabezpieczyć plastrem na kilka godzin lub na całą noc, co pomoże jednocześnie chronić torbiel przed zarazkami. Powtarzaj ten proces do momentu wygojenia torbieli. Te środki to między innymi:
Olejek z drzewa herbacianego, który działa zarówno przeciwzapalnie jak i antybakteryjnie, należy wymieszać go z wodą w stosunku 1:9 |
Kilka kropli jodku potasu, zaaplikowane dwa lub trzy razy dziennie pomoże szybciej uporać się z infekcją |
Pyłek pszczeli, nakładany miejscowo lub przyjmowany w formie tabletek, jest naturalnym środkiem oczyszczającym krew i może być skuteczny w przypadku cyst na skórze |
Srebro koloidalne może stymulować układ limfatyczny i przyczyniać się do szybszego wyleczenia torbieli |
Olej rycynowy pomaga szybko doprowadzić torbiel tuż pod powierzchnię skóry, po czym jej zawartość wypłynie, a torbiel obkurczy się |
Aloes łagodzi ból i przyspiesza gojenie, ponieważ ma działanie przeciwbakteryjne |
Proantocyjanidyny zawarte w oczarze pomagają przy opryszczce, wypryskach i ranach |
Surowy miód manuka jest naturalnym środkiem do leczenia ran, skutecznym nawet w leczeniu zakażeń gronkowcem MRSA |
Kurkuma to kolejny środek przeciwzapalny, działający podobnie jak jodek potasu, który według jednego z badań:
„… Zabija wszystkie typy zarazków, tj. bakterie, wirusy i grzyby... i jest skuteczny w leczeniu wrzodów, cyst i zakażeń skóry. Krosty trądzikowe bardzo szybko odpowiadają na tego typu leczenie, zawarty w nich łój szybko obsycha, co pozwala na szybkie gojenie się bez pozostawiania blizn... Duże furnukuły, tj. czyraki, również dobrze poddają się tego typu leczeniu, chociaż zajmuje ono nieco więcej czasu.
Kaszaki miękną w ciągu kilku minut po nałożeniu na nie jodku, a mieszek włosowy zatkany sebum zwykle otwiera się, co umożliwić łatwe usunięcie zawartości.”
Kiedy torbiel może być niebezpieczna?
Chociaż możesz mieć torbiel, która wyglądem nie różni się od innych – jest bolesna, zaczerwieniona, zaogniona i być może wypełniona ropą – to podobnie może wyglądać zakażenie MRSA (gronkowcem złocistym odpornym na metycylinę).
Infekcja MRSA tym różni się od innych, że często jest odporna na antybiotyki, co sprawia, że jest niebezpieczna. Jeśli nie masz pewności co do natury torbieli, skontaktuj się z lekarzem, ponieważ natychmiastowe leczenie może zapobiec poważniejszej infekcji.
Skontaktuj się z lekarzem także w przypadku, gdy torbiel jest duża lub bardzo bolesna znajduje się na kręgosłupie lub twarzy, odchodzą od niej czerwone smugi, jest to jej kolejny nawrót, nie ustępuje samoistnie, staje się rozległa lub krwawi.